گام‌های عملی‌ دانشگاه در حوزه کشاورزی غرب کشور/ از تولید قلمه گردو و انگور تا تکثیر و اصلاح نژاد دام

گروه‌ استان‌های‌ خبرگزاری آنا، برخی دیدگاه‌های نادرست و سنتی مسئولان کشوری‌ به بخش کشاورزی و همکاری نکردن‌ بخش اجرایی وزارت جهاد کشاورزی با دانشگاه‌ها و حمایت‌نکردن‌ دولت از فارغ‌التحصیلان کشاورزی روی هم رفته باعث معرفی نادرست رشته کشاورزی در کشور شده و نسل جوان شناخت دقیقی از این علم ندارند.

خبرنگار خبرگزاری آنا در ادامه بررسی جایگاه رشته کشاورزی، آسیب‌شناسی و ارائه راهکارها برای آموزش مناسب در این حوزه و پرورش نخبگان دانشگاهی در رشته‌های کشاورزی با رضا‌ طالبی رئیس دانشکده‌ کشاورزی‌ دانشگاه‌ آزاد اسلامی واحد‌ سنندج گفتگو کرده است که مشروح آن در ادامه‌ می‌آید.

آنا: شیوه‌های آموزشی امروز در حوزه کشاورزی دانشگاه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

طالبی: نظام‌های‌ آموزش عالی باید به نیازهای‌ جاری‌ و آینده جامعه پاسخگو باشند و برای‌ پاسخگو بودن باید تحول را سر‌لوحه‌ امور قرار دهند، تحول‌آفرینی در مراکز آموزش عالی کشاورزی‌ ایران نیز نیازمند انجام یک تفکر سیستمی، شناسایی چالش‌ها و مشکلات موجود، اصلاح زیر‌ساخت‌ها و بالا‌بردن فرهنگ مؤسسات آموزشی به سمت پذیرش تحولات در حوزه‌های‌ مختلف دارد. مادامی که این احساس نیاز شکل نگیرد، مقدمات دستیابی به امر تحول آموزشی نیز اتفاق نمی‌افتد.

آنا: امروزه رشته و دانشکده‌های کشاورزی تبدیل به مظلوم‌ترین‌ها شده‌اند، این در حالی است که آینده کشاورزی به‌دلیل نداشتن فناوران نخبه تهدید می‌شود، نظر و راهکار شما در این باره چیست؟

طالبی: در بیشتر کشورهای پیشرو در علم کشاورزی مانند آمریکا، استرالیا و کشورهای اروپایی در تمام دانشکده‌های کشاورزی یک دپارتمان مربوط وزارت کشاورزی آن کشور در دانشگاه برای نظارت، سوگرایی صحیح به آموزش و تحقیقات و انتقال تجربیات دانشگاه به بخش اجرایی دولت وجود دارد، نبود این رابطه در ایران از مهم‌ترین مشکلات توسعه‌نیافتگی‌ علم کشاورزی در دانشگاه‌ها و غیرکاربردی شدن آن است.

دانشگاه‌‌ها و به‌ویژه دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به دارابودن نیروی انسانی، امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی و «فارم‌»های متعدد در سراسر کشور نیازمند یک رایزنی در سطح کلان کشوری با وزارت جهاد کشاورزی و مسئولان تصمیم‌گیرنده کلان کشوری برای عقد یک قرارداد و تفویض اختیاری کلان به‌صورت پایلوت‌های استانی در راستای حل معضلات بخش کشاورزی و توسعه دانش‌نوین در استان‌های کشور است. عملی‌ترین کار در این مورد واگذاری بخشی از مأموریت‌های کلان بخش تحقیقات و اجرایی کشاورزی کشور به دانشگاه آزاد و حمایت دولت از این فعالیت‌هاست.

آنا: چرا امروزه رشته کشاورزی با توجه به نیاز عرصه کشاورزی به فناوری‌های روز با کاهش دانشجو مواجه است؟

طالبی: امروزه قدرت و توان کشورهای دنیا در میزان تولید غذا و قدرت اقتصاد کشاورزی آنها سنجیده می‌شود؛ زیرا با رشد جمعیت جهان و محدودیت منابع در آینده‌ای بسیار نزدیک تقابل‌های سیاسی و حتی شاید نظامی دنیا برای‌ تأمین و امنیت غذایی باشد، متأسفانه در کشور ما دیدگاه مسئولان کشوری متفاوت از این قضیه بوده و همکاری‌ نکردن‌ بخش اجرایی وزارت کشاورزی  با دانشگاه‌ها، عدم حمایت دولت از فارغ‌التحصیلان کشاورزی و دیدگاه سنتی مسئولان و مدیران ارشد کشوری به بخش کشاورزی روی هم رفته باعث معرفی نادرست رشته کشاورزی در کشور شده و نسل جوان شناخت دقیقی از این علم ندارند، ریشه این مشکل به نظام آموزش‌و‌پرورش و رسانه‌ها بر‌می‌گردد.

آنا: از آنجایی که اکنون دانشگاه آزاد اسلامی به دنبال حل مسائل مربوط به حوزه کشاورزی است، واحد سنندج و دانشکده متبوع شما در این راستا چه برنامه‌‌‌هایی دارد؛ به‌عبارتی‌ دانشگاه متبوع شما در حوزه حل مسائل حوزه کشاورزی چه اقداماتی انجام داده و یا در دست اقدام دارد؟

طالبی: سال 1399 به همت رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، مرکز تحقیقات کشاورزی، دامی و گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج با اخذ مجوز رسمی فعالیت دوساله از سازمان مرکزی آغاز به‌کار‌ کرده است.

ابتدای فعالیت مرکز و در سال‌ نخست‌ یک مرکز نگهداری و تکثیر ژرم‌پلاسم گل‌محمدی با بیش از 500 کلون در زمینی به مساحت دو‌ هکتار احداث شده است و از برنامه‌های آینده این مرکز تحقیقاتی در سال‌های آتی ایجاد مرکز تکثیر، تولید و مطالعات ژنتیکی «بز‌ مرخز» است که کارهای اولیه احداث مرکز پرورش با 20 رأس خالص آغاز شده است.

در این راستا با توجه شروع فعالیت زنبورستان دانشگاه آزاد اسلامی استان کردستان، سال‌های آتی طرح توسعه زنبورستان به بیش از 300 کندو در سال 1400 و آغاز فعالیت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید ژل رویال، بره‌موم و زهر‌زنبور جزء برنامه‌های توسعه‌ای در زمینه کشاورزی دانش‌بنیان با تأکید بر تولید و کمک به افزایش دانش بومی استان کردستان در زمینه ارتقای سبد اقتصادی خانوارهای کشاورز است‌.

سال‌های اخیر سرمای دیررس بهاره خسارت سنگینی را به باغداران گردو در استان کردستان زده است؛ بنابراین استفاده از نهال‌های مقاوم در برابر سرما و دیربرگ‌ده مانند‌ نهال‌های گردوی چندلر، روند، فرانکت و فرنر نتایج بسیار مطلوبی به‌دنبال داشته و مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است، اکنون تمام نهالستان‌های استان کردستان پایه‌های مورد نیاز کشاورزان استان را از استان‌های آذربایجان‌غربی و سایر استان‌های همجوار را تأمین می‌کنند؛ در این راستا دانشگاه آ‌زاد اسلامی با احداث نخستین‌ باغ مادری در زمینه تولید پیوندک‌های اصیل برای نهالستان‌ها و تولید نهال‌های شناسنامه‌دار در استان کردستان، مصمم است که نقشی علمی و دانش‌بنیان در توسعه باغبانی استان کردستان داشته باشد.

آنا: دستاوردها و محصولات واحد سنندج و نیز اقدامات عملی‌تان در حوزه کشاورزی چه بوده است؟ تشریح کنید.

زنبورداری 100 کندویی

طالبی: نخستین دستاورد احداث زنبورداری 100 کندویی است. در این راستا در یک پروژه مشترک میان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج و واحد مریوان تعداد 100 کلنی زنبور خریداری شد، فروردین 1399 کندوها خریداری شده به محوطه دانشگاه آزاد اسلامی واحد مریوان منتقل و 15 خرداد 99 به مناطق سردسیر و ارتفاعات روستای بیساران کوچ داده شد.

در فاز نخست‌ برداشت عسل در مرداد 1399 مقدار 272 کیلوگرم عسل کاملاً طبیعی برداشت شد و با کیلویی 250 هزار‌ تومان به همکاران دانشگاه آزاد کردستان فروخته شد که در این مرحله 68 میلیون‌ تومان درآمد حاصل شد و در مرحله دوم مقدار 700 کیلو عسل در مهر 1399 برداشت شد که درآمدی معادل 51 میلیون و 450‌ هزار تومان حاصل شد؛ در کل از فعالیت زنبورستان در سال 1399 مقدار119 میلیون و ۴۵۰ هزار‌ تومان درآمد حاصل ‌شد.

در این طرح ابتدا مقدار 50‌ میلیون‌ تومان هزینه خرید کندوها و مبلغ 55 میلیون‌ تومان صرف هزینه‌های جانبی و در کل 105 میلیون تومان هزینه شد. در کل این طرح با بازگشت سرمایه 100‌درصدی‌ در سال نخست‌ مقدار 14‌ میلیون سودآوری خالص و ارزش کندوهای زنبور اکنون حدود 70 میلیون تومان است‌.

باغ مادری تولید و عرضه پیوندک برای نهال گردو

سال‌های اخیر سرمای دیررس بهاره خسارت سنگینی را به باغداران گردو در استان کردستان زده است. استفاده از نهال‌های مقاوم در برابر سرما و دیربرگ‌ده همچون  نهال‌های گردوی چندلر، روند، فرانکت و فرنر نتایج بسیار مطلوبی به‌دنبال داشته و از این رو می‌توان با جایگزینی تدریجی نهال‌های پیوندی این ژنوتیپ‌ها در باغ‌های گردوی سنتی منطقه با افزایش باروری محصول ریسک سرمازدگی باغ‌های گردو را در فصل بهار و زمان برگ و گل‌دهی درخت‌ به حداقل کاهش داد.

در این راستا در زمینه فعالیت‌های دانش‌بنیان و در راستای مرکز خدمات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، باغ مادری تولید و عرضه پیوندک و نهال گردو در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج احداث شد.

این باغ در زمینی به مساحت7هزار‌ متر متشکل از 225 درخت گردو از ژنوتیپ‌های چندلر، روند، فرانکت و فرنر احداث شده که امید است از سال‌های آینده این مرکز بتواند بخشی عظیم از نیاز پیوندک مورد نیاز نهالستان‌های استان کردستان و حتی استان‌های همجوار را تامین کند. امید بر این است که این باغ پس از سه سال بتواند سالانه ظرفیت تولید ۳ تا ۵ هزار  پبوندک را داشته باشد که با نرخ درآمدی فعلی می‌تواند درآمدی حدود 150 تا 300 میلیون ریال در سال داشته باشد.

ایجاد نهالستان تولید قلمه ریشه‌دار انگور سیاه

استان کردستان با ویژگی‌های خاص اقلیمی، قابلیت و استعداد فراوانی برای تولید محصــولات باغی دارد، با توجه به روند تغــییرات آب و هـــوایی که مــوجب بروز خشکسالی‌های متعدد و کاهش نزولات آسمانی و در نتیجه کاهش منابع آبی قابل دسترس شده است و با توجه به اینکه استان در منطقه نیمه‌خشک قرار گرفته و خشکسالی جزیی از طبیعت این گونه مناطق است، لازم است حداکثر امکانات و تجهیزات را برای به حداقل رساندن این پدیده به کار گرفته و مدیریت صحیح در مورد احداث باغات و منابع آب اعمال شود.

با توجه به اینکه در احداث باغات انگور دیم از قلم ریشه‌دار استفاده می‌شود؛ بنابراین موضوع تهیه قلمه ریشه‌دار از باغات مادری حاوی پایه‌های اصیل و عاری از بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد، در این راستا در اسفند ماه 1398 تعداد3 هزار قلمه از یکی از باغات انگور روستای پایگلان کردستان‌(مورد تأیید سازمان کشاورزی) تهیه و در زمینی به مساحت 200 متر در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج کشت شده است.

احداث مرکز تولید و تکثیر بز‌ مرخز

با توجه به اینکه بز‌ مرخز یکی از اصیل‌ترین نژادهای بز ایرانی و بسیار با‌ارزش برای تولید الیاف است در حال انقراض بوده و مرکز تحقیقات کشاورزی کردستان در یک دهه گذشته فعالیت‌هایی را در راستای نگهداری و تکثیر آن آغاز کرده است، در این راستا تعداد 20 رأس بز مرخز با نصف قیمت واقعی در قالب یک تفاهم‌نامه از امور دام استان کردستان تحویل گرفته شده و مرکز نگهداری و تکثیر بز مرخز راه‌اندازی شد‌ه است.

در این راستا دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج در حال رایزنی با جهاد کشاورزی استان کردستان است که در صورت امکان 200 رأس بز مرخز در اختیار دانشگاه آزاد در مریوان قرار گرفته و بزرگ‌ترین مرکز تکثیر و نگهداری آن در دانشگاه مستقر شود.

آنا: دانشکده متبوع شما از چه رشته‌گرایش‌ها و امکانات آزمایشگاهی و تحقیقاتی در حوزه کشاورزی بهره می‌برد و اکنون چه تعداد دانشجو، هیئت علمی و رشته فعال دارید و تعداد فارغ‌التحصیلان تاکنون چه تعداد بوده است؟

طالبی: دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج نخستین‌ و قدیمی‌ترین دانشکده است و در روزهای‌ نخست راه‌اندازی دانشگاه با رشته کاردانی تولیدات گیاهی فعالیت خود را آغاز کرد، اکنون دانشکده کشاورزی واحد سنندج دارای 22 هیئت‌ علمی تمام وقت در گرایش‌های مختلف است.

این دانشکده 11 دانشجوی دکتری تخصصی در رشته ژنتیک و به‌نژادی گیاهی، 24 دانشجوی دکتری تخصصی در رشته آگروتکنولوژی و 17 دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی علوم و صنایع غذایی دارد.

رشته‌های کارشناسی ارشد آگروتکنولوژی، ژنتیک و به‌نژادی گیاهی، بیوتکنولوژی کشاورزی و علوم و صنایع‌غذایی این دانشکده فعال بوده و اکنون 24 نفر دانشجوی کارشناسی ارشد فعال در این گرایش‌ها مشغول تحصیل هستند.

از نظر امکانات آموزشی و تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج دارای امکانات بالقوه‌ای‌ است، مجتمع کشاورزی و دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج در زمینی به مساحت 8 هکتار احداث شده، در این مجتمع یک مرغداری فعال 10‌ هزار قطعه‌ای تمام‌اتوماتیک، گاوداری 30 راسی، گوسفندداری 100 راسی، استخر یک‌تنی پرورش ماهی و 250 متر مربع گلخانه وجود دارد.

انتهای‌ پیام/۴۱۱۷/4062/پ