تفکر غرب‌گرا مانع از کسب جایگاه ممتاز ایران در دیپلماسی علمی شده است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، این روزها دیپلماسی و روابط بین‌الملل یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های هر کشوری به شمار می‌رود، ولی یکی از مسیرهایی که در دنیای پیشرفته امروز می‌تواند به نزدیک شدن کشورها و سهولت روابط میان‌ آن‌ها کمک کند، «دیپلماسی علمی» است. در این سبک از دیپلماسی قرار است با ساز و کار دیپلماتیک میان دولت‌ها، مؤسسات، متخصصان و مردم ارتباط و تعامل هدفمند ایجاد شود و بی‌تردید اگر کشوری به‌دنبال ایجاد فرصت‌ برای توسعه علمی، فناوری و نوآوری باشد، تنها راه دستیابی به آن دیپلماسی علمی است.

همچنین بهره جستن از ظرفیت‌های علم و فناوری برای تحقق اهداف سیاست خارجی دولت‌ها و بهره‌گیری از ابزارهای دیپلماتیک و سیاست خارجی با هدف ارتقای علم و فناوری در درون کشورها را می‌توان از اهداف دیپلماسی علمی نام برد. موضوعی که تاکنون در سیاست خارجه ما مغفول مانده است و می‌توان از این ظرفیت در تعامل میان وزارت امور خارجه با دیگر ارگان‌های مسئول و حتی دانشگاه‌ها سود جست.

بیشتر بخوانید:

عمل به توصیه رهبر معظم انقلاب در نگاه به شرق نیازمند توسعه دیپلماسی علمی است

منصور صالح‌فرد، کارشناس امور بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجه و بین‌الملل گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا گفت: دیپلماسی علمی در اوضاع کنونی روابط بین‌الملل یکی از مباحث بسیار مهم است که باید اساتید و محققان روابط بین‌الملل به آن توجه داشته باشند. در سال‌های اخیر وزارت امور خارجه در زمینه دیپلماسی علمی، ارتقا و معرفی سطح علمی کشور فعالیت‌های بسیاری انجام داده ‌است. ما در بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به‌ویژه کنفرانس اسلامی، اکو، گروه هشت و ... در حوزه‌های علمی فعالیت کرده و به معرفی ظرفیت‌ها، قابلیت‌ها و فناوری‌های جمهوری اسلامی در حوزه‌های مختلف به‌ویژه زمینه بهداشت، ارتباطات، هوافضا، زمینه‌های علمی و صنعتی پرداخته‌‌ایم.

وی افزود: موضوع مهم این است که باید از ابزارهای قدرت در سیاست خارجی و در راستای منافع ملی درست استفاده شود، به این معنا که بتوان بخشی از دیپلماسی علمی را با دیپلماسی عمومی درگیر کرد و تنها وزارت امور خارجه مجری آن نیست. دستگاه دیپلماسی بارها به عناوین مختلف با دانشگاه‌های خارج از کشور، مقامات مسئول کشورهای هدف، همسایگان و دوستان آفریقایی و آسیایی رایزنی و آن‌ها را به بررسی، بازدید، استفاده و بهره‌برداری از پیشرفت‌های علمی و فناوری جمهوری اسلامی ایران دعوت کرده ‌است و طرف‌های خارجی نیز از رویکرد کشورمان استقبال کرده‌اند.

این دیپلمات سابق کشورمان تأکید کرد: مجری دیپلماسی علمی تنها وزارت امور خارجه نیست؛ گرچه باید بسترهای آن را فراهم و از روند کار حمایت کند، ولی مجموعه وزارت علوم و مجموعه دانشگاه‌های دولتی و خصوصی باید به حوزه روابط بین‌الملل توجه داشته باشند. نباید به موضوع پراکنده نگریست، بلکه باید در قالب یک مجموعه، گروه و با اهداف مشخص بررسی شود.

ما در دیپلماسی علمی که به صورت آتش به اختیار و خودجوش است، محدودیتی نداریم و اساتید دانشگاه‌ها و دانشجویان می‌توانند در این حوزه بسیار فعال باشند و هیچ‌گونه محدودیتی وجود ندارد.

صالح‌فرد گفت: دیپلماسی علمی یکی از بهترین ابزارها و شیوه‌های شناسایی ظرفیت‌ها و توانایی‌های علمی کشور در خارج  است. در دوران شیوع کرونا تعاریف حوزه روابط بین‌الملل مقداری تغییر کرده است، لذا از موضوع دیپلماسی علمی باید به نحو احسن استفاده کرد. ما در کشور و در قالب سازمان مردم‌نهادی به نام «مجمع بین‌المللی اساتید مسلمان دانشگاه‌ها» با بسیاری از استادان دانشگاه‌های جهان در ارتباطیم و کارگروه‌های مختلفی از دانشگاه‌های سراسر کشور در آن مشغول فعالیت هستند. 

وی درباره اهداف دیپلماسی علمی تأکید کرد: هدف از دنبال کردن این سطح دیپلماسی ارتقای جایگاه و ظرفیت‌های علمی کشور و همچنین انتقال فناوری با کشورهای دوست و مسلمان است. این اهداف می‌تواند خیلی گسترده‌تر شود و در کنار آن می‌توانیم به جذب نخبگان کشورهای دیگر و ارزآوری اقدام کنیم. در دیپلماسی علمی می‌توان سیاست «نگاه به شرق» را گسترش داد، زیرا بسیاری از کشورهای شرقی ازجمله چین، هند، کره‌جنوبی، ژاپن، مالزی، اندونزی و حتی کشورهای غرب آسیا بسیار مایل هستند با جمهوری اسلامی ارتباط علمی برقرار کنند.

صالح‌فرد ادامه داد: افزایش ارتباطات علمی می‌تواند به ارتقای روابط سیاسی و اقتصادی کشورها منجر شود. لذا به نظر من در سیاست نگاه به شرق و در راستای دیپلماسی علمی، کشور می‌تواند از ظرفیت‌های موجود استفاده بهینه کند که این موضوع حتی در کشورهای آسیای مرکزی مورد توجه قرار می‌گیرد.

ما روابط گسترده با کشورهای شمال و جنوب آفریقا را می‌توانیم در قالب دیپلماسی علمی مورد اهتمام قرار دهیم؛ چه اینکه آن‌ها تمایل دارند روابط علمی خود را با جمهوری اسلامی ایران ارتقا دهند.

وی گفت: اگر دیپلماسی علمی گسترش یابد، منابع ارزی بسیاری برای کشور به ارمغان می‌آورد، شما در نظر بگیرید تعداد 50 هزار دانشجوی خارجی وارد ایران شود و در دانشگاه‌های ما مشغول به تحصیل شوند که سالی 10 هزار دلار ارز آوری و بالغ بر  500 میلیون دلار می‌شود، البته اگر هزینه‌ها را نیز اضافه کنیم، به 1 میلیارد دلار می‌رسد.

صالح‌فرد درباره این تحلیل راهبردی که گفته می‌شود ایران در دیپلماسی علمی در تعامل با غرب دچار خسران شده، عنوان کرد: درست است، زیرا در دیپلماسی علمی افراد غرب‌زده هدایت کار را برعهده داشته‌اند و از روز نخست با عقده حقارت وارد گود شدند و هیچ اعتقادی به داشته‌های خود نداشتند. این اتفاق باعث شد نتوانیم  جایگاه ممتاز خود را محقق کنیم. این در حالی است که در میان کشورهای آسیایی و اسلامی جایگاه بسیار ارزشمندی داریم، ولی در غرب به‌واسطه سلطه خبری و برتری‌جویی علمی محققان، استادان و دانشمندان غربی تحت تأثیر تبلیغات پوشالی قرار گرفته‌ایم.

وی افزود: به نظر من یکی از دلایل موفق نبودن دیپلماسی علمی در کشور حضور غرب‌زدگان در حوزه‌های علمی ‌است و این روند باعث شده است کشور نتواند به اهداف عالی خود دست یابد.

انتهای پیام/4106/4033/