«حسن آقْ‌حِصاری»؛ فقیه جنگاوری از بوسنی

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا- بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت‌به‌خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ،از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

حسن بن  یعقوب (951-1025ق / 1544-1616م)، مشهور به «حسن کافی» و« آق حصاری» فقیه، ادیب و پژوهشگر بوسنیایی است.

او در «آق‌حصار» از توابع بوسنی به دنیا آمد و بیش از 20 سال منصب قضاوت آنجا را برعهده داشت و در همانجا درگذشت.

آق‌حصاری فردی پرهیزکار و زاهد بود و مشایخ صوفیه را دشمن می‌دانست. او به زبان‌های عربی، ترکی و فارسی مسلط بود. در جنگ‌ها در مقام جنگاور و سخنور شرکت می‌کرد؛ مثلاً در جنگ اِگْری در مجارستان شرکت و کتاب «اصول الحِکَم فی نظالم العالَم» را در آن زمان تألیف کرد.

این کتاب به عربی و درباره چگونگی فرمانروایی و لزوم بازنگری در سازمان اداری امپراتوری عثمانی است. بزرگان ترک خواستار شرح این اثر شدند و آق‌حصاری در 1005ق آن را به ترکی شرح کرد. نسخه‌هایی از این کتاب در بریل، استانبول و موزه بریتانیا محفوظ است.

دیگر آثارش عبارت‌اند از:

1. سمت الوصول الی علم الاصول، کتابی است مختصر شامل یک مقدمه، دو باب و خاتمه؛

2. أزهار الرّوضات فی شرح روضات الجنّات، این کتاب در 1015ق تألیف شد و نسخه‌ای از آن در کتابخانه ظاهریه محفوظ است؛

3. روضات الجنّات فی اصول الاعتقادات، درباره مسائل کلامی و گویا علیه صوفیان و دیگر بدعت‌گذاران است. تاریخ تألیف آن 1014ق است. این کتاب در 1841م در برلین به چاپ رسیده است؛

4. تمحیص التلخیص یا شرح التلخیص، نقدی است بر تلخیص المفتاح از خطیب قزوینی (666ق-739)؛

5. شرح مختصر قُدوری، در فروع فقه حنفی، در چهار جلد؛

6. شرح کافیه، نوشته جمال‌الدین ابو عمرو عثمان، معروف به «ابن حاجب»، در نحو؛

7. حدیقة الصّلاة الّتی هی رئیس العبادات؛

8. نظام العلماء الی خاتم الانبیاء؛

9. رساله‌ای درباره کلمه «چلبی»؛

10. شرح مقدّمة الزّاهد، نوشته شیخ احمد زاهد (متوفی 818ق)؛

11. نور الیقین فی اصول الدّین، شرحی است بر کتاب بیان السنّة و الجماعة، معروف به عقاید الطّحاوی، نوشته امام احمد بن جعفر بن حنفی (متوفی 321ق).

انتهای پیام/4104/