استقبال سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در اکتشاف معادن

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، پدیده‌ای که در حال حاضر در کشور با آن مواجه هستیم طولانی شدن زمان تبدیل کانسار به معدن است.

بر اساس استانداردهای جهانی زمان اکتشاف یک کانسار تا تبدیل شدن به معدن پروسه‌ای بین 5 تا نهایتا 10 سال را طی می‌کند و این در حالی است که در ایران این فاصله زمانی از 25 سال به بالا و گاهی تا 120 سال طول می‌کشد که از این فرایند بسیار طولانی و فرسایشی به عنوان نارسایی بزرگی جهت فعالیت بخش خصوصی در امر اکتشاف معادن کشور یاد می‌شود.

سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور وظیفه حاکمیتیِ تهیه و تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشاف مواد معدنی را برای بخش‌های سرمایه‌گذار و علاقه‌مند به فعالیتهای زیرساختی،عمرانی و معدنی بر عهده دارد. 

از سویی بر اساس زون‌های ساختاری ایران و احتمال وجود ذخایر معدنی در بخش‌های مختلف کشور، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی طی سال‌های گذشته برنامه مدون و اجرایی جهت اکتشاف ذخایر معدنی داشته و در حال حاضر نیز مراحل شناسایی و پی‌جویی مواد معدنی را جهت کاهش ریسک اکتشاف انجام می‌دهد. 

باید توجه داشت در حال حاضر بخش اکتشاف کشور نیازمند حرکت بخش خصوصی از شناسایی و پی‌جویی به سوی اکتشافات تفصیلی، اکتشاف در عمق و کاهش زمان تبدیل کانسار به معدن است. 
با نگاهی به شرح خدمات شناسایی و پی‌جویی که تاکنون به عنوان وظیفه حاکمیتی دولت انجام شده و همچنین توجه به موازین موجود در نقشه راه معدن به سادگی می‌توان این موضوع را دریافت که به دلیل ریسک بالا در بخش شناسایی و پی‌جویی مواد معدنی عملا بخش خصوصی از فعالیت در این عرصه باز می‌ماند و نمی‌توان شاهد تحول شایسته در بخش معدن بود.

بر همین اساس به منظور دستیابی به اهداف این بخش از اکتشاف و آغاز چرخه معدنکاری 2 زون ساختاری برای اکتشافات کشور شامل زون 20گانه اول و زون 20گانه دوم توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تعریف شد. با نگاهی به پهنه‌های موجود در کشور متوجه خواهیم شد که بیشتر اطلاعات پایه این بخش‌ها شامل نقشه‌های  یکصدهزارم زمین‌شناسی و ژئوشیمیایی تهیه شد و حدود 25درصد مناطق الویت‌دار کشور نیز به کمک فناوری ژئوفیزیک هوایی مورد رصد و بررسی قرار گرفته است.

همچنین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور سال 83 در قالب اطلس پتانسیل مواد معدنی ایران در مقیاس یک‌میلیونیم و در سال 96 با تهیه اطلس پتانسیل مواد معدنی ایران به تهیه اطلاعات پایه به‌منظور شناسایی پتانسیل معدنی کشور زمینه استفاده و بهره‌برداری بخش خصوصی را فراهم کرده است.

بنابراین آنچه عقلایی و صحیح به نظر می‌رسد حرکت به سوی اکتشافات عمیق است و بایستی از تکرار مجدد فرایند شناسایی و پی‌جویی که سال‌‌ها پیش توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور انجام شده، پرهیز کرد.

بایستی به خاطر داشت، وقتی از مرحله تهیه اطلس پتانسیل مواد معدنی در مقیاس یکصدهزارم در سال 96 گذر کردیم در واقع دقت اطلاعات پایه زمین‌شناسی را تا 10 برابر افزایش و ریسک اکتشاف را تا 10 برابر کاهش داده‌ایم. بر همین اساس کاهش ریسک اکتشاف در محیط‌های مستعد رخداد مواد معدنی در کشور کاملا نمایان است و آغاز این روند به طور مجدد به معنای دوباره کاری و صرف هزینه و وقت چندین برابر است. 

برنامه پیش‌روی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی در کنار تولید اطلاعات پایه دقیق‌تر، حرکت به سوی اکتشافات عمیق‌تر است که این امر از سال گذشته به‌طور جدی پیگیری شد و در حال حاضر این سازمان آمادگی خود را جهت حضور بخش خصوصی در انجام مطالعات عمقی و و بهره‌گیری از اطلاعات موجود را اعلام می‌دارد. 

خوشبختانه این سازمان در قالب تهیه اطلاعات پایه و پروژه‌های گوناگون شناسایی و پی‌جویی با اولویت مواد فلزی و عناصر نادر خاکی به نتایج ارزنده‌ای دست یافته و در حال حاضر آماده حضور بخش خصوصی است کی طی فرایندهای قانونی علاوه بر جذب سرمایه بخش خصوصی در اکتشافات به واگذاری محدوده‌ها به صورت قانونی نیز بپردازد.

اکتشافات عمقی با بهره‌گیری از روش ژئوفیزیک هوایی انجام می‌شود که در حال حاضر تجهیزات و دانش بومی آن در کشور وجود دارد و توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی اجرا می‌شود. با تجهیز سازمان به این فناوری بازدهی و سرعت بالاتری جهت شناسایی مواد معدنی پنهان از جمله آهن با  توجه به نیاز روز کشور جهت تامین مواد اولیه صنایع فولاد به وجود آمده که بر همین اساس با تاکید مجدد بر این که اکثر ذخایر سطحی کشور در پروژه‌های شناسایی و پی‌جویی طی سال‌های گذشته توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در قالب مناطق امیدبخش معرفی و شناسایی شده؛ در حال حاضر این انتظار وجود دارد که بخش خصوصی برای رسیدن به هدف خود و آغاز چرخه معدنکاری از اکتشافات عمقی بهره ببرد و سپس به اکتشافات تفصیلی‌تر که نیازمند حفاری و مدلسازی مناسب‌تر است، رجوع کند تا ضمن کاهش زمان تبدیل کانسار به معدن، ریسک حاصل از اکتشاف را نیز تقبل کرده و در اکتشافات زودتر به نتایج مورد نظر دست یابد.

دکتر علیرضا شهیدی
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت
و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور