بررسی علمی بیماری آلزایمر در ایران؛
دهه شصتی‌ها نسل آینده آلزایمری‌های کشور را تشکیل می‌دهند/ تنها بیماری‌ای که هیچ درمانی ندارد
آلزایمر دهمین علت مرگ در جهان است و در کل دنیا اولین علت مرگی است که هیچ درمانی برای آن وجود ندارد.
گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- ملیحه محمودخواه؛ آلزایمر بیماری سخت و آزاردهنده قرن است که تا 30 سال آینده آمار مبتلایان به آن در سراسر دنیا سه برابر می‌شود. به دلیل حرکت جمعیت ایران به سمت سالمندی این بیماری در کشور ما کمی جدی‌تر است زیرا در حال حاضر 7 میلیون و 500 هزار سالمند در کشور وجود دارد که 700 هزار نفر از آن‌ها مبتلا به آلزایمر هستند.
محققان می‌گویند در سال 2050 از هر 85 نفر یک نفر دچار آلزایمر می‌شود و سومین عامل مرگ‌ومیر افراد بالای 85 سال به حساب می‌آید.
آلزایمر درواقع نوعی اختلال در عملکرد مغز است که به‌تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار را از بین می‌برد، شایع‌ترین نوع آن هم زوال عقل و اختلال حافظه است.سن بالا، سابقه خانوادگی، مؤنث بودن و ابتلا به سندرم داون، مهم‌ترین عوامل خطرساز برای ابتلا به آلزایمر است.
یک ماه به بیماری آلزایمر اختصاص دارد
فاطمه خمسه که سال‌هاست با افراد مبتلا به آلزایمر و دمانس در ارتباط است و به‌خوبی علائم را می‌شناسد در گفتگو با خبرنگار حوزه بهداشت و پزشکی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، می‌گوید، به قدری مشکلات بیماری آلزایمر زیاد است که جامعه جهانی به جای آنکه یک روز را به این بیماری اختصاص دهد، یک ماه برای آن در نظر گرفته است تا در این مدت کیفیت زندگی این افراد و شرم‌زدایی از ابتلا به بیماری آلزایمر را فرهنگ‌سازی کند.
وی از شعار امسال جامعه جهانی آلزایمر با عنوان «بیایید بدون شرم در مورد آلزایمر صحبت کنیم» خبر داده و اضافه می‌کند، خوشبختانه در سال‌های اخیر در خصوص بیماری آلزایمر آگاهی‌ها بالا رفته است. درواقع «دِمانس»، سندروم بالینی اختلال حافظه در حیطه شناختی است که شامل اختلال زبان، رفتار و شخصیت می‌شود و شایع‌ترین نوع «دِمانس» آلزایمر است که در برخی درمان‌پذیر و در برخی دیگر درمان‌ناپذیر است.
این نورولوژیست و عضو هیئت‌مدیره انجمن آلزایمر با تأکید بر اینکه نوع خفیف آلزایمر با دارو قابل‌درمان است، اضافه می‌کند، در برخی از موارد کمبود ویتامین B12 دلیل مشکلات حافظه می‌شود که با تأمین این ویتامین می‌توان فرد را به حالت قبل برگرداند.
آلزایمر تخریب سلول‌های مغز است
در آلزایمر سلول‌های مغز به‌سرعت تخریب می‌شوند که این موضوع قابل‌برگشت نیست و تنها می‌توان شروع بیماری را به تأخیر انداخت و یا جلوی ابتلا به آن را گرفت و این مستلزم این است که برای علائم آن درمان بهینه پیدا شود.
خمسه با اشاره به اینکه تلاش جهانی برای پیشگیری از این بیماری در حال انجام است، اضافه می‌کند، آلزایمر دهمین علت مرگ در جهان است و در کل دنیا اولین علت مرگی است که هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. شاید بتوان در مورد سرطان حرف زد و برای آن راه درمان پیدا کرد اما در مورد آلزایمر هنوز هیچ درمانی کشف نشده است و یکی از علل ترس در دنیا برای افراد بالای 60 سال به‌حساب می‌آید.
وی توضیح می‌دهد که تغییرات بافت‌شناختی در مغز با ورود به دوره کهن‌سالی آغاز می‌شود اما این موضوع روندی 10 تا 20 ساله دارد، یعنی فرد قبل از اینکه آلزایمر بگیرد، در سال‌ها قبل نشانه‌هایی از این بیماری بروز می‌دهد. به این معنا که هرچقدر در دنیا فرد مبتلا به آلزایمر داریم، هشت برابر آن افرادی هستند که ریسک ابتلا به آلزایمر رادارند و علامت‌هایی که از خود بروز می‌دهند نشان می‌دهد که ممکن است در آینده به این بیماری مبتلا شوند و به‌اصطلاح پزشکی این افراد در لیست انتظار بیماری آلزایمر قرار دارند و باید درمان برای آن‌ها شروع شود.
عضو هیئت‌مدیره انجمن آلزایمر با تأکید بر اینکه آلزایمر مثل دیابت در زمان قدیم است تصریح می‌کند: در آن زمان وقتی فرد به پزشکی مراجعه می‌کرد که عضوی از بدنش را به دلیل ابتلا به دیابت از دست داده بود. در مورد آلزایمر نیز این‌گونه است و اصولاً زمانی فرد به پزشک مراجعه می‌کند که به آلزایمر دچار شده است و در درمان آن نمی‌توان کاری انجام داد. درواقع تلاش بر روی این است که پیش از آنکه فرد دچار آلزایمر شود جلوی آن گرفته شود.
آلزایمر به سه مرحله تقسیم می‌شود
خمسه با اشاره به اینکه در سه مرحله بیماری آلزایمر خودش را نشان می‌دهد، اضافه می‌کند: مرحله اول اختلال خفیف شناختی است. در این مرحله فرد گمان می‌کند که چیزهایی را از یاد برده است و در انجام کارهای پیچیده دچار اشتباه می‌شود. 60 درصد از افرادی که وارد مرحله اول می‌شوند، به مرحله دوم راه پیدا می‌کنند اما در همین مرحله اگر تغذیه و سبک زندگی تغییر کند، می‌توان از ورود به مرحله بعد جلوگیری کرد.
وی علائم این مرحله را فراموشی اسامی و لغات عنوان کرده و می‌گوید: در این مرحله فرد اسامی را فراموش می‌کند و اگر قرار کاری دارد، آن را از یاد می‌برد. کتاب‌هایی که خوانده از یاد می‌برد و اشیا را جابه‌جا می‌گذارد. اشکال در برنامه‌ریزی دارد اما می‌تواند مسیرهای آشنا را پیدا کند. این افراد در حساب‌وکتاب دچار مشکل می‌شوند و باید بلافاصله در این مرحله به پزشک مراجعه کنند.
خمسه مرحله دوم را مرحله متوسط نامیده و ادامه می‌دهد: در این مرحله فرد مشکلاتی در لباس پوشیدن پیدا می‌کند. اگر نگویند چه باید بپوشد نمی‌داند که لباس مناسب برای داخل و خارج از منزل چه لباسی است، تطابق فصل ندارد و نمی‌داند که چه لباسی مناسب چه فصلی است. این افراد حمام رفتن را از یاد می‌برند و خاطرات فردی را فراموش می‌کنند. این گروه از بیماران در کنترل خواب دچار اختلال می‌شوند و شب‌ها بیدارند و روزها می‌خوابند. احتمال گم‌شدن این افراد وجود دارد. رانندگی برای این گروه از بیماران خطرناک است زیرا آمار تصادف آن‌ها بالاست.
این نورولوژیست به مرحله شدید نیز اشاره‌کرده و عنوان می‌کند که در مرحله شدید، فرد دچار اختلال رفتاری می‌شود. سوءظن پیداکرده و مدام فکر می‌کند اطرافیانش از او دزدی می‌کنند. خشم، عصبانیت و بی‌اعتمادی نشانه‌های این مرحله است. این افراد دیگر قدرت حمام رفتن ندارند و نمی‌دانند که چطور باید لباس بپوشند. کفش‌های خود را جابه‌جا می‌پوشند و از در برابر حمام رفتن مقاومت می‌کنند. این افراد در مرحله اول امکان کنترل ادرار و مدفوع خود را دارند اما در حالت پیشرفته دچار بی‌اختیاری آن می‌شوند و وقتی فرد وارد این مرحله شد به‌شدت ناتوان شده و در کل شاید بتواند 6 کلمه صحبت کند. به همین دلیل قسمتی از عصبانیت این افراد به دلیل این است که نمی‌توانند مشکل یا درد خویش را بیان کنند. به همین دلیل به‌شدت عصبی و نسبت به اطرافیان واکنش نشان می‌دهند.
آمار بالای سالمندی خطر افزایش آمار آلزایمر را افزایش می‌دهد
وی بالا رفتن سن را ریزفاکتور ابتلا به آلزایمر عنوان می‌داند و بر اساس تحقیقات انجام‌شده اظهار می‌کند که در بالای 65 سال از هر 100 نفر یک نفر به آلزایمر مبتلا می‌شود اما در فاصله سنی بین 65 تا 74 سال، سه درصد به این بیماری مبتلا می‌شوند. اما در فاصله 75 تا 84 سال آمار افزایش پیداکرده و به 17 درصد می‌رسد. تحقیقات نشان می‌دهد که 32 تا 50 درصد افراد بالای 85 سال نیز احتمال ابتلا به آلزایمر رادارند.
خمسه به مرزهای جغرافیایی نورولوژی نیز اشاره‌کرده و تصریح می‌کند: در آلزایمر عرض جغرافیایی اهمیت دارد و این در ابتلای افراد در برخی از مناطق کاملاً مشهود است. بررسی‌هایی که در کشور آمریکا بر روی نژاد و قوم نیز صورت گرفت نشان داد آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار نسبت به آمریکایی‌های اروپایی‌تبار بیشتر به آلزایمر مبتلا می‌شدند و این نشان می‌دهد که ژن می‌تواند بر روی بروز بیماری مؤثر باشد اما نمی‌توان به‌طورقطع، ژن را عامل اصلی قلمداد کرد زیرا آلزایمر چندفاکتوره است و باید این چند فاکتور باهم وجود داشته باشد تا فرد به آلزایمر مبتلا شود.
وی از انجام تحقیقات بر روی بچه‌های سندرم داون خبر داده و می‌گوید آزمایش‌هایی بر روی کروموزوم 13 و 21 آن‌ها بررسی شد تا مشخص شود چه میزان می‌توان فرد را از ابتلا به این بیماری آگاه کرد اما نکته اینجاست که در آلزایمر حافظه کوتاه‌مدت از بین رفته و حافظه بلندمدت باقی می‌ماند و به همین دلیل تشخیص سیر و روند از بین رفتن آن مشکل است. به‌طور مثال فردی که هرسال تابستان برای تفریح به یک ساحل خاص می‌رود، وقتی خاطرات خودش را یادآوری می‌کند، نمی‌توانیم به‌طورقطع بگوییم که اتفاقاتی که در حال تعریف آن است، برای سال قبل بوده است. به همین دلیل هم تحقیقات بر روی این مسئله همچنان ادامه دارد.
پیشگیری اولین قدم در کاهش آمار آلزایمر است
اصولاً در ایران مانند برخی از کشورها، شرم از اظهار ابتلا به بیماری آلزایمر وجود دارد. به‌طورکلی بیماری‌هایی که مرتبط با سیستم اعصاب و روان هستند، خیلی سخت از سوی افراد عنوان می‌شوند. همین هم می‌شود تا فرد پس از طی کردن مراحل اولیه و رسیدن به مرحله حاد، پیگیر درمان شود و عوارض جدیدی از بیماری خودش را نشان دهد. آلزایمر از این ماجرا مستثنا نیست و افراد به دلیل اینکه زیرساخت‌های خوبی در کشور وجود ندارد، خیلی دیر پیگیر ماجرا می‌شوند.
غلامرضا حاجتی روان‌پزشک در گفتگو با خبرنگار حوزه پزشکی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، آگاهی‌رسانی را مهم‌ترین قدم برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر دانسته و معتقد است بخش اعظم مشکلات افراد مبتلا به آلزایمر مغفول می‌ماند.
وی از تحقیق بزرگ انجمن آلزایمر دنیا بر روی حدود 70 هزار نفر خبر داد و می‌گوید: در 155 کشور دنیا در چهار گروه این تحقیق انجام شد که شامل بیماران، متخصصان نظام سلامت، مراقبان مریضان و جمعیت نرمال می‌شد.
آلزایمر روند عادی سالمندی نیست
این روان‌پزشک اضافه می‌کند، این تحقیق ازاین‌رو صورت گرفت تا وضع آگاهی و نگرش مردم نسبت به آلزایمر بررسی شود. نکته مهمی که در این تحقیق به دست آمد این بود که دوسوم مردم دنیا باورشان این است که آلزایمر بخشی از روند سالمندی نرمال است، درحالی‌که مشخصاً آلزایمر یک بیماری است و فرد را در انجام کارها ناتوان می‌کند.
حاجتی تأکید می‌کند، 95 درصد شرکت‌کنندگان گمان می‌کردند که در آینده و در سنین سالمندی حتماً به آلزایمر مبتلا می‌شوند اما متخصصانی که در این نظرسنجی شرکت کرده بودند نیز نظرات جالبی داشتند و 62 درصد آن‌ها نیز آلزایمر را بخشی از سالمندی طبیعی عنوان می‌کردند و به آن به شکل بیماری نگاه نمی‌کردند اما 50 درصد از بیماران مبتلا به آلزایمر گمان می‌کردند که مراقبان و پزشکان به آن‌ها توجه ندارند. 10 درصد بیماری را خاص خدا و 2 درصد هم گمان می‌کردند دچار جادو شده‌اند. از هر چهار نفر، یک نفر فکر می‌کرد که نمی‌توان برای آلزایمر کاری انجام داد و 35 درصد نیز به دلیل ترس از شرم و انگ این بیماری، آن را پنهان می‌کردند.
درمجموع می‌توان گفت عدم شناخت کافی مردم و کمبود اطلاعات سبب بروز فاجعه در این بیماری است زیرا مردم فکر می‌کنند دمانس روند طبیعی زندگی است.
این روان‌پزشک با اشاره به اینکه 50 میلیون نفر در دنیا به آلزایمر و دمانس مبتلا هستند، معتقد است حدود 30 سال آینده این آمار به 150 میلیون نفر می‌رسد و در جامعه ما که روند سالمندی رو به افزایش است، این عدد می‌تواند قابل‌توجه باشد.
حاجتی شرم یا انگ را مانع اصلی برای درمان بیماری آلزایمر در تمام دنیا عنوان کرد و ادامه می‌دهد: انگ و رفتارهای نادرست با بیماران آلزایمری، افراد مبتلا به آلزایمر را از زندگی بهتر محروم می‌کند و اهداف زندگی این گروه از افراد را از بین می‌برد و درنهایت سبب افت سلامت افراد می‌شود.
وی از اختصاص بودجه کم به درمان و تحقیقات در خصوص بیماری آلزایمر اشاره‌کرده و می‌افزاید: آزمایش‌های آلزایمر بسیار گران‌قیمت است و سالانه یک تریلیون دلار هزینه دمانس در جهان است که در 10 سال آینده این آمار سه برابر خواهد شد و تا زمانی که آگاهی درست به مردم داده نشود، نگرش اشتباه به این بیماری وجود خواهد داشت.
جای خالی تحقیقات در کشور
این روان‌پزشک از برگزاری دوره‌های آموزشی برای بیماران و همراهان بیماران خبر داده و در توضیح آن می‌گوید: این دوره‌ها می‌تواند به کاهش مشکلات بیماران آلزایمری کمک کند. در حال حاضر 5 هزار مراقب برای بیماران آلزایمری وجود دارد که تلاش داریم دوره‌های مهارتی برای آن‌ها برگزار کنیم که در سه مرحله سطح یک، آگاهی مردم، سطح دو، درمان بیماران و سطح سه، بازتوانی و توان‌بخشی آن‌ها تقسیم می‌شود.
وی نبود آمار رسمی و نیاز به تحقیقات بیشتر در خصوص بیماران آلزایمر را چالش بزرگ دانسته و از وزارت رفاه، وزارت بهداشت و نهاد ریاست جمهوری می‌خواهد که باید برای این امر مهم وارد میدان شده و بودجه‌هایی را برای تحقیقات اختصاص دهند زیرا مظلوم‌ترین بیماران، بیماران اعصاب و روان و آلزایمری هستند و هرچقدر تحقیقات بیشتری در این خصوص انجام شود، بار این بیماری در کشور کاهش پیدا خواهد کرد و نتیجه آن را در دو دهه آینده خواهیم دید.
دهه 60 تا چند سال آینده در معرض آلزایمر هستند
میزان سالمندی در کشور درحال افزایش است. هرسال تعداد قابل‌توجهی از افراد به گروه سالمندان اضافه می‌شوند و سالمندان ما سالمندتر می‌شوند، چراکه میزان مرگ‌ومیر براثر بیماری‌های عفونی کم شده، امید به زندگی بالا رفته و در کنار آن بیماری‌های دوران سالمندی هم افزایش پیداکرده است. بیماری دمانس و آلزایمر، جزو بیماری سالمندی نیست، اما با سالمند شدن، افراد بیشتر به سمت آلزایمر می‌روند.
مهرداد خوانساری مدیر اجرایی انجمن آلزایمر نیز به خبرنگار آنا می‌گوید: متولدین دهه 60 همیشه با بحران روبه‌رو بوده‌اند و این بحران پایان نخواهد داشت و در مرحله بعد تا سال 1420 بحران سالمندی گریبان آن‌ها را خواهد گرفت.
وی فاکتور اصلی ابتلا به آلزایمر را افزایش سن عنوان کرده و می‌افزاید: مهم‌ترین قدم، پیشگیری از آلزایمر است و تغییر سبک زندگی مهم‌ترین راهکاری است که می‌توان در جلوگیری از ابتلا به آلزایمر به آن اشاره کرد.
مدیر اجرایی انجمن آلزایمر با اشاره به اینکه باید شرم از بیماری از بین برود، اضافه کرد: افراد آلزایمری بیمارند و باید به آن‌ها احترام گذاشت. به همین دلیل از سال گذشته گروه دوستداران بیماران آلزایمری تشکیل‌شده که شامل ورزشکاران و فعالان اجتماعی هستند و علت تشکیل آن نیز از بین بردن شرم این بیماری بوده است.
انتهای پیام/4087/پ
انتهای پیام/
