زبان کردی از اول مهر در دانشگاه آزاد اسلامی کردستان تدریس می‌شود/ برای نجات چشمه بل از اول طراحی سد باید فکر می‌شد/ میزان تلفات کول‌بران در اثر تیراندازی به یک ششم کاهش یافته است

مهرو ماهر، گروه اجتماعی- عبدالمحمد زاهدی بعد از گذشت بیش از ۱۰۰ روز از آغاز به کار دولت یازدهم به عنوان هفدهمین استاندار کردستان منصوب و معرفی شد. عبدالمحمد زاهدی لیسانس علوم سیاسی و دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت دولتی است. او که سابقه استانداری در استان‌های ایلام، مرکزی و چهارمحال و بختیاری را در کارنامه خود دارد به مدت دو سال نیز مسئولیت امور استان‌های وزارت کشور را عهده‌دار بوده است. وی همچنین به مدت چهار سال و 6 ماه به عنوان معاون سیاسی استانداری سیستان و بلوچستان مشغول به فعالیت بوده و نزدیک به هفت سال معاونت سیاسی استانداری کرمانشاه را بر‌عهده داشته است.

زاهدی پس از حضور در خبرگزاری آنا و بازدید از تحریریه این خبرگزاری در گفت‌وگوی تفصیلی به سئوالات گوناگونی پاسخ داد که در بخش اول این گفت‌وگو سوالاتی در زمینه مسایل فرهنگی و آموزش به زبان کردی، محیط زیست، کولبران و مطرح شد.

* استان کردستان در بحث گوناگونی اقوام و مذاهب از اهمیت زیادی برخوردار است. برنامه شما درباره این تنوع مذهبی فرهنگی باارزش چیست و در تماس با معاونت اقلیت‌های رئیس جمهوری چه برنامه‌هایی را دنبال می‌کنید؟

- از گذشته همواره روسای جمهور ما مشاور در امور اهل سنت داشتند و کار خوبی که در این دوره دکتر روحانی انجام داد این بود که این مشاور را به دستیار ویژه در امور اقوام و مذاهب ارتقاء داد و اقوام را نیز در این مجموعه وارد کرد و مشارکت داد. کار این دستیار ویژه در واقع دادن اطلاعات مربوط به اقوام و مذاهب و بیان مطالبات و مشکلاتی است که دارند و باید بپذیریم که اقوام ما در کشور مطالباتی دارند که بعضا صدها سال است که وجود دارد و حل آنها نیز ظرف یکی دو سال و در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. در همین مدت دو سالی که از عمر دولت تدبیر و امید و 21 ماهی که از فعالیت بنده در استان کردستان می‌گذرد قدم‌های خوبی برداشته شده است.

تدریس زبان کردی یکی از مطالبات مردم منطقه بوده و در قانون اساسی هم آمده که زبان رسمی کشور فارسی است اما زبان و ادبیات اقوام می‌تواند در سطوح مدارس و دانشگاه‌ها تدریس شود و این برنامه سال‌ها انجام نشده که البته قرار است از اول مهر در دانشگاه آزاد اسلامی کردستان آغاز شود.‎ ضمن اینکه خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) نیز بخش کردی خود را راه اندازی می‌کند؛ همچنین برخی از خبرگزاری‌های دیگر نیز مقدمات این کار را فراهم کرده‌اند. همچنین آموزش و پرورش در حال مطالعه تدریس زبان و ادبیات کردی در مدارس است. البته این کار دشواری‌هایی هم دارد زیرا زبان کردی خود گویش‌های متفاوتی دارد و انتخاب گویش برای آموزش به بچه‌ها هم مطرح است که این هم کار دشواری است اما این موضوعات در حال پیگیری و انجام است. همچنین در حوزه فرهنگی توجهات ویژه‌ای صورت گرفته است به طور مثال در حوزه تئاتر و موسیقی و جشنواره‌های مختلف، قطعا کردستان در کشور جایگاه اول را دارد. در 21 ماهه اخیر 143 کنسرت در استان برگزار کرده‌ایم که در این میان هیچ کنسرتی لغو شده‌ای هم وجود نداشت.

* در سال‌های اخیر پدیده اشتغال ایرانی‌ها و به خصوص کردهای ایرانی در اقلیم کردستان عراق روی داده و رشد داشته است؛ اما در اقلیم کردستان قانون کار مشابه چیزی که در ایران وجو دارد به تصویب نرسیده است و کارگران ایرانی در آنجا با مشکلات زیادی روبرو هستند. آیا با اقلیم کردستان فعالیت مشترکی دارید که نیروی کار ایرانی بتواند از امنیت محیط کار و بیمه در کردستان عراق بهره‌مند شود؟

- در مدت 21 ماهی که در استان کردستان هستم سه نشست با استاندار قبلی و فعلی سلیمانیه برگزار کردیم که یک نشست در منطقه مرزی، یکی در سنندج و دیگری در سلیمانیه برگزار و همه مسائل فی‌مابین دو کشور از جمله مشکلات کارگران و پیمانکاران مطرح شد. بعد از فروپاشی رژیم بعث عراق و بحث خودمختاری کردستان و آغاز و فروش نفت این کشور و رونق اقتصادی که آنجا ایجاد شد و با وجود سهمی که اقلیم کردستان از نفت عراق داشت، رونق اقتصادی بسیار خوبی در اقلیم به وجود آمد و ساخت و ساز بسیاری در آن منطقه صورت گرفت که این باعث شد تعداد بسیاری کارگر نه تنها از ایران بلکه از بسیاری از کشورهای دیگر مانند هند، پاکستان، افغانستان و حتی جنوب شرق آسیا به این منطقه مهاجرت کنند و مشغول کار شوند؛ ولی امروز با کاهش قیمت نفت آنها نیز دچار مشکل شدند و در پرداخت مطالبات پیمانکاران ماندند و بخش عمده‌ای از این نیروی کار به کشورهای خود بازگشتند. مشکلات بیمه و قانون کار در اقلیم کردستان همچنان به قوت خود باقی است چون هنوز اقلیم کردستان شکل قوام یافته یک دولت محلی را ندارد و در بحث قوانین خیلی کار دارند که انجام دهند و در مجموع اوضاع اقتصادی آنجا هم خیلی مناسب نیست. پس از جریان داعش، پیمانکاران و نیروی کار ما با مشکلات بیشتری مواجه شدند و عمده آنان به کشور بازگشتند.

* وضعیت نجات بخشی چشمه بل به کجا رسید؟ استانداری چه فعالیتی در تعامل با کارفرما برای کاهش خسارات در این پروژه دارد؟ برخی معتقدند که طرح پیمانکار موجب نجات بخشی چشمه بل نمی شود و این منبع آب شیرین عظیم از بین خواهد رفت.

- در حدود 7 سال قبل که در کرمانشاه بودم چشمه بل را از نزدیک می‌شناسم. این چشمه مرز بین کردستان و کرمانشاه است و مردم منطقه علاقه خاصی به این چشمه دارند. منتها برای نجات این چشمه باید روزی که در حال طراحی سد بودند به این مساله می‌اندیشیدند. آنها باید در مطالعه، این چشمه را به عنوان یک اثر تاریخی زیست محیطی در نظر می‌گرفتند و بعد فکر می‌کردند که اگر دیواره سد را شمال این چشمه می‌زدند این چشمه کاملا باقی می‌ماند. وقتی من به استان کردستان رفتم سد داریان بیش از 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشت و حدود هزار میلیارد تومان هزینه شده بود بنابراین امکان متوقف کردن این طرح نبود و راه قانونی برای من نداشت چون مصوب مجلس بود. آقایان طرحی دادند که خروجی چشمه را بالای سد آب دریاچه سد بیاورند و این کار را هم انجام دادند و جواب آزمایش‌ها نیز فعلا مثبت بوده است. برخی کارشناسان معتقدند که این آبی نیست که چشمه بل دارد و ممکن است آب، خلوص خود را از دست بدهد که این را باید در نظر گرفت. اما روز اول باید برای چشمه بل فکری می‌کردند که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است و این موضوع به گذشته باز می‌گردد و هیچ کاری برای نجات چشمه بل به طوری که به شکل امروزی بماند وجود ندارد مگر اینکه از یک پروژه هزار میلیارد تومانی بگذریم که قطعا چنین کاری را نمی‌کنند. باید در مطالعه، با جابجایی دیواره سد چشمه بل را نجات دهند. امروز اینها حدود 110 متر با یک شفت فلزی آب را بالا آورده‌اند. گذشت زمان نتیجه این کار را نشان می‌دهد اما امروز دریاچه سد آب ندارد که ببینیم این آب با آب دیگری مخلوط می‌شود یا خیر و در حال حاضر این موضوع مشخص نیست. برخی معتقدند که آب کم‌کیفیت با آب با کیفیت چشمه مخلوط می‌شود اما کسانی که این سد را طراحی کرده‌اند معتقدند که ما طوری طراحی کردیم که آب را به صورت خالص به بالا منتقل می‌کند. به نظر من نجات چشمه بل به شکل اصلی چشمه امکان‌پذیر نیست مگر اینکه از سد ساخته شده صرف نظر می‌شد. من 20 سال قبل چشمه بل را دیده‌ام و امروز یک سوم آن آب را ندارد. در گذشته آب رودخانه با فشار 20 تا 30 متر به آن طرف رودخانه برخورد می‌کرد در حالی که الان خیلی کم است. این چشمه به عنوان یک اثر تاریخی مورد علاقه مردم است که ثبت جهانی هم بوده است. این چشمه باید حفظ می‌شد اما الان دیگر نمی‌توان کاری کرد.

* در مورد آتش سوزی جنگل‌های زاگرس که بخشی از آن در استان کردستان است چه راهکاری در نظر گرفته‌اید؟ آیا در استان به امکانات اطفای حریق هوایی مجهز هستید و از آن استفاده می‌کنید؟

- امسال بیش از 90 درصد از آتش سوزی‌های ما در کردستان در مرتع بود و در جنگل نبود. در آبیدر فقط علوفه و مراتعی که خشک شده بود دچار سوختگی شد و با توجه به اینکه ریشه آنها نسوخته بود با یک بارندگی این مراتع دوباره رشد می‌کنند و قابل بازیافت است. در سایر استان‌ها بیشتر جنگل ها سوخت اما امکانات هوایی کشور در کل محدود است به طوری‌ که ما امکان اطفای هوایی را نداریم و اگر بخواهیم پیگیری کنیم تا بالگرد از مناطق دوری برسد مردم آتش را خاموش کرده‌اند. در مناطق کوهستانی خاموش کردن آتش سخت و دشوار است به عنوان مثال آتش‌سوزی آبیدر شب هنگام به وقوع پیوست و با شیب تندی که این منطقه دارد ماشین آلات امکان بالا رفتن ندارند، بالگرد هم شب نمی‌تواند پرواز کند و مردم همراه با نیروی انتظامی، آتش را خاموش کردند. علت اصلی آتش سوزی آبیدر خشکسالی و گرمای شدید هوا بود.

* برای امنیت جانی کولبرانی که در مناطق مرزی در حال عبور و مرور هستند و نیز برای کاهش تلفات انسانی و در نتیجه افزایش امنیت منطقه چه برنامه‌ای در دست دارید؟

- معابری را تعیین کردیم که کولبران دارای دفترچه و کارت می‌توانند از آن معابر عبور کنند اما بقیه رفت و آمد در معابر و نقاط مرزی ممنوع است. مثلا طرح امنیتی مرزها را در دست داریم و در مناطقی که ممنوعه محسوب می‌شود عبور و مرور به هر شکل در آن محل ممنوع است. البته سعی می‌کنیم خطر جانی برای افراد به وجود نیاید. در دو سال حضور من در استان کردستان، تلفات این افراد که به خاطر تیراندازی به وجود می‌آمد به حدود یک ششم رسیده است. اما خطر دیگری که در آن منطقه وجود دارد این است که کسانی که خارج از این معابر عبور می‌کنند با خطر رفتن روی مین روبرو هستند و علت این است که بر اساس کنوانسیون ژنو می‌بایست پس از پایان جنگ، کشور متخاصم نقشه‌های مین گذاری را تحویل دهد که دولت بعثی عراق این کار را انجام نداد و نقشه‌های مین گذاری شده را به ما نداد بنابراین باید مرتب جستجو کنیم. البته به علت بارندگی‌هایی که معمولا در مناطق مرزی کوهستانی کردستان وجود دارد مین‌ها عمدتا جابه جا شده‌اند و حتی اگر بتوان با استفاده از نقشه، محل مین‌ها را هم تشخیص داد عمده این مین‌ها جابجا شده و حرکت کرده‌اند بنابراین این خطر همچنان وجود دارد.

ما طرحی را برای ساماندهی مبادلات مرزی تهیه خواهیم کرد تا این کار از شکل غیر قانونی فعلی خارج شود و حالت رسمی پیدا کند. ضمن اینکه مردم منطقه به این شغل و درآمد نیاز دارند و باید بتوانند از مرز عبور کنند و با این طرح مضراتی که این نوع مبادلات برای ما دارد کاهش پیدا می‌کند به عنوان مثال از ورود لوازم آرایشی، بهداشتی و دارویی بسیار آسیب می‌بینیم چون عمده این مواد استاندارد و مجاز نیستند و در طرح جدید این موارد را کنترل و ساماندهی می‌کنیم. در همین راستا با ستاد مرکزی مبارزه با مواد مخدر به توافق رسانده و در حال تهیه طرح و اجرای آن هستیم.