افق دید شهید مطهری فراتر از زمانه‌اش بود

به گزارش خبرنگار حوزه آیین و اندیشه گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، دوازدهم اردیبهشت‌ماه مصادف است با چهلمین سالگرد شهادت استاد مرتضی مطهری. شخصیتی که در دوران حیات با‌برکت خویش با سخنرانی‌ها و آثار مکتوبش نقش بی‌بدیلی در مقابله با شبهات اعتقادی و دینی داشت. شبهاتی که در دوران پرتلاطم حکومت پهلوی یا با حمایت پیدا و پنهان حکومت و یا تحت لوای گفتمان مارکسیستی، ریشه‌های دینی جامعه ایران را هدف قرار داده بود.

در حاشیه برگزاری سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با محمد کوکب پژوهشگر و نویسنده عرفان و اندیشه اسلامی و قائم‌مقام انتشارات صدرا (ناشر اختصاصی آثار شهید مطهری)، درباره آثار عرضه‌شده از استاد مطهری در این نمایشگاه و همچنین اهمیت این آثار و مکتوبات گفتگویی داشتیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید:

آنا: آثار و اندیشه‌های شهید مطهری برخلاف بسیاری از اندیشمندان معاصر حتی برخی اندیشمندان دینی، همچنان مورد اقبال جامعه است، شما دلیل این اقبال را در چه می‌دانید؟ 

محمد کوکب: شهید مطهری در زمانه خود به دنبال پاسخ به نیازهای فکری جامعه بودند، اما این پاسخگویی منحصر به دوره خودشان نبود. با اینکه از سال‌های دهه 40 و 50 حدود نیم قرن گذشته است، افکار شهید مطهری همچنان زنده و پویا است.

افق دید استاد مطهری افق بلندی بوده است. یکی از دغدغه‌های بنیادین ایشان، پاسخگویی اسلام به نیازهای دگرگون‌شده جامعه اسلامی بود. زمان متغیر است و انسان‌ها نیازهای جدید دارند؛ حالا پرسش اصلی این است که اسلام با آن اصول ثابتی که دارد چگونه می‌تواند با این اصول الهی تطبیق پیدا کند. در کتاب «اسلام و نیازهای زمان» این مطلب طرح می‌شود. محتوای این کتاب همچنان زنده است چون آن دغدغه‌ها و پرسش‌ها برای ما هم مسئله است.

انسان‌ها روز‌به‌روز نیازهای فکری و اجتماعی جدیدی پیدا می‌کنند؛ پیشرفت علم، خودش باعث ایجاد نیازهای جدید شده است؛ اسلام هم اصول ثابتی دارد. یک عده می‌گویند این دین مال 1400 سال پیش است، ما چطور می‌خواهیم آن را در جامعه پیاده کنیم. این سؤال در همه عصرها و همه نسل‌ها یک پاسخ دقیق را می‌طلبد، استاد این پاسخ را در دوره خود و با خلق آثار ارزشمند به گونه‌ای داده‌اند، که برای امروز هم کاربرد دارد.

این نشان می‌دهد که افق دید استاد مطهری ورای زمانه خودش بوده و پاسخ‌هایی که ارائه داده است، در واقع برای آینده بوده است؛ لذا مخاطب احساس می‌کند که تفکر وی همیشه زنده است.

 آنا: انتشارات صدرا از چه زمانی ناشر تخصصی آثار استاد مطهری شد؟

محمد کوکب: شورای نظارت بر نشر آثار شهید مطهری بعد از شهادت ایشان توسط تعدادی از شاگردان و دوستداران ایشان که با آثار و افکار استاد مطهری آشنا بودند تشکیل شد. البته انتشارات صدرا در سال 1357 و در زمان حیات استاد تأسیس شده بود و شعبه اصلی آن هم در قم بود. استاد مطهری برای اینکه به آثارشان که توسط ناشران مختلف چاپ می‌شد، سر و سامان بدهند تصمیم گرفتند که این انتشارات را تأسیس کنند. پس از شهادت ایشان هم جمع‌آوری و تدوین آثار زیر نظر شورای نظارت آغاز شد.

در زمان حیات استاد مطهری، 26 عنوان کتاب از آثار ایشان چاپ شده بود و اکنون حدود 80 عنوان کتاب به چاپ رسیده است.

آنا: درباره یادداشت‌های استاد مطهری که در قالبی متفاوت از کتاب‌ها چاپ شده‌اند نیز توضیح می‌دهید؟

محمد کوکب: در این 40 سال، 16 جلد از یادداشت‌های ایشان تحت عنوان «سلسله یادداشت‌های استاد مطهری» در انتشارات صدرا به چاپ رسیده است و با توجه به برآوردی که ما داریم هنوز دو جلد دیگر از یادداشت‌های ایشان در این مجموعه منتشر خواهد شد.

تقسیم‌بندی این یادداشت‌ها بر مبنای سه معیار است: یادداشت‌های الفبایی، موضوعی و دفاتر یادداشت. 13 جلد اول شامل یادداشت‌های الفبایی و موضوعی است و از جلد سیزدهم به بعد دفاتر یادداشت است. سعی ما این است که امسال حداقل یک جلد دیگر هم از این مجموعه یادداشت‌ها چاپ کنیم. موضوعات یادداشت‌ها هم متنوع است. در بخش الفبایی، مثلاً بحث آزادی را در «الف» آورده‌اند و همین‌طور تا حرف «ی» موضوع‌بندی کردند. برخی یادداشت‌ها هم برحسب موضوع تقسیم‌بندی شده است مثلاً «فطرت» یا «سیره ائمه».

آنا: گویا بخش عمده آثار شهید مطهری، سخنرانی‌های ایشان است که پس از شهادت به تدریج مکتوب شده و منتشر شده‌اند؟

محمد کوکب: بله؛ در بخش سخنرانی‌ها، شاید بیش از 90 درصد سخنرانی‌های استاد مطهری به چاپ رسیده است. با توجه به اینکه بهمن ماه امسال یکصدمین سال تولد ایشان است، تلاش شورای نظارت بر آثار ایشان این است که تا آن تاریخ، باقی‌مانده آثار ایشان هم چاپ شود.

از آنجایی که خیلی از سخنرانی‌های استاد مطهری در سال‌های پیش از انقلاب در نقاط مختلف کشور صورت گرفته است، مؤسسه انتشارات صدرا این آمادگی را دارد که نسخه صوتی یا مکتوب شده این سخنرانی‌ها را بررسی کند. البته این فراخوان برای جمع‌آوری آثار در این چهار دهه چند بار انجام شده است، اما امسال قرار است که جدی‌تر پیگیری شود. جا دارد از همین فرصت هم استفاده کنم و از دوستان و علاقه‌مندانی که به متن یا صوت منتشرنشده‌ای از استاد مطهری دسترسی دارند بخواهم که حتماً این موارد را به انتشارات صدرا منتقل کنند. ما از این موضوع استقبال می‌کنیم تا بتوانیم آثار را تکمیل کنیم.

آنا: در نمایشگاه امسال چند عنوان کتاب در غرفه انتشارات صدرا ارائه شده است و چه تعداد از این آثار کتاب‌های جدید هستند؟

محمد کوکب: در نمایشگاه امسال 79 عنوان کتاب داریم که البته این سوای مجموعه آثار شهید مطهری است. در مجموعه آثار، همین عناوین تک‌جلدی به‌صورت موضوع‌بندی در 31 جلد آمده و کسانی که پژوهشگر هستند و می‌خواهند به‌صورت موضوعی به آثار بپردازند،در هفت سری موضوعی می‌توانند از این کتاب‌ها استفاده کنند. با توجه به حجم این مجموعه و قیمت آن دیگر چاپ نمی‌شود.

از این 79 عنوان، چهار جلد کتاب جدید از آثار شهید مطهری هم در نمایشگاه عرضه شده است. کتاب «انحطاط و ترقی تمدن‌ها از نظر قرآن و منطق دیالکتیک»، «فطرت در قرآن»، «اسلام و مسئله ملیت»، «تعلیقات استاد بر اسفار اربعه» که به زبان عربی است.

آنا: در روزهای برگزاری نمایشگاه کدام کتاب‌های شهید مطهری با استقبال بیشتری مواجه شدند؟

محمد کوکب: کتاب‌های عمومی‌تر استاد مطهری، طیف بیشتری از مخاطبان را به خود جلب کرده است. «حماسه حسینی»، «داستان راستان»، «جاذبه و دافعه حضرت علی (ع)» ، کتاب‌های «10 گفتار»، «20 گفتار» و کتاب «مسئله حجاب» که بیش از 100 نوبت چاپ شده است از جمله این آثار هستند.

اینها آثاری هستند که کهنه نمی‌شوند. کتاب‌های فلسفی طبیعتاً مخاطبان خاص خود را دارد. امسال هم در کنار آثار جدید، همین کتاب‌های عمومی جزء پرفروش‌های انتشارات صدرا بودند.

انتهای پیام/4072/4104/پ