محمدخانی مطرح کرد:
مدیریت مصرف با ابزار کارت سوخت/ چالش‌های توزیع برابر سوخت چیست؟
مشاورسابق مرکز پژوهش‌های مجلس، توجه تک بعدی به سهمیه‌بندی بنزین را موجب کاهش رونق اقتصادی کشور دانست و گفت: کارت سوخت ابزار درست مدیریت مصرف است.
گروه اقتصادی خبرگزاری آنا- علی ورمزیار، رسیدن به یک وضعیت باثبات که کمترین میزان دغدغه را به همراه داشته باشد موقعیتی است که بسیاری از مردم خواهان آن هستند و همین موجب می‌شود که به محض قرار گرفتن در وضعیتی با ثبات نسبی تمام تلاش‌ها برای حفظ آن صورت بگیرد و اگر موضوعی این ثبات را تهدید کرد، بنای شکایت و اعتراض پیش گرفته شود.فارغ از اینکه این تغییر در دراز مدت به نفع آنها است یا نه؟
در این باره با محمدرضا محمدخانی مشاور سابق مرکز پژوهش های مجلس گفتگویی انجام دادیم که در ادامه آن را می‌خوانید.
*معایب سهمیه بندی بنزین بر اساس فرد
آنا: یکی از روش های سهمیه بندی بنزین اختصاص بنزین به هر فرد بود، آیا این مدل می تواند کارآیی لازم را داشته باشد؟
محمدخانی: بدترین کار دادن سهمیه بنزین به افراد بود این خیلی بد است چون کل ملت را حقوق بگیر دولت خواهد کرد و بعد از مدتی باز موصوع مصرف بنزین و کنترل آن وجود خواهد داشت و از آن نقطه به بعد فقط تبدیل به روشی ای می شود که پولی را بین مردم پخش کند.
*استفاده از کارت سوخت به یک فرهنگ تبدیل شده بود
آنا: آیا استفاده دوباره از کارت سوخت، می تواند یک راهکار باشد؟
محمدخانی: من همیشه گفتم که کارت هوشمند را باید دوباره راه بیاندازیم وقتی که آقای زنگنه وزیر نفت، کارت هوشمند سوخت را کنار زد متاسفانه دلیل این کار را کسی پیگیری نکرد زیرا استفاده از کارت سوخت بعد از فراز و نشیب های که پشت سر گذاشته بود دیگر به یک فرهنگ تبدیل شده بود و بهتر بود حفظ می شد.
آنا: به نظر کارت سوخت دارای نواقصی بود که کار را برای مردم سخت کرده بود؟
محمدخانی: البته کارت سوخت در ادامه‌اش طرح تکمیلی هم داشت قرار بود در گام اول میزان مصرف سوخت هر خودرو مشخص شود و در گام‌های بعدی بر اساس الگوهای تدوین شده، ابزارهای مدیریت مصرف به آن اضافه شوند که در دراز مدت بر اساس الگوهای رفتاری موجود در مصرف سوخت راهکارهای متناسب با آن در کارت سوخت تعبیه و به اجرا در می آمد که متاسفانه گام‌های بعدی آن با وجود اینکه طراحی شده بود ولی عملیاتی نشد.
* میزان مصرف سوخت کشور فقط به مصرف کنندگان مربوط نمی‌شود
آنا: آیا اساساً مصرف سوخت کشور بالاست و باید به هر روش ممکن آن را کاهش داد؟
محمدخانی: گفته می‌شود بالاترین مصرف بنزین را ما در دنیا داریم که این طور نیست در واقع رتبه ما 37 در دنیاست و این القای بالاترین مصرف ناثواب است و در ضمن باید عوامل متعدد دیگری که کنار مصرف واقعی وجود دارند نیز در نظر گرفت برای مثال یکی از این موارد قاچاق سوخت است و بدیهی قاچاق سوخت را باید از حساب مصرف مردم کم کرد یا شغل مسافرکشی یا جابجایی بار با موتور اینها مربوط به حوزه های دیگری غیر از مصرف سوخت است.
* افزایش قیمت سوخت در کنترل مصرف آن تاثیری ندارد
آنا: آیا افزایش قیمت بنزین می‌توان متغیر تاثیرگذار در مصرف بنزین باشد؟
محمدخانی: افزایش قیمت هم تاثیری ندارد چون از اول انقلاب تا امروز قیمت بنزین را مرحله به مرحله زیاد کرده‌ایم که اگر به دقت به آن توجه کنیم خواهیم دید تا امروز قیمت بنزین هزار برابر شده ولی چه نتیجه ای عاید شده است؟ اول یک تومان بود الان هزار تومان است و از طرفی ارزش پول ملی را هم 1700 برابر کم شده و باید دید من پول بنزین می‌دهم یا پول سقوط ارزش پول ملی را می‌دهم.
آنا: آیا قیمت پایین بنزین موجب چنین میزان مصرف شده است؟
محمدخانی: باید کمی این ارزان فروشی را زیر ذره بین برد، روزی که ما بنزین سوپر 800 تومان شد قیمت بنزین سوپر در فوب خلیج فارس بالای 60 سنت بود و با احتساب نرخ دلار درآن موقع که920 تومان بود یعنی حدود 40 درصد سود از محل فروش بنزین سوپر حاصل می‌شد و باید به این نکته هم توجه داشت که در واقع در ان روزگار مردم بالای قیمت فوب خلیج فارس در داخل بنزین سوپر می‌خریدند الان هم قیمت بنزین حدود 47 تا 50 سنت است باز هم گفته می‌شود سوبسید می‌دهیم برای چی؟ چون نرخ برابری ریال کم شده است، این موضوع دیگر ربط مستقیمی به مصرف و قیمت تمام شده بنزین ندارد و باید این طرز تلقی را کنار گذاشت.
آنا: آیا به‌کارگیری مجدد کارت سوخت پاسخی برای موارد مطرح شده بالا خواهد بود؟
محمدخانی: هزینه استقرار کارت سوخت در کشور در گام نخست بالا بود ولی حتی در همان اول کار، کاهش ظاهری مصرف بنزین 9 میلیون لیتر بود و سال های بعد این تا 20 میلیون لیتر هم رسید، یعنی هم کاهش مصرف سوخت هم استفاده از زیرساخت های ملی و هم فروش هوشمند و یکپارچه بنزین بنابراین کارت سوخت همچنان بهترین گزینه مدیریت مصرف سوخت است.
* تکلیف افرادی فاقد خودرو شخصی در مدل‌های متفاوت سهمیه بندی سوخت
آنا: در سهمیه بندی بنزین آیا به افرادی که خودرویی ندارند نیز باید توجه شود؟
محمدخانی: اینکه برخی از مردم خودرو ندارند نباید در این سهمیه بنزین به عنوان یک اشکال در نظر گرفته شود حتی در کشورهای پیشرفته هم بعضی از مردم خودرو ندارند این قبیل مطالبه‌ها، مطالبه خوبی نیستند زیرا برای گروه‌های متفاوت مردم برنامه‌های متفاوت حمایتی را باید بکار گرفت و در این موضوع خاص نیز باید به مردمی که خودرو ندارند جور دیگری رسیدگی شود.
* آمار مصرف معیارخوبی نیست
آنا: آیا آمار مصرف بنزین می‌تواند به تنهایی معیار مناسبی برای تصمیم‌گیری باشد؟
محمدخانی: خیر باید کنار این مصرف بنزین، آمار و ارقام دیگری که اتفاقاً مربوط به متغیرهای تاثیرگذار در این بحث است نیز افزوده شوند برای مثال باید به این سؤالات، مستند پاسخ داد که ما چقدر موتورسیکلت داریم؟ چقدر خودرو داریم؟ ترکیب این خودروها چیست؟ چنددرصد آن مثلا پراید است؟ موتورسیکلت سواران با موتورشان چکار می کنند؟مسافرکشی می کنند یا بار جابجا می‌کنند؟ باید به همه این سوالات و سوالات کارشناسی شده دیگر به درستی پاسخ داد زیرا طرح هایی مانند سهمیه بندی بنزین تاثیر مستقیم بر اکثر فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی مردم دارد و با اجرای کارشناسی نشده این طرح ها ممکن است موجب گسترش فقر در جامعه شد.
* اجرای تمام و کمال کارت سوخت
آنا: اجرای تمام و کمال کارت سوخت چگونه طزاحی شده بود؟
محمدخانی: فقط گام نخست کارت سوخت در کشور اجرا شد اگر گام‌های بعدی آن هم اجرایی می شد شکل کار کاملاً فرق می‌کرد برای مثال بخش بعدی آن به این روش بود که وقتی ماشینی به جایگاه می رفت سامانه جایگاه قادر به تشخیص خودرو بود و اگر از کارت غیر استفاده می‌کرد توسط جایگاه مشخص می‌شد و در آن صورت با کارت جایگاه سوخت تحویل داده می‌شد و این به معنی اعمال تعرفه‌های جریمه‌ای برای مشترکان پرمصرف و نه تنها یک عامل بازدارنده بود بلکه یک مشوق هم بود.
آنا: آیا سوخت را می‌توان به صورت یک جانبه و در فضایی یک بعدی مورد توجه قرار داد؟
محمدخانی: باید به یک چیز توجه کرد موضوع سوخت فقط در مصرف آن خلاصه نمی‌شود زیرا محدود کردن آن موجب تغییر در سایر حوزه‌های اقتصادی کشور خواهد شد برای نمونه کسادی بازار گردشگری را به همراه خواهد داشت و خیلی از پارمترهای دیگر اقتصادی را نیز جابه‌جا می‌کند برای مثال 44 درصد سوخت مربوط به وانت بار و حدود 9 درصد مربوط به موتورسیکلت هاست و بقیه توسط ماشین های شخصی و دستگاه‌های اجرایی کشور است که همه با اعمال سهمیه‌بندی کارشناسی نشده در انجام ماموریت‌هاشان دچار مشکل می‌شوند و در این میان مرفه بی‌درد همچنان بنزین زیاد مصرف می‌کند و خوشحال خواهد شد که جاده‌ها خلوت است بعد هم فراموش نکنید بخشی از این پر مصرفی مربوط به من نیست مربوط به تولید خودروهای پرمصرف غیراستاندارد خودروسازان داخلی است که مصرف کنندگان باید تاوانش را بدهند.
* سیاست اقتصاد مقاومتی را باید مد نظر قرار داد
آنا: سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را چگونه در این موضوع می‌توان مطالبه کرد؟
محمدخانی: حضرت آقا اخیراً به نکته بسیار اساسی اشاره فرمودند، ایشان فرمودند، با پخش پول نمی‌توان مملکت را اداره کرد، نباید از این نکته کلیدی سرسری گذاشت این همان ایده اصلی برای مدیریت بهینه منابع و مصارف کشور است و تزریق پول در نهایت موجب حل مشکل نخواهد شد.
* ارجحیت مدیریت مصارف کشور بر مدیریت مصرف سوخت
آنا: آیا مدیریت سوخت را در کنار سایر مدیریت مصارف کشور باید پی گرفت؟
محمدخانی: بله دقیقاً باید مصارف عمومی کشور را در قالب یک سامانه یکپارچه مبتنی بر برنامه های مطالعه شده اجرایی کرد و در این راه باید اول آمارها را به‌دست آورد و براساس آنها الگوی مصرف را بدست آورد و سپس برنامه مدیریت هر یک از آنها را تنظیم کرد تا به مدل مهندسی شده ای که قادر به کنترل بیشترین سناریوهای متداول مصرف هستند دست یافت، کشور ما در مصرف برق یا آب نیز باید مدیریت بهینه منابع و مصارف را بکار گیرد و می‌توان از سهمیه بندی آب که حتی از بنزین مهمتر است شروع کرد و با شناخت منابع آب در طیف های سبز، خاکستری و آبی، سهم شرب و بهداشت، محیط زیست، کشاورزی و صنعت را جدا و برنامه ریزی کنیم و این کار اصیل و ماندگار خواهد بود و توجه انحصاری به بنزین راه‌گشا نیست.
انتهای پیام/4083/
انتهای پیام/
