عربیون:پول دیگر ابزار کارآفرین نیست/انحراف صندوق توسعه ملی از هدف

گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، کارآفرینی یک مفهوم چندوجهی است که در علوم مختلف مانند اقتصاد، صنعت، جامعه‌شناسی و… دارای تعاریف خاص خود است و هر یک از آنها به یک وجه از کارآفرینی پرداخته‌اند، آشنایی با مفاهیم و تعاریف و ابعاد مختلف کارآفرینی به همراه شناخت موانع و راهکارهای مرتفع کردن آنها می‌تواند در نهادینه شدن کارآفرینی در جامعه‌ای راهگشا باشد، در این گفتگو دکتر ابوالقاسم عربیون، به عنوان استاد دانشگاه و متخصص کارآفرینی به بررسی مفاهیم مربوط به کارآفرینی در حوزه‌های فرهنگ، خود تنظیم فردی و ایجاد یک اکوسیستم اقتصادی پرداخته است که در ادامه آن را می‌خوانید.

آنا: چرا کارآفرینی در کشور ما چندان توسعه نیافته و جایگاهی در حوزه کسب‌وکار برای خودش باز نکرده است؟

عربیون: باید در قدم اول به تجربه‌ای که در این حوزه طی سال‌ها به‌دست آمده و همچنین به تجربه سایر کشورها در این بخش  توجه کنیم و با تحلیل تجربه‌های موجود، کار را در راه درست جلو ببریم و از روش‌های آزمون و خطا برای کسب مجدد تجربه‌ای که قبلاً کسب شده است دست برداریم در غیر این صورت زمان و هزینه رسیدن به نتیجه بسیار بالا خواهد رفت ، برای همین اولین قدم این است که ببینم دیگران چه کار کرده‌اند و از آن به عنوان یک الگو استفاده کنیم.

آنا: اولین قدم در این راه به نظر شما چیست؟

عربیون: باید پذیرفت هیچ کاری یک‌شبه به جواب نمی‌رسد و  قبول این موضوع باید در فرهنگ ریشه داشته باشد بنابراین ابتدا باید فرهنگ  این کار را در جامعه نهادینه کنیم تا همه بدانند انجام کار در کشور یک دوی امدادی است و همه در رسیدن به جواب باید در این مسیر بخشی از دوندگی لازم را برعهده گیرند اینکه کارآفرین باید کسب و کارش را در تمام بخش‌های تولید کار و تأمین سرمایه و بازاریابی و ... همه را خودش انجام دهد مسلماً جایی در این مسیر خسته خواهد شد و یا با سرعت‌ کم حرکت خواهد کرد و این درست نیست همه باید بخشی از این مسیر را بدوند تا به ثمر برسد و این فرهنگ دوی امدادی باید شکل بگیرد.

آنا: به نظرم به نوعی به یک موجودیت بالادستی برای راهبری این دوی امدادی نیاز داریم؟

عربیون: چنانچه این فرهنگ دوی امدادی را نهادینه کنیم به خودی خود یک اکوسیستم یکپارچه برای رسیدن به هدف فراهم خواهد شد که در صورتی همه سیستم‌های تجاری و صنعتی در تعامل یکپارچه فعالیت یکدیگر را در یک راستا تقویت خواهند کرد و برای این کار سازمان بالادستی هم لازم نیست زیرا ایجاد یک سازمان بالادستی هیچ عایدی افزوده‌ای برای بدنه بزرگ و سنگین سازمان‌های دولتی نداشته است و تجربه موفقی نداشته‌ایم، آنچه که در ادغام وزارت بازرگانی و وزارت صنایع و معادن انجام شد یکپارچگی نبود یکجانشینی بود و این موضوع موجب تشکیل آن اکوسیستم مورد نظر در حوزه صمت شد و هم‌گرایی لازم وجود ندارد و برای همین است که باید اول فرهنگ لازم برای یکی بودن در نگاه اکوسیستمی را در جامعه به‌ وجود آورد.

آنا: آیا این اکوسیستم  به یک آیین‌نامه اجرایی و متولی احتیاج دارد؟

عربیون: از نظر علمی تمام سیستم‌ها در حال فرسودگی و از بین رفتن هستند؛ چیزی که با نام کاهش آنتروپی سیستم در علم فیزیک اثبات شده است. برای همین با ایجاد یک سازمان یا آیین‌نامه، گرهی از کار باز نخواهد کرد و در نهایت همین متولی موجب از بین رفتن سیستم خواهد شد، برای ایجاد چنین اکوسیستمی نیاز به  یک نوع رگولاتوری داریم یعنی یک خودتنظیمی شخصی نیاز است، یعنی همه افراد در دانشگاه و صنعت و تجارت و بقیه زمینه‌ها به این رگولاتوری شخصی برسند و در این صورت هر یک برای انجام کارش چه در دانشگاه برای تولید علم و چه در صنعت برای تولید قطعه و چه در تجارت در تولید کسب‌وکار و بقیه موارد باید ببینند که این تولید چقدر به رفاه و ارتقای کشور می‌انجامد و چقدر به حل مسائل مردم‌کمک می‌کند و نتیجه این خود تنظیمی به‌ خودی خود دولت را از سر راه کسب‌وکار بر می‌دارد و لازم به اعمال ممنوعیت و رصد بازار و جریمه و ... نیست زیرا همه این موارد بعد از ایجاد اکوسیستمی که همه در آن به تنظیم خود در کل سیستم مشغولند و نظامات آن چیزی است که رفاه و منفعت را برای همه تضمین می‌کند.

آنا: چگونه این خودتنظیمی موجب رونق کارآفرینی خواهد شد؟

عربیون: تصدی‌گری و انحصاری شدن بازار توسط دولت با روح کارآفرینی منافات دارد، آزادی عمل در قیمت‌گذاری برای محصول کارآفرین و آزادی عمل در انتخاب کالا برای مصرف‌کننده همه نتیجه همان خودتنظیمی در اکوسیستم خواهد بود  و همه این عوامل که در حال حاضر در اختیار دولت است از تعرفه گمرکی گرفته تا تعیین قیمت و سایر موارد مربوط به تجارت و کسب و کار کنار خواهند رفت زیرا همه اینها مانع توسعه و رونق اقتصادی و خاصه کارآفرینی هستند.

آنا: در این میان تأمین سرمایه اولیه برای کارآفرین چگونه انجام خواهد شد؟

عربیون: در چنین شرایطی کارآفرین برای تأمین سرمایه کسب و کارش به بازار سرمایه رجوع خواهد کرد زیرا بازار سرمایه آن خودتنظیمی را در یافتن بهترین شرایط سرمایه‌گذاری را دارد و همین قابلیت موجب می‌شود سرمایه لازم به‌سرعت به صورت ابزاری در اختیار کارآفرین قرار گیرد چیزی که در حال حاضر برعکس اجرا می‌شود، یعنی کارآفرین برای تأمین سرمایه کارش به سمت بازار پولی که در اختیار بانک‌هاست می‌رود و معنی این رفتار آن است که  تولید پیشران اقتصاد نیست و برعکس اقتصاد لوکوموتیو حرکت‌بخش تولید است و نتیجه‌اش آن است که اقتصاد بانکی اقتصاد مولد شده و این موجب افزایش تورم و بیشتر شدن مشکلات اقتصادی شده است و باید قبول کرد که پول معنای خود را به عنوان ابزار از دست داده است و به کالا تبدیل شده است.

آنا: به این ترتیب دریافت تسهیلات از صندوق توسعه ملی برای کارآفرین به اقتصاد کشور آسیب می‌زند؟

عربیون: این روش دریافت تسهیلات درست نیست که اگر بخواهیم واردش شویم یک جراحی عمیقی لازم دارد، اصلاً صندوق توسعه ملی نقش و رسالتش این بوده که در حوزه اقتصاد پشتیبان باشد و نقش حمایت‌گری داشته باشد نه  نقش کارگزاری. اصلاً سیاست‌ها چیز دیگر بوده و الان دارد یک چیز دیگری از درونش درمی‌آید. قرار نبود نقش تعدیل‌گری را ایفا کند. قرار بود نقش پشتیبان و بنیادی در ایجاد زیرساخت‌ها را داشته باشد، باید قبول کنیم کارشناسان بازار سرمایه بسیار تیزبین هستند خیلی زود ایده را روی هوا می‌قاپند تا یک بانکی و برای همین زودتر ایده‌ها به کار تبدیل خواهند شد و این تولید کار و صنعت پشتوانه واقعی کشور است چیزی که الان در مورد آلمان می‌بینیم، این کشور تحت تأثیر التهابات بازار جهانی و سیاست‌های اقتصادی امریکا قرار نمی‌گیرد و همه پارامترهای سنجش اقتصادی‌اش در تمام مواردی که سایر کشورهای اروپایی دستخوش افت هستند، کاهش نمی‌یابد.

آنا: با این حساب راه طولانی برای رسیدن به شرایط درست اجرا کارآفرینی داریم و راهکار میانبری وجود ندارد؟

عربیون: راه میانبر در کارآفرینی وجود نداشته و ندارد، اساساً برای توسعه کشور میانبر نداریم و یک‌‌شبه نمی‌توان به توسعه رسید! من به‌شدت با این نظریه بدون پشتوانه تفکری مخالفم، زیرا تمام فعالیت‌هایی که ما انجام می‌دهیم تابع رفتارهای ماست و رفتارهای ما تابع سیاست‌های ماست و سیاست‌های ما تابع تفکرات ماست. مگر می‌شود شما فرهنگ جامعه را یک‌شبه درست کنید، من تا احساس نکنم در یک اکوسیستم در تعامل با دیگران زندگی می‌کنم، هرگز سیاست‌های رفتاری‌ام را درست نخواهم کرد و می‌بینید تا یک اکوسیستم خودتنظیمی در فرهنگ مردم و مسئولان کشور شکل نگیرد قدمی به سمت آن شکوفایی که در اقتصاد مقاومتی و سند پیشرفت کشور ترسیم شده است، برداشته نخواهد شد.

به گزارش آنا، مفهوم و معنای توسعه در دنیای امروز بسیار متفاوت از گذشته و بسیار پیچیده است. توسعه به معنای تغییر تدریجی همه بخش‌های جامعه به سمت وضعیت مطلوب است، دیگر توسعه به صورت بخشی و جزیره‌­ای ملاحظه نمی‌شود و دیگر بخش­‌های مختلف جامعه مانند بخش­‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بدون هماهنگی با یکدیگر نمی‌توانند تنها به توسعه بخش خود بیندیشند و برنامه‌ریزی کنند. بالطبع کارآفرینی هم برای تحقق چنین توسعه‌­ای باید در تمامی ابعاد جامعه و متغیرهای تأثیرگذار  آن در یک مجموعه دیده شود و وزن و اولویت هر متغیر مشخص شود تا بر اساس این نگرش سیستمی بتواند در قدم‌های بعدی متناسب با مقدورات «انسانی، ابزاری و امکاناتی» رشد کند و شکوفا شود.

انتهای پیام/4083/پ