دلایل کسادی بازار معاملات نفت در بورس انرژی/ مقصر کیست؟

گروه اقتصادی خبرگزاری آنا – علی ورمزیار: برای یافتن دلایل عدم عرضه نفت‌خام این روزها در بورس نفت باید به زمانی که این بازار در حال شکل‌‌گیری بود توجه کرد زیرا اغلب چرایی هر اتفاق را در زمانی عقب‌تر از لحظه بروز آن باید جست.

اوایل دهه 80 ایده تأسیس بورس برای انجام معاملات نفت طی فرآیندی مشترک میان وزارتخانه‌های نفت و اقتصاد شکل گرفت.در فاز نخست برای محقق شدن این ایده در اواخر بهمن 1386 مبادلات فرآورده‌های نفت و پتروشیمی در بازار سرمایه آغاز شد.

برآوردهای اولیه وزارت نفت به‌گونه‌ای بود که این بورس، علاوه بر اینکه رقیبی برای بازرگانی بین‌المللی‌ نفت، به‌خصوص شرکت نیکو، نخواهد بود بلکه عایدی بیشتری نیز از تجارت در بازار سرمایه نصیبش خواهد کرد، به همین دلیل با بهره‌گیری از خبرگان نفتی خود که در تجارت بین‌المللی هم تجربه داشتند و با الگوبرداری از سه بورس لندن(IPE)، نیویورک(NYMEX)  و سنگاپور(SGX)  که از مهمترین بورس‌های بین‌الملل انرژی در جهان به شمار می‌روند، طرح خود را اجرایی کرد و مجوزهای لازم آن را در دو دولت در دوره‌های قبل گرفت و مقدمات اجرایی‌ آن را در منطقه آزاد تجاری کیش انجام  داد و تالارش را آماده کرد و به نظر می‌رسید، بالاخره طلسم فروش طلای سیاه دربازار بورس شکسته خواهد شد.

اوایل سال 1390 تلاش‌ها برای ورود نفت و سایر حامل‌های انرژی به بازار سرمایه و تعیین قیمت این محصولات در بورس، شکل دیگری یافت و با تصمیم شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار در خردادماه سال 1390، بورس انرژی به‌عنوان چهارمین بورس کشور به منظور عرضه محصولات و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت و درست در این زمان بورس نفت، راهش از آنچه که بنیانگذاران نفتی‌اش طراحی کرده بودند، جدا شد و هرچه به جلو رفت رنگ و بوی بورسی آن بیشتر از نفتی‌اش شد؛ تا آنجا که وزارت نفت دیگر آن را از خود نمی‌دید و به همین دلیل  با اتکاء به سازوکارهای انحصاری فروش نفت و اطمینان از نوپا بودن بورس در این حوزه، آن را به بورسی‌ها سپرد و عقب نشست، عقب نشینی که به قیمت کسادی این بازار تمام شد.

حال سوال اینجاست که در این عقب نشینی، هوشمندی نفتی‌ها تاثیرگذار بود یا دلسردی آنها؟ به نظر می‌رسد نفتی‌ها از سر هوشمندی، بازار را به حال خود رها کردند، آنها به‌خوبی به سیطره سنتی خود بر تولید و فروش نفت اطمینان داشتند و می‌دانستند عدم آگاهی تخصصی و فنی در بدنه دولت و کشور، که قدمتی برابر با استخراج نفت از اولین چاه نفت در مسجد سلیمان دارد این فرصت را دوباره برای به‌دست گرفتن این بازار برایشان فراهم خواهد کرد، آنها به‌خوبی از هیجان بورس از اندک فروش این کالا خبر داشتند، هیجانی که آنها در 100 سال قبل آن را تجربه کرده بودند و دیگر به آن عادت داشتند.

آنچه که باید همه فارغ از نفتی بودن یا بورسی بودن این بازار، به آن توجه کنیم، آن است که اگر شرکت ملی نفت ایران وارد بورس شود قیمت اولیه و قاعدتاً بالای آن به‌خودی خود باعث بالا رفتن ارزش بازار سرمایه کشور خواهد شد و تراکنش‌های مالی‌اش نیز موجب افزایش ارزشمندی این بازار و به دنبال آن بانک‌ها و مؤسسات بیمه‌ای و سایر بازارهای سرمایه‌ای کشور خواهد شد  اعتباری که در حال حاضر نصیب کشورهای خارجی می‌شود اعتباری که در شرایط تحریم‌های بانکی کشور می‌توانست به نفع مردم باشد و یادمان باشد فروش نفت کشورمان در بازار به واسطه تحریم‌ها سخت شده است و زمان قدرت نمایی و لج و لجبازی نیست.

انتهای پیام/4083/ن