از چاقی تا جنگ‌های خونین؛
مرور نقش‌آفرینیِ عجیب چند ماده‌غذایی در تاریخ
غذا خوردن و تجربه طعم غذاهای رنگارنگ، برای بسیاری از مردم دنیا، موضوع هیجان‌انگیزی است، اما مهم است بدانیم برخی غذاها و خوردنی‌ها، داستان‌های تاریخی برای گفتن دارند.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، تهیه غذا، غذا خوردن و تجربه طعم غذاهای رنگارنگ، برای بسیاری از مردم دنیا، موضوع هیجان انگیزی است و بخش قابل توجهی از زندگی روزمره ما را به خود اختصاص می‌دهد. خیلی از ما عاشق غذا پختن، سهیم کردن دیگران در غذاهایی که درست کرده‌ایم و حتی مستند ساختن تجربه‌مان با عکاسی و به اشتراک گذاشتن آن در رسانه‌های اجتماعی هستیم. غذا ما را گِرد هم می‌آورد و بهانه‌ای برای دیدار و معاشرت و محبت است. این‌ها نکات قابل توجهی است، اما مهم است بدانیم برخی غذاها و خوردنی‌ها، داستان‌های بیشتری برای گفتن دارند. امروز قرار است سرکی بکشیم به سرگذشت تعدادی از موادغذاییِ آشنا و اساسی که فصل مهمی را در تاریخ برخی کشورها و تمدن‌ها به خود اختصاص داده‌انـــد. با ما در این سفر جذاب، همراه باشید.
ماهی/ عامل بقا و شکوفاییِ انسان‌اولیه
اگر شما هم از علاقه مندان به غذاهای دریایی هستید، احتمالاً این علاقه را از قدیمی‌ترین اجدادمان به ارث برده‌اید. علاقه به غذاهای دریایی در قدیمی‌ترین اجداد انسان، به زنده ماندن و رونق گرفتن زندگیشان در جایی و شرایطی منجر شد که نئاندرتال‌ها یا انسان‌های وحشی در آن زنده نمانده بودند! هرچند هنوز و همچنان علم به دنبال یافتن علت دقیق شکوفایی نسل انسان‌های اولیه است، اما بر اساس تحقیقات انجام شده در بخش انسان شناسی مؤسسه تحقیقاتی «ماکس پلانک»، اجداد ما بقای خود را با تغذیه از ماهی‌های دریا افزایش داده‌اند. تصور بر این است که ده‌ها هزار سال پیش، نئاندرتال‌ها عمدتاً با شکار حیوانات بزرگ زنده می‌ماندند و زندگیشان از این طریق دوامی نداشت. این درحالی است که مطالعه استخوان‌ها و مکان‌های زندگی انسان‌های اولیه در 40 هزار سال پیش، نشان می‌دهد آن‌ها هم در دریا و هم در آب‌های شیرین، به ماهیگیری پرداخته‌اند. در شرایطی که منابع غذایی عمده نئاندرتال‌ها رو به انقراض گذاشته بود، انسان‌های اولیه گزینه دیگری برای زنده ماندن پیدا کردند و آن استفاده از ماهی‌ها و دیگر موجودات دریایی بود. مصرف غذاهای دریایی احتمالاً تنها عامل زنده ماندن انسان‌های اولیه نبوده اما یکی از عوامل عمده شکوفایی گونه انسانی بوده است.
چای/ بهانه یکی از بزرگ‌ترین جاسوسی‌های تاریخ
چای یکی از نوشیدنی‌های پرمصرف در انگلستان است. مصرف چای در این کشور از قرن نوزدهم میلادی آغاز شد. در آن زمان بخش‌های زیادی از جهان، مستعمره انگلستان بودند، با این حال یکی از کالاهایی که انگلیسی‌ها نمی‌توانستند کنترل زیادی روی آن داشته باشند قیمت چای بود که از چین وارد کشورشان می‌شد. تصمیمی که انگلیسی‌ها در نهایت برای حل این مشکل گرفتند، بر اقتصاد و کشاورزی کشورها تأثیر گذاشت. «سارا رز» نویسنده و تاریخ‌دان دراین باره می‌گوید: «اقدام انگلستان برای کنترل بازار چای را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین اقدامات جاسوسی در تاریخ دانست. انگلیسی‌ها فردی به نام «رابرت فورچون» را به چین فرستادند. وظیفه فرستاده انگلستان این بود که هم گیاه چای و هم رمز و راز تجارت آن را از چین به انگلستان بیاورد. فورچون این کار را انجام داد و دانه‌های چای و اطلاعاتی که او از گیاه شناسان چینی به دست آورد، به ایجاد امپراتوری چای در هند منجر شد که در آن زمان از مستعمرات انگلستان بود. با موفقیت فورچون در انجام مأموریتش، در نهایت صنعت چای هند نه تنها رونق گرفت، بلکه از تولید چای در چین نیز پیش افتاد. اقدامات جاسوسی فرستاده انگلستان تأثیرات عمده‌ای بر تجارت، اقتصاد و کشاورزی دو کشور بزرگ چین و هند به جا گذاشت. تلاش انگلستان برای دست یافتن به یک فنجان چای مفید، خوش طعم و مقرون به صرفه، تغییراتی ماندگار در چین به وجود آورد.»
عسل/ عامل شکست ارتش امپراتوری روم
عسل شاید آخرین چیزی باشد که به عنوان عامل شکست یک ارتش قدرتمند به ذهن خطور کند. اما چنین اتفاقی در سال‌های بسیار دور رخ داده است. در قرن یکم میلادی وقتی ساکنان منطقه دریای سیاه با شرایطی مواجه شدند که آن‌ها را ناگزیر به پذیرش حاکمیت امپراتوری روم می‌کرد، تصمیم به استفاده از نوع خاصی عسل گرفتند که در آن ناحیه یافت می‌شد. مستند کشاورز مدرن (Modern Farmer) ساخت کشور کره جنوبی، به این عسل به عنوان یک عسل خاص اشاره می‌کند که خوردن مقدار زیادی از آن تاری دید و گاهی توهم را به دنبال دارد. این دقیقاً همان اتفاقی است که برای نیروی زمینی ارتش روم افتاد. بعد از آن که ارتش روم، عسل کندوهایی را که مردم تُرک در مسیر آن‌ها قرار داده بودند خوردند، دچار گیجی و بی‌حسی و توهم شدند و این ارتش قدرتمند به‌راحتی توسط مردم محلی درهم شکسته شد.
سیب‌زمینی/ خوراکیِ نجات‌بخش از قحطی
شاید نتوان تصورکرد که جهان بدون سیب زمینی به چه شکلی در می‌آمد. این ماده غذایی نقش قابل توجهی در شکل‌گیری تاریخ داشته است. بعد از آن که چندین نسل از سرخ پوستان بومی آمریکای جنوبی به کاشت سیب زمینی پرداختند، سیاحان این ماده غذایی ارزان قیمت اما سیرکننده را به اروپا منتقل کردند. سیب‌زمینی را شاید بتوان باارزش‌ترین چیزی دانست که کاشفان قاره آمریکا با خود به اروپا و سپس آسیا آوردند؛ محصولی فراوان‌تر، با کشت آسان‌تر از گندم و جو، مقاوم‌تر به خشکی و نوسان دما و نیاز کمتر به فراوری. قبل از رسیدن سیب‌زمینی به اروپا، این قاره از قحطی و گرسنگی رنج می‌برد. در حقیقت قحطی و گرسنگی کابوس طولانی‌مدت اروپا در تمامی قرونی بود که تمدن بشری در آن رشد کرد. اما با ورود این محصول به اروپا، الگوی کشاورزی و تغذیه در این قاره به سرعت متحول شد. به نوشته «نشریه اسمیتسونیان» ورود سیب‌زمینی نه تنها به قحطی در اروپا پایان داد، بلکه این امکان را برای کشورهای این قاره فراهم کرد که جمعیت خود را هرچه بیشتر افزایش دهند. جمعیت زیاد نیز به نوبه خود افزایش قدرت صنعتی، اقتصادی و نظامی این قاره را درپی داشت. کارشناسان کشف سیب‌زمینی را در کنار کشف میکروب توسط پاستور، از اصلی‌ترین دلایل افزایش نرخ رشد جمعیت از دوران پسارنسانس تاکنون می‌دانند. محصولی که شاید ما امروز ارزش زیادی برای آن قائل نباشیم، روزگاری نمادی از زندگی و نجات برای مردم جهان بود.
همبرگر/ دلیل اصلی چاقی در دنیا
چه در خانه همبرگر درست کنید و چه آن را در رستوران صرف کنید، این غذا این روزها به یک غذای عمده در سراسر جهان تبدیل شده است. همبرگر غذای بدی نیست اما مطالعات محققان از جمله مطالعه‌ای که در مرکز اپیدمی شناسی دانشگاه بوستون آمریکا انجام شد، نشان می‌دهد این غذای فراگیر درحال تبدیل شدن به عامل اصلی اپیدمی چاقی در جهان است. محققان دانشگاه بوستون دریافتند که رابطه مستقیمی میان تعداد دفعات مصرف همبرگر و وارد شدن فرد به محدوده افزایش وزن وجود دارد. همچنین برخی بر این عقیده هستند که گسترش فست‌فودها در سرتاسر جهان که دسترسی سریع به انواع همبرگر را امکان‌پذیر ساخته، یک عامل همسان‌سازیِ فرهنگ‌هاست. می‌توان گفت همبرگر و به‌طور کلی فست فودها در یک قرن گذشته، حداقل رژیم غذایی میلیون ها، اگر نگوییم میلیاردها انسان را در جهان متحول و تغییرات عمیقی در آن ایجاد کرده‌اند.
موز/ منشأ درگیری‌های خونین
باور کنید یا نه، می‌توان درباره تأثیر موز در تغییر تاریخ، چندین کتاب نوشت! «موز: میوه‌ای که سرنوشت جهان را تغییر داد» یکی از این کتاب هاست. «دن کوئپل» در این کتاب می‌نویسد: با وجود این که ما حدود هفت هزار سال است از موز به عنوان ماده خوراکی استفاده می‌کنیم، اما از قرن 19 میلادی بود که این میوه تغییرات بزرگ و خونینی در تاریخ رقم زد. صنعت موز پس از رونق گرفتن، زیر چتر شرکت آمریکایی «یونایتد فروت» قرار گرفت. یونایتد فروت میوه‌های استوایی به ویژه موز کشت شده در مزارع آمریکای مرکزی و جنوبی را در بازارهای آمریکا و اروپا به فروش می‌رساند. این شرکت که در سال ۱۸۹۹ میلادی تشکیل شد، اوایل و اواسط قرن بیستم به سرعت رشد کرد و در نهایت توانست حق انحصاری بازار بعضی از کشورهای آمریکای جنوبی مانند کاستاریکا، هندوراس و گواتمالا را که به جمهوری‌های موز معروف شدند، به‌دست بگیرد. در سوم ژانویه سال ۱۹۳۲ میلادی، دولت وقت هندوراس برای سرکوب شورش کارگران که از شرکت یونایتد فروت اخراج شده بودند، حکومت نظامی اعلام کرد. این ناآرامی‌ها منجر به اتفاقاتی در آمریکای لاتین شد که بعدها «جنگ موز» نام گرفت. «لستر دی. لنگلی»، نویسنده آمریکایی در کتاب خود با عنوان «جنگ موز: تاریخچه داخلی امپراتوری آمریکا» به این موضوع می‌پردازد. کودتای 1954 در گواتمالا یکی از این جنگ‌هاست که به دلیل انگیزه اقتصادی دولتمردان آمریکا در تجارت موز رخ داد. دولت جدیدی که در گواتمالا روی کار آمده بود، تصمیم به کنار آمدن با یونایتد فروت نداشت و بخش زیادی از زمین‌های زیر کشت موز را که در اختیار این شرکت قرار داشت، بازپس گرفت. یونایتد فروت که تجارت خود را دچار خدشه می‌دید با طرح یک کودتا و ایجاد جنگ داخلی، دولت گواتمالا را سرنگون کرد.
نان/ انگیزه انقلاب‌های بزرگ
به گفته «لستر براون» از مؤسسه «سیاست زمین»، یک راه قطعی برای این که بگوییم چقدر یک جامعه به بروز شورش نزدیک شده، قیمت نان است. تجارب بسیاری از جنبش‌ها و انقلاب‌ها در جهان نشان داده است یکی از پیش‌زمینه‌های انقلاب‌ها، شورش‌های ناشی از کمبود یا گرانی غلات و نان بوده است. برجسته‌ترین نمونه این انقلاب ها، انقلاب فرانسه در سال 1789 میلادی بود. به نوشته «مجله اسمیتسونیان» نان تنها عامل شورش نبود، اما می‌توان آن را جرقه اصلی انقلاب مردم فرانسه در برابر طبقه حاکم دانست. در حالی که برای خاندان سلطنتی فرانسه، میزهای غذای پرخرجی چیده می‌شد، دهقانان این کشور تا حد مرگ گرسنگی می‌کشیدند. سرانجام در پنجم اکتبر 1789 جمعیتی از مردم که بیشتر آن‌ها را زنان تشکیل می‌دادند از پاریس به سمت قصر سلطنتی در شهر ورسای فرانسه راهپیمایی و تقاضای نان کردند. آن‌ها پادشاه را اسیر کردند و با خود به پاریس بردند. این رویداد یک رویداد کلیدی در انقلاب فرانسه به شمار می‌آید. در قرن بیستم، شاخص‌ترین نمونه این نوع شورش‌ها انقلاب ژوئیه ۱۹۱۷ در روسیه است که بیشترین اعتراضات مردم در آن، متوجه کمبود نان بود. شورش نان تهران در 17 آذر 1321 نیز دولت قوام السلطنه را به زیر کشید و آشفتگی‌های عمیق و درازمدت زیادی با خود به همراه آورد.
غذاهای اینستاگرامی/ عامل دور ریخته شدنِ مواد غذاییِ بدعکس!
وقتی می‌‌گوییم غذاهای اینستاگرامی، درواقع منظورمان به‌روزترین غذاهای قرن بیست‌و‌یکم است. همه تصاویر غذایی که در اینستاگرام می‌بینیم، تأثیرات عجیب نه چندان مثبتی بر جهان به جا می‌گذارند. «آلتون براون» نویسنده و ارائه دهنده نمایش‌های تلویزیونی در زمینه غذا، در این باره می‌گوید: «فرهنگ غذای اینستاگرامی تأثیر زیادی بر میزان دورریز مواد غذایی در جوامع جهانی داشته است». براون می‌گوید: روزانه مواد غذایی بدفُرم بیشتر و بیشتری به فروش نمی‌روند و در نهایت فروشندگان مجبور می‌شوند آن‌ها را دور بریزند، فقط به این دلیل که این مواد غذایی آن قدر که مردم می‌خواهند خوش عکس نیستند. روزنامه «گاردین» در این زمینه می‌نویسد: سال‌هاست که این مشکل به وجود آمده و برآوردها در سال 2017 نشان داد سالانه 15 میلیون تن مواد غذایی به همین دلیل ساده دور ریخته می‌شوند و این میزان، رو به افزایش است. هرچقدر غذاهای خوش رنگ و لعاب‌تری در اینستاگرام ببینیم، بیشتر ترغیب می‌شویم که عکس‌هایی از شاهکارهای آشپزی خودمان ارائه کنیم و این به معنای جدا کردن میوه‌ها و سبزیجات خوش فرم از محصولات معیوب و بدعکس اما قابل مصرفی است که مشکلی برای مصرف آن‌ها وجود ندارد.
منبع: روزنامه خراسان
انتهای پیام/4028
انتهای پیام/
