تأسیس دانشگاه فرشچیان؛ کاری ارزنده برای بازشناسی هنرهای سنتی

جهانگیر الماسی در گفتگو با خبرنگار حوزه هنرهای تجسمی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا گفت: تأسیس دانشگاه استاد محمود فرشچیان کار ارزنده‌ای برای بازشناسی فرهنگ معرفتی و پشتوانه اعتقادی ما در حوزه هنرهای سنتی است.

وی اظهار کرد: هنرهای سنتی و صنایع دستی همواره در حاشیه قرار داشتند. معمولاً ما وقتی حوزه هنر را بررسی می‌کنیم، صرفاً تعاریف شناخته شده دنیای غرب را می‌شناسیم، در حالی ‌که در کشور خودمان و در گستره جهان اسلام، هویت و فرهنگ ما در قالب هنر شکل گرفت و بلوغ پیدا کرد. بخشی از این هنرها حتی به‌‌صورت ابزار زندگی روزمره، مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ از قلم‌زنی‌های اصفهان و نقره‌‌کاری و چاقوسازی زنجان گرفته تا فیروزه‌تراشی در نیشابور و هنر قالی‌بافی در نقاط مختلف کشور. همه اینها جوانبی از زندگی جمعی و فردی ما را منعکس می‌کند.

بازیگر پیش‌کسوت سینما و تلویزیون گفت: استاد محمود فرشچیان از همه جهت مورد احترام مردم است. ایشان هم به خاطر تکنیک قوی‌ در نگارگری ایرانی و هم به ‌لحاظ ارادت به خاندان عصمت و طهارت در قلب و ذهن ایرانیان جای دارد.

وی‌ تصریح کرد:اگر می‌خواهیم از اعتقادات و پیشینه ایرانیان یا شیعیان بگوییم، باید مختصاتی را تعریف کنیم. مختصات عینی حوزه هنر، همین هنرهای ملی و سنتی است. دانشگاه آزاد اسلامی با تأسیس دانشگاه هنرهای اسلامی ایرانی مبلّغ این تفکر بی‌نظیر شرقی و حامیان و حافظان آن خواهد بود. این اقدام و ارج‌گذاری دوباره به این حوزه معرفتی، کار بی‌نظیری است و من هم به سهم خودم به متولیان این امر تبریک می‌گویم.

الماسی در ادامه به پشتوانه اخلاق و اجتماعی آثار هنری سنتی اشاره کرد و گفت: شما می‌بینید از قرن‌ها قبل هنرمندان گمنام ما در رشته‌های مختلف، کارهای برجسته و بی‌نظیر خود را با عناوینی همچون «خاکسار» یا «بنده کوچک خدا» امضا می‌کردند؛ نهایتاً برای والدین یا نیاکانشان دعای خیر طلب می‌کردند. این فروتنی و این نوع نگاه در بحث خلق آثار هنری، کم‌نظیر است. بررسی کارکرد اجتماعی هنرهای سنتی از زاویه روان‌شناسی اجتماعی و در قالبی علمی، از حلقه‌های مفقوده‌ای است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی بیان کرد: ما در عرصه نمایش، تعزیه‌خوانی و نوروزخوانی را با سابقه‌ای کهن داریم. موسیقی‌های مورد استفاده چه در حوزه تعزیه‌خوانی و چه در نوروزخوانی با ملودی‌های مختلف، قابلیت کار بیشتر و علمی‌تر را دارد. اصولاً هنر نمایش در سرزمین ما خیلی کهن‌تر از آن چیزی است که تاکنون گفته شده. ما از این سابقه غافل بوده‌ایم. در حوزه پژوهش هم آثار انگشت‌شماری در این راستا تدوین شده است. استاد بهرام بیضایی یا مرحوم ابوالقاسم جنتی عطایی درباره تاریخ نمایش در ایران یا کلنل محمدتقی‌خان وزیری در حوزه موسیقی ایرانی پژوهش‌های ارزشمندی انجام داده‌اند که در دسترس است، اما کافی نیست. پژوهش‌ در هنرهای ایرانی اسلامی باید مورد توجه خاص باشد.

بازیگر پیش‌کسوت سینما و تلویزیون گفت: به خاطر دارم در دهه 60 وقتی گروهی از قاچاقچیان عتیقه توسط نیروهای وزرات اطلاعات دستگیر شدند، چند صورتک در بین اقلام مکشوفه آنها بود که فکر می‌کنم از خرم‌آباد، کاشان و شیراز از زیر خاک بیرون آورده بودند. بررسی‌های بعدی نشان داد که این صورتک‌ها کارکرد نمایشی داشته و در حوزه نمایش کهن ایرانی و به‌خصوص همان نوروزخوانی استفاده می‌شده است؛ یعنی بیان هنرمندانه پیام بهار در مقابل زمستان. این نگاه دینی و مقابله شرّ و خیر، زیبایی و زشتی، خوبی و بدی از دیرباز مورد توجه هنرمندان ایرانی بوده است.

وی افزود: پژوهش در هنرهای سنتی هم بسیار مهم است. کارکرد اجتماعی هنر چگونه می‌تواند نگاه‌ها را تغییر بدهد و این تغییر نگاه تا چه اندازه می‌تواند از هویت جامعه انسانی حفاظت کند؟ یکی از مهم‌ترین کارهای این دانشگاه می‌تواند جمع‌آوری منابع مکتوب و غیرمکتوب هنرهای اسلامی و ایرانی باشد. منابعی که واقعاً در خطر نابودی است. این منابع فراوان، اما پراکنده هستند. من خودم نمونه‌هایی را در شوشتر دیده‌ام، یک مقدار در منطقه سیستان دیده و نمونه‌هایی هم را در خراسان و آذربایجان مشاهده کردم که نیاز به بررسی توسط متخصصان دارد، مثلاً در حوزه گاه‌شماری با استفاده از هنر نگارگری، من کتاب‌هایی را دیده‌ام که بی‌نظیر هستند. یعنی نظریاتی که خیلی کهن‌تر از نظریات بزرگانی مانند ابوریحان بیرونی است. در این زمینه‌ها هم کارهای زیادی را می‌توان در قالب دانشگاه استاد فرشچیان انجام داد.

انتهای پیام/4072/خ