کپی‌رایت به قانون نیاز دارد، نه کدخدامنشی!

به‌گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری آنا، احمد پوری، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی داستان‌نویسان تهران با اشاره به ترجمه همزمان یک کتاب از سوی چند مترجم گفت: با پیوستن ما به معاهده کپی‌رایت، دیگر این شیوه که هر کتابی به دستمان رسید، ترجمه کنیم، بی‌آنکه اطلاع داشته‌ باشیم فرد دیگری در حال ترجمه آن است، کمرنگ خواهد شد. چرا که در اینصورت کاملا مشخص خواهد بود هر ناشر یا نویسنده با کدام مترجم قرارداد بسته و اگر ترجمه دیگری از آن کتاب به بازار بیاید، قابل تعقیب و پیگیری است. این مساله در درازمدت به نفع کتاب‌های باکیفیت‌تر و مترجمان باصلاحیت‌تر خواهد بود.

وی درباره نگرانی‌های برخی ناشران مبنی بر افزایش قیمت کتاب‌ها در صورت رعایت قانون کپی‌رایت افزود: این موضوع در درازمدت به نفع ناشر خواهد بود. چون ناشر می‌تواند آثاری با ترجمه حساب شده و قابل قبول به بازار بفرستند. البته شاید نگرانی‌ برخی ناشران بابت قیمت کتاب تا حدودی قابل فهم باشد، اما واقعیت این است که غیر از کتاب‌های استثنایی از نویسندگان جنجالی دنیا، قیمت کتاب‌های دیگر کتاب‌ها، آنقدرها تغییری نخواهد کرد. در واقع اینگونه نیست که ناشران و نویسندگانِ اثر رقمی پیشنهاد بدهند که باعث دو برابرشدن قیمت کتاب شود.

این مترجم همچنین به تجربه‌های خود در این زمینه اشاره کرد و گفت: من حداقل اجازه سه تا از کتاب‌هایم را خودم گرفتم و به نوعی کپی‌رایت را رعایت کردم. فکر می‌کنم در شرایط ما تا حدودی کدخدامنشی کار پیش می‌رود، مثلا برای جیمز فین گارنر، نویسنده «قصه‌های از نظر سیاسی بی‌ضرر» که اتفاقا یکی از کتاب‌های پرفروش آمریکا بود، خودم نامه نوشتم و گفتم من کتاب شما را خوانده‌ام و خیلی خوشم آمده و می‌خواهم آن را ترجمه کنم. دلیل اینکه نامه نوشتم هم این بود که می‌خواهم از شما اجازه بگیرم و اگر شما اجازه ندهید آن را ترجمه نمی‌کنم. البته گارنر بعد از رد و بدل شدن یک سری جزئیات و اطلاعات، موافقت کرد و تنها خواسته‌اش این بود که چند نسخه از کتاب را برایش بفرستم. در مورد ترجمه چند شعر از شاعران مختلف هم همین کار را کردم و آن‌ها هم گفتند اصلا مشکلی نیست و حتی من را به ناشر ارجاع ندادند. دوستان دیگری هم الان دارند این کار را می‌کنند. برای همین است که می‌گویم یک نوع کدخدامنشی می‌تواند این کار را درست کند، اما نباید پایه را بر این روش‌های شخصی بگذاریم.

کپی‌رایت به شیوه شخصی با شیوه رسمی فرق دارد

پوری افزود: کپی‌رایت به شیوه شخصی با شیوه رسمی فرق دارد. باید قانون و قراردادی بین‌المللی وجود داشته باشد و به هرحال باید از یک جایی شروع کنیم. این کار طبیعتا مزایا و معایبی خواهد داشت، اما مزایای آن بیشتر است.

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی داستان‌نویسان تهران به تاثیر کپی‌رایت در ادبیات ایران نیز اشاره کرد و گفت: این یک قرارداد دوجانبه است. بدون شک چنین تعاملی ارتباط وسیع‌تری را ایجاد می‌کند. اغلب در صحبت‌هایی که با ناشران خارجی داشته‌ام، شاهد بوده‌ام که وقتی اسم ایران را می‌شنوند، قبل از اینکه درباره کیفیت ادبیات ما نظر بدهند، می‌گویند ما با ایرانی‌ها کار نمی‌کنیم، چون آن‌ها کارهای ما را بدون اجازه چاپ کرده‌اند و ما هم اصلا نمی‌خواهیم به طرف آثار ایرانی برویم. اما اگر چنین اطمینانی به وجود بیاید، آن‌ها با روی باز و تعامل بیشتری نسبت به آثار ایرانی برخورد می‌کنند و شرایط حضور ما در بازارهای جهانی نیز فراهم می‌شود.

پوری افزود: از آنجا که این همایش از سوی انجمن مستقلی برگزار می‌شود که منافع داستان‌نویسان را در نظر می‌گیرد، امید دارم که بتوانیم تاثیر خوبی در این زمینه بگذاریم و به بهبود شرایط فعلی کمک کنیم.

همایش دو روزه «آسیب‌شناسی کپی‌رایت و حقوق مالکیت فکری و معنوی» از سوی انجمن صنفی داستان‌نویسان استان تهران و با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهریور ماه امسال در کاشان برگزار می‌شود.