الگوگیری از سیره فاطمی؛ درسهای تربیتی برای مادران امروز/ روز مادر؛ تجربه محبت یا مسئولیت؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا؛ در تقویم کشور نام حضرت فاطمه زهرا (س) را در کنار «روز مادر» برجسته کرده، بسیاری از خانهها با گل، هدیه و پیامهای تبریک پر میشود؛ اما شاید بتوان گفت این روز، فراتر از یک جشن خانوادگی است. ولادت بانویی که نه تنها مادر چهار کودک صالح، بلکه بانوی یک مکتب تربیتی است و یادآور مسئولیتی که امروز بر دوش مادران نشسته است؛ همان مسئولیتی که با احساسات لحظهای یا دلسوزیهای بیقاعده تعریف نمیشود. حال اگر روز مادر قرار باشد معنایی از نام زهرا (س) به خود بگیرد، پرسشی پیش رو دارد: آیا امروز مادران ما تربیت میکنند یا فقط بزرگ میکنند؟
به همین منظور با حجتالاسلام هادی حسینخانی، کارشناس مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزههای علمیه گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانیم:
دو شیوه الگوبرداری از سیره حضرت زهرا (س): مستقیم و غیرمستقیم
وی با بیان اینکه الگوگیری از سیره حضرت زهرا (س) به دو شیوه تقسیم میشود؛ افزود: گاهی شیوه الگوبرداری «مستقیم» است؛ یعنی همان رفتار انجامشده، عیناً قابل اجراست. مانند تسبیحات حضرت زهرا که با همان ترتیب و همان مضمون در زندگی مسلمانان وارد شده و بهطور دقیق مورد عمل قرار میگیرد.
حجتالاسلام حسینخانی بیان داشت:اما گاهی الگوبرداری «غیرمستقیم» است؛ یعنی آنچه مهم میشود، پیام و روح رفتار است، نه تکرار ظاهری آن، به طور مثال روزی سلمان، چادر ساده و وصلهدار حضرت زهرا (س) را میبیند و از شدت اندوه به یاد زندگی اشرافی زنان دربار میافتد. این دیدار نشاندهنده سادگی حیات حضرت (س) بود؛ اما این به این معنا نیست که امروز زنان برای الگوگیری باید حتماً چادر وصلهدار بپوشند.
سادگی فاطمی؛ فلسفهای برخاسته از تربیت
وی با تأکید بر اینکه پیام این رفتار، سبک زندگی ساده، بیتجمل و بیوابستگی به زرقوبرق دنیا است، به گونهای که همین پیام، امروز الگوی ما است، ادامه داد: شرایط زمانی، مکانی و امکانات زندگی انسانها متفاوت است؛ پس الگوگیری از اهلبیت (ع)، به معنای تکرار وسایل زندگی آنان نیست. مثلاً ظرفهای گلی یا پوست گوسفند بهعنوان زیرانداز که در زمان حضرت (س) وجود داشته، اما امروز الزاماً قابل تکرار نیست.
این کارشناس دینی با بیان اینکه اصل، «نگاه تربیتی به سادگی» است، اظهار داشت: نقش زن در اشتغال، مسئولیتهای اجتماعی و چگونگی جمع آن با تربیت فرزند و مدیریت خانواده یکی از مبحث رایج در امور زنان است، این در حالی است که اصل اشتغال بانوان، از نگاه دین پذیرفته شده است و منع شرعی ندارد؛ بلکه مشکل، از جایی آغاز میشود که حدود شرعی، روابط و حریمها نادیده گرفته شود.
اشتغال زنان؛ حضور اجتماعی با مرزهای اخلاقی
وی با اشاره به داستان دختران حضرت شعیب (ع) گفت: دخترانی که به دلیل ناتوانی پدر سالمند، مجبور بودند کاری مردانه انجام دهند، اما با رعایت عفاف و حفظ حدود، وارد میدان کار شدند. آنان نهتنها کار میکردند، بلکه «نوع رفتار و شیوه حضورشان» مهم بود.
حجتالاسلام حسینخانی با تأکید بر اینکه اشتغال زنان امروز نیز همین معیار را باید دنبال کند؛ حضوری همراه با حفظ مرزهای اخلاقی و خانوادگی، تصریح کرد: در کنار این نگاه، در زندگی حضرت زهرا (س) میبینیم که با وجود مسئولیتهای مهم خانوادگی، در عرصه اجتماعی ایشان نیز کوتاهی نکردند.
جمع مسئولیت خانوادگی و اجتماعی در سیره زهرا (س)
وی با اشاره به ماجرای مباهله افزود: جایی که حضرت (س) در کنار پیامبر (ص)، امیرالمؤمنین (ع) و حسنین، برای دفاع از حقیقت حضور یافتند. حتی در شرایطی که امیرالمؤمنین (ع) در جنگ حضور داشتند، اداره زندگی، سرپرستی فرزندان و حتی کمک به مجروحان بر عهده حضرت زهرا (س) بود. این موارد نشاندهنده جمع مسئولیتهای خانوادگی و اجتماعی در کنار هم، بدون تضاد و ازدحام است.
بحران کمبود روایت یا غفلت از کیفیت روایتها؟
این کارشناس دینی با بیان اینکه چنین الگویی قابل اجرا در زندگی امروز است، خاطرنشان کرد: همانطور که بعضی مادران، کودک خود را همراه در محیطهای تخصصی یا ورزشی میبرند تا هم حضور اجتماعی داشته باشند و هم فرزند را رها نکنند. تعصب به ارزشها و اولویت خانواده، ملاکدار بودن حضور اجتماعی است.
وی با اشاره به اینکه عمر کوتاه ۱۸ ساله حضرت زهرا (س) بهطور طبیعی فرصت روایت گسترده را نمیدهد، ادامه داد: تعداد روایتها کم است، اما کیفیت آنها بسیار عمیق و قابل استخراج تربیتی است. در واقع مشکل ما «خامفروشی تاریخی» است؛ یعنی فقط نقل وقایع میکنیم، آن بدون استخراج اصول تربیتی.
احترام متقابل در زندگی خانوادگی؛ درس زناشویی از سیره حضرت (س)
حجتالاسلام حسینخانی با ذکر نمونهای بیان داشت: در ماجرای پس از بیماری حضرت زهرا (س)، عدهای که عامل ناراحتی و بیماری حضرت بودند، تلاش کردند نزد حضرت زهرا (ع) بیایند و خود را توجیه کنند. ابتدا حضرت اجازه ملاقات ندادند. اما زمانی که امیرالمؤمنین (ع) تنها درخواست آنان را بدون دستور و اجبار مطرح کردند، حضرت (س) به احترام همسر پاسخ دادند: «خانه، خانه شماست و من نیز همسر شمایم. همانطور که صلاح بدانید، رفتار میکنم.» بنابراین اگر ما فقط همین یک روایت را بفهمیم، در سیره زناشویی کافی است.
نذر و ایثار؛ جلوه عاطفه مادری در تراز الهی
این کارشناس دینی با تبیین این موضوع، «انقیاد آگاهانه» و «احترام به مدیریت همسر» را درس مهمی از زندگی مشترک دانست و ابراز داشت: یا در ماجرای روزههای سهروزه حضرت زهرا (س)، امیرالمؤمنین (ع) و حسنین و ایثار غذای افطار برای درماندگان، برخی تصور میکنند سختی این کار با عاطفه مادری ناسازگار است. در صورتی که این نذر، از دل عاطفه مادرانه شکل گرفته است. حسنین بیمار بودند و مادر برای سلامت آنان نذر کرد؛ پس اصل این اتفاق، از محبت مادرانه برخاسته است.
وی افزود: از طرفی، کودکان با میل خود روزه گرفتند؛ حتی اگر فرض شود که مخالفتی داشتند، مادر مهربان گاهی برای سلامت فرزند، اجازه نمیدهد او غذای مضر بخورد. پس در تربیت الهی نیز گاهی «پرهیز از خواسته کودک» نشانه عاطفه است و این را باید در نظر گرفت که این روزهها نه در حد هلاکت بوده، نه خارج از توان آنان؛ بنابراین با آیات و اصول تعادل در دین منافات ندارد.
تربیت در لحظات عادی؛ بازیای که آموزگار است
حجتالاسلام حسینخانی با تأکید بر ضرورت «تحلیل نگرشی رفتارها» اظهار داشت: در بسیاری از رفتارهای کوچک حضرت (س)، اصول تربیتی بزرگی نهفته است. مثلاً هنگامی که حضرت زهرا (س) در کودکی امام حسن (ع) را بالا میانداختند، شعری میخواندند که مضمون استکبارستیزی داشت. یعنی حتی لحظه بازی با کودک، تبدیل به فرصت تربیتی میشد.
وی ادامه داد: این رفتار نشان میدهد که تربیت دینی، فقط نصیحت، دستور یا آموزش مستقیم نیست؛ بلکه «خردمندانهترین آموزشها، در لحظات عادی زندگی میگذرد.»، حال اگر به جای نقل ساده تاریخ، این رفتارها تحلیل و تبدیل به اصول کاربردی شوند، گنجینهای بزرگ برای نظام خانواده امروز شکل خواهد گرفت.
انتهای پیام/
