بزرگترین خدمت صفویان تشویق دانشمندان به فارسی‌نویسی متون علمی است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر علی اکبر ولایتی رئیس هیأت مؤسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی، با انتشار تصویری از برنامه مستند و تلویزیونی ایران، گفت: «در عصر صفوی، کتاب‌های متعددی در حوزه‌های مختلف علوم دینی نظیر فقه و حدیث و تفسیر و علوم دقیقه نظیر ریاضیات و نجوم و در علوم پزشکی به نثر تألیف و تصنیف شد.

ولایتی اضافه کرد: نکتة مهمی که در این بحث شایان ذکر است این که شمار تألیفات به زبان فارسی بسیار بیشتر از قبل بود. در قرون اولیة هجری، بیشتر کتاب‌های علمی به زبان عربی نوشته می‌شد، اما رفته رفته بزرگان علم در ایران بر آن شدند تا برای ثبت هویت ایرانی خود در تاریخ، دستکم چند کتابی به فارسی بنگارند چنان که از 230 تا 240 کتاب رازی، 6 کتاب به زبان فارسی بود. ابوریحان هم کتاب التفهیم را به فارسی نگاشت؛ ابوعلی سینا رسالة نبض و از آن مهمتر، کتاب دانشنامة علائی را به فارسی نوشت. قطب‌الدین شیرازی کتاب دره‌التاج و خواجه نصیرالدین طوسی هم کتاب اخلاق ناصری را به فارسی نوشتند.

وی در بخش دیگری گفت: اما این اهتمام دانشمندان ایرانی به فارسی نویسی در عهد صفوی بسیار بیش از پیش شد و این ممکن نبود مگر با تشویق پادشاهان صفوی که خود، ترک زبان بودند اما برای تحکیم پایه‌های فرهنگ و تمدن ایران، با تمام وجود در بسط و تعمیق زبان فارسی می‌کوشیدند.

ولایتی افزود: این نکته بسیار مهم است زیرا علمای این دوران که هم ادیب بودند، هم جامعِ علوم رایج زمان، برای لغات علمی غیرفارسی، معادل‌های فارسی نو و نغزی گزیده‌اند که امروزه بسیار اهمیت دارد. ما امروزه بر پایة همین گنجینة غنی لغات فارسی، از مدارس ابتدایی تا عالی‌ترین سطوح تحصیلات دانشگاهی، قادر به تألیف و ترجمة کتاب به زبان فارسی هستیم. این در حالی است که در زبان عربی، این ظرفیت وجود ندارد. زیرا همتی را که دانشمندان ایرانی، به ویژه در دوران صفوی، به کار بستند تا آثار علمی را به زبان فارسی تولید کنند، دانشمندان عرب در تولید متون علمی عربی به کار نبستند. به همین علت، امروزه در رشته‌های تخصصی دانشگاهی در کشورهای عرب، زبان کتاب‌ها، انگلیسی و بعضاً دیگر زبان‌های غربی است.