اوج‌گیری بهره‌وری سرمایه در صنایع لبنی/ میانگین بهره‌وری سرمایه 48.3 درصدی در سال 93

افزایش جمعیت به همراه گسترش شهرنشینی و افزایش سطح درآمد سرانه، نیاز به غذاهای فرآیندی را روز به روز افزایش داده که از جمله مهم‌ترین فرصت‌های کشور در این بخش می‌توان به وجود بیش از ۱۰ هزار واحد تولیدی و صنایع تبدیلی موادغذایی در کشور اشاره کرد.

سهم حدود ۲ درصدی صنایع غذایی کشور از تولید ناخالص داخلی و سهم ۷درصدی از ارزش افزوده بخش صنعت، ۱۵‌درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی و ۲۰ درصد ازصادرات محصول های کشاورزی بیانگر اندازه و اثرگذاری بخش صنایع‌غذایی در اقتصاد کشور است.

از سوی دیگر اهمیت بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی به عنوان حلقه واسطه اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و اقتصاد مدرن و صنعتی به دلیل تغییرات در تجارت بین الملل و جایگاه غالب موادغذایی فرآیندی در واردات و صادرات کشورهای در حال توسعه به همراه رشد جمعیت و گسترش شهر نشینی در این کشورها روز به روز در حال افزایش است.

ازنگاه تجاری، تجارت مواد غذایی فرآیندی حاکی از افزایش اهمیت مواد غذایی فرآیندی در مقابل مواد خام کشاورزی و توسعه عمودی بخش کشاورزی است و در واقع این یکی از دلایل کلیدی گستردگی صنایع فرآوری مواد غذایی در سطح جهان و سهم پایین تجارت این محصولات از کل فروش آنها است.

مرکز مدیریت بهره وری ایران با راه اندازی سامانه ملی اندازه گیری شاخص های بهره‌وری ایران در حال حاضر تنها پایگاه داده در سطح کشور است که اطلاعات اقتصادی و بهره وری بیش از ۵۰۰۰ بنگاه اقتصادی در ۵۲ رشته فعالیت در اختیار دارد.

با توجه به این توانمندی، کارنامه تغییرات رشد شاخص های بهره وری این صنعت در مقایسه با اهداف ذکر شده برنامه پنجم توسعه و همچنین مقایسه مقدار سال ۹۳ شاخص های بهره وری صنعت غذا با میانگین کل صنایع کشور تهیه شده است که حاصل اندازه گیری شاخص های مالی،بهره وری و اقتصادی ۱۲۷ بنگاه اقتصادی در این صنعت است.

شاخص‌های بهره‌وری صنایع لبنی

داوران هشتمین جشنواره ملی بهره وری پس از ارزیابی عملکرد ۲۱ شرکت لبنی درصدد ارائه میانگین بهره‌وری سرمایه‌ این شرکت‌ها در فاز نخست بررسی عملکرد شرکت‌ها طی سال‌های ۸۹ تا ۹۴ هستند.

در برگزاری این جشنواره شرکت‌های پاک‌پی، تولید فرآورده‌های لبنی کاله، صباح، گلستان، صنایع شیر ایلام زاگرس، صنایع لبنی اراک«صلا»، عصر یکتا پیمان، پاکسار ساری، کالبر، لبنیات پاستوریزه پاک، پاک آرا سنندج، هامون شیر سلماس و فرآورده‌های شیر پاستوریزه پگاه «گلپایگان، اصفهان، خراسان، آذربایجان غربی و شرقی، تهران، رنجان، فارس و گلستان » اعلام درخواست بررسی داشته‌اند که آمارهای این شرکت‌ها بیشتر توسط شیر پاستوریزه پگاه در معیارهای اصلی برگزیده شدند.

بهره وری سرمایه

بر پایه این گزارش، هفت شرکت مورد بررسی نهایی از منظر شاخص «بهره‌وری سرمایه به مقدار ثابت سال ۸۳» قرار گرفته‌اند که شرکت شیر پاستوریزه پگاه با دارا بودن ۵ نماینده در لیست نهایی داوران قرار گرفته‌اند.

از نظر کارشناسان بهره‌وری، «بهره‌وری سرمایه» عبارتست از نسبت ارزش‌افزوده، به هزینه استهلاک دارایی ثابت، این شاخص نشان می‌دهد در بنگاه اقتصادی به ازای هر ریال هزینه استهلاک دارایی‌ها چه میزان ارزش‌افزوده ایجاد شده است.

با نگاه به جدول زیر در میابیم که بهترین سال صنایع لبتی از لحاظ میانگین بهره‌وری سرمایه به مقدار ثابت سال ۸۳، مربوط به سال ۹۴ بوده که با میانگین ۵۱٫۳ درصدی در بازه زمانی سال‌های ۸۹-۹۴ به‌عنوان بهترین سال این صنعت شناخته شده است.

شاید درصد پایین بهره‌وری سرمایه در بین سال‌های ابتدایی این جدول، به‌دلیل عدم پرداخت یارانه به صنایع لبنی و البته پرداخت نکردن یارانه‌دولتی در ازای ارائه شیر به مدارس توسط دولت بوده که بهره‌وری و حتی گردش مالی شرکت‌های لبنی را در سطح بسیار پایینی قرار داده است.

بر همین اساس، میانگین بهره‌وری سرمایه‌ شرکت‌های لبنی پس از سال ۸۹ با رشد مثبت نسبت به سال گذشته خود همراه بوده زیرا پرداخت یارانه‌ها و توجه به اهمیت لبنیات در دستور کار دولت قرار گرفته و توجه بیشتری به این حوزه شده است.

با بررسی میانگین بهره‌وری شرکت‌ها در سال ۹۴، شرکت شیر پاستوریزه پگاه تهران با ۸۹٫۸درصد، در صدر این رده‌بندی قرار دارد و پس از آن شرکت‌های پاک‌پی با ۶۰٫۷ و لبنیات پاستوریزه پاک با ۶۰٫۱ درصد در رده دوم و سوم قرار گرفته‌اند.

درصد تغییرات بهره‌وری سرمایه نسبت به سال پایه۱۳۸۹

در دیگر بررسی داوران جشنواره بهره‌وری، شاخص «درصد تغییرات بهره‌وری سرمایه نسبت به سال پایه۱۳۸۹=۱۰۰» این شرکت‌ها مرود بررسی قرار گرفته‌اند که طبق پیش‌بینی‌ها سال ۹۴ نیز با بهترین تغییر یعنی ۸۰درصد نسب به سال ۸۹ که بر پایه ۱۰۰ شناخته شده، تغییر مثبت داشته است.

از لحاظ بررسی‌های شرکتی نیز باردیگر شیر پاستوریزه پگاه تهران با ثبت آمار ۱۰۰٫۷ درصدی نسبت به سال پایه توانسته به شاخص ۲۰۰٫۷درصدی دست پیدا کند.

صادرات،‌بهره‌وری را توسعه می‌دهد

مهدی کریمی تفرشی رئیس هیات مدیره تعاونی مواد غذایی ایران با ارزیابی افزایش صادرات مواد غذایی ایران به خبرنگار اقتصادی آنا گفت: صنعت مواد غذایی به‌عنوان یک صنعت کاملا خصوصی توانسته در مبادلات اقتصادی ایران سهم قابل توجهی را با توجه به تعاملات جدید برون‌مرزی، ایجاد بازارهای هدف و استفاده از مزیت ماندگار در بازارهای موجود برای کسب بهره‌وری بیشتر بدست بیاورد.

وی ادامه داد: بازارهای جدید صادراتی مانند موصل در عراق، قطر و روسیه زمینه صادرات کالاهای لبنی، غلات، حبوبات،‌ خشکبار، گیاهان دارویی، سبزیجات و میوه‌جات را فراهم آورده و امروز وضعیت صادرات صنایع غذایی ایران به کشورهای هدف،‌ در وضعیت بسیار مناسب و مطلوبی قرار گرفته است.

کریمی تفرشی با اشاره به اینکه کیفیت محصولات ایرانی پنجره‌های صادراتی جدیدی را گشوده است، تاکید کرد: زمانی که محصولات صنایع غذایی ایران به بازار قطر ورود پیدا کرد و از لحاظ کمی و کیفی پاسخگوی نیاز این کشور بود، دیگر تجار کشورهای مسلمان و عرب‌زبان حاضر در قطر، پس از بررسی این کالاها در بازار قطر تصمیم‌ به رایزنی برای کالاهای این صنعت ایرانی به کشورهای سوم از طریق قطر را گرفتند.

رئیس هیات مدیره تعاونی مواد غذایی ایران همچنین درباره بازار روسیه عنوان کرد: کیفیت کالاهای صنایع غذایی ایران به بازار 300 میلیونی روسیه نیز از همین روال برخوردار بوده ضمن آنکه تعاملات سیاسی دولت‌ها باعث شد تا رئیس جمهور روسیه دستور به واردات 20درصدی مواد غذایی مورد نیاز این کشور از ایران را صادر کند بنابراین چنین فرصتی با ارزش درآمدزایی 30 میلیارد دلاری در سال برای ایران فراهم شده است.

این فعال صنعت غذا با اشاره به اینکه این صنعت جزو خصوصی‌ترین صنایع تولیدی کشور به شمار می‌آید تصریح کرد: ایجاد فرصت صادرات مواد غذایی ایران به کشورهای ذکر شده،‌ به‌معنای فرصت‌سازی، اشتغال‌زایی، توسعه، بهره‌وری و رشدتولید در صنایع تولیدی ایران بوده و دولت‌مردان نیز باید قدر چنین فرصتی را برای نهایت بهره‌برداری ببرند.