سد و نیروگاه لتیان در 50 سالگی

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی آنا،50 سال پیش در چنین روزی سد و نیروگاه لتیان بر روی رودخانه جاجرود از سرچشمه‌های البرز در فاصله 35 کیلومتری شمال شرقی تهران به بهره‌برداری رسید.

عملیات احداث سد لتیان در سال 1342 آغاز شد و در سال 1346 به بهره برداری رسید. این نیروگاه امروز 25 اردیبهشت ماه 50 ساله شد. هدف از احداث این سد که در فاصله 35 کیلومتری شمال شرقی تهران قرار گرفته ، علاوه بر تامین آب شرب تهران، تامین آب زراعی دشت ورامین همچنین تولید میانگین سالانه 70 هزار مگاوات ساعت انرژی برق-آبی جهت شبکه سراسری است.

متوسط سالانه آب رودخانه که از حوضه آبریزی به وسعت 698 کیلومتر مربع تامین می شود، حدود 350 ملیون متر مکعب است؛ آب مورد نیاز ورامین از طریق رودخانه به طور متوسط 200 میلیون متر مکعب و آب مورد نیاز تصفیه خانه تهران پارس از طریق تونل 9.5 کیلومتری، سالانه به میزان 290 میلیون متر مکعب ارسال می شود.

در ادامه توسعه منابع آب شرب برای مصرف روز افزون تهران بزرگ، از سال 1367 نیز سالانه به طور میانگین 140 میلیون متر مکعب آب از سد لار، از طریق تونل انتقال لار-کلان به طول 20 کیلومتر به نیروگاه کلان و از آن جا به مخزن سد لتیان انتقال داده شده که این توسعه باعث بالا رفتن حجم آب قابل تنظیم سد لتیان به میزان 410 میلیون متر مکعب شده است.

در همین رابطه «محمد پازشگر» کارشناس بهره برداری نیروگاه لتیان در مراسم بازدید خبرنگاران از این سد گفت: نیروگاه لتیان شامل 2 واحد 22.5 مگاواتی است که سالانه به طور میانگین متوسط 70 هزار مگاوات ساعت برق تولید می کند.

وی درباره وضعیت مخزن سد لتیان نیز گفت: ظرفیت مخزن سد لتیان 70 میلیون متر مکعب است که هم اکنون 65 میلیون متر مکعب آب ذخیره دارد.

به گفته پازشگر، این سد پر شده است اما از سر ریز شدن آن جلوگیری می شود.

وی ادامه داد: نباید اجازه دهیم سد سرریز شود و بدون اینکه از آن انرژی برق بگیریم، از دسترس ما خارج شود. زمانی که مخزن سد پر می شود، واحدهای نیروگاهی را راه اندازی می کنیم تا بخشی از منابع مخزن همراه با تولید برق خارج شود؛ البته آب خروجی از دسترس خارج نمی شود، بلکه ابتدا آب به مخزن سد تنظیمی منتقل می شود و در صورت نیاز از آنجا به تصفیه خانه تهران یا سد ماملو انتقال داده می شود.

وی همچنین از پروژه ساخت خط لوله ای برای انتقال این منابع آبی خبر داد و گفت: کار تجهیز کارگاه ساخت این خط لوله بزودی آغاز خواهد شد.

کارشناس بهره برداری نیروگاه لتیان بیان کرد: در صورت ساخت این خط لوله، آب فراری از بستر سد لار ابتدا به نیروگاه ها منتقل می شود تا بخشی از آن صرف تولید برق و بخشی دیگر صرف تأمین آب شرب شهر جدید پردیس شود. همچنین از طریق یک خط لوله دیگر، بخشی از این آب به سمت جنوب شرقی تهران و سد ماملو هدایت خواهد شد تا صرف تعادل بخشی به سفره‌های زیرزمینی دشت ورامین و بهبود مصرف آب در مناطق جنوبی استان تهران شود.

گفتنی است، سد لتیان حدود ۷۰ میلیون مترمکعب گنجایش دارد که به سبب بارش‌های مناسب جوی از ابتدای امسال اکنون ۶۵ میلیون متر مکعب از آن پر شده است.

اما سد و نیروگاه لتیان یکی از زنجیره‌های انتقال منابع آبی البرز شرقی است که علاوه بر آن می‌توان به نیروگاه‌های لوارک و کلان اشاره کرد.

نیروگاه لوارک، نخستین نیروگاه متوسط زیرزمینی کشور است که در 30 کیلومتری شمال شرق تهران و در بالادست سد لتیان قرار دارد؛ این نیروگاه یکی از نیروگاه هایی است که در طرح جامع لار برای انتقال آب از سد لار به سد لتیان و سپس تهران پیش بینی شده است.

مطالعات اولیه این نیروگاه در سال 1354 توسط مهندسان مشاور اتریشی انجام شد و به تصویب رسید و بعد از کش و قوس هایی، در سال 1388 به بهره برداری رسید.

این نیروگاه در عمق 210 متری زمین واقع شده و احداث آن، با توجه به اختلاف ارتفاعی که با نیروگاه بالاسری - یعنی نیروگاه کلان دارد، مورد توجه قرار گرفته است.

در نیروگاه های برق آبی، حرکت آب موجب چرخش پروانه توربین ها می شود؛ توربین ها، شَفتی 40 تنی را با سرعت 750 دور در دقیقه به چرخش در می آورد و به این ترتیب از انرژی جنبشی، انرژی الکتریکی تولید می شود.

در همین رابطه «جلال الدین حجتی» مدیر امور بهره برداری طرح های متوسط و کوچک شرکت آب و نیروی ایران، در حاشیه بازدید از نیروگاه لوارک عنوان کرد: لوارک در گروه نیروگاه‌های متوسط کشور قرار دارد اما با این حال، این نیروگاه پارسال 100 میلون مگاوات ساعت برق به شبکه تزریق کرد که این میزان برای نیروگاه متوسط عدد بسیار خوبی است.

حجتی در مورد مشکلاتی که در زمان بهره برداری از این نیروگاه به وجود آمد، گفت: نیروگاه لوارک سال 1388 یک بار به بهره برداری رسید، اما در آن زمان مشکلی در قطب های ژنراتوری آن ایجاد شد؛ با توجه به شرایط آن زمان، ناظران ارشد خارجی تمایلی به حضور در این پروژه نداشتند؛ پس از آن قرار شد کارشناسان کانادایی برای برطرف کردن مشکل به ایران بیایند اما با بسته شدن سفارت کانادا در تهران، این همکاری نیز قطع شد. با توجه به این شرایط، بالاخره با اتکا به توان داخلی مشکلات برطرف و واحدهای نیروگاه به بهره برداری رسید.

مدیر امور بهره برداری طرح های متوسط و کوچک شرکت توسعه منابع آب و نیرو، افزود: این نیروگاه در عمق 210 متری از سطح زمین ساخته شده و شامل دو واحد نیروگاهی 23.5 مگاوات است.

وی خاطرنشان کرد: حداکثر دبی ورودی آب به نیروگاه لوارک در فصل تابستان که نیروگاه بیشترین میزان تولید برق را دارد، معادل 18.5 مترمکعب بر ثانیه است و حداقل دبی ورودی نیز به 10 متر مکعب بر ثانیه بالغ می شود.

حجتی تصریح کرد: نیروگاه لوارک سال گذشته 100 میلیون مگاوات ساعت برق به شبکه سراسری تزریق کرد که برای یک نیروگاه با رنج متوسط بسیار خوب است.

وی در ادامه گفت: در حال حاضر پروژه هایی برای افزایش تولید در نیروگاه های کلان و لوارک در دست انجام است و برای تحقق این هدف بایستی این دو نیروگاه، زمان بیشتری در مدار باشند.

حجتی ادامه داد: دبی آب دریافتی این نیروگاه که در محل “هزار دره” و در عمق ۲۳۰ متری زمین واقع شده، در فصول مختلف سال بین ۳ تا ۵ر۱۸ مترمکعب بر ثانیه در نوسان است و در هنگام دریافت آب با دبی بیش از ۶ مترمکعب بر ثانیه، تولید برق از هر دو ژنراتور نیروگاه آغاز می شود.

در نیروگاه “کلان” هم با ۳ واحد 38.5 مگاواتی و دریافت آب سد لار به تولید برق مشغول است که در صورت دریافت آب فراری سد مذکور امکان تولید و بهره وری انرژی از این نیروگاه افزایش می یابد.