وضعیت و آمار گاندوها در ایران و جهان /خزنده‌ای که آفتاب می‌گیرد/جریمه 20 میلیونی شکار گاندو

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا، اصغر مبارکی،‌مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست در نشست خبری با موضوع گاندو به تشریح جزییات جغرافیای زیستی و بررسی ساختار گونه‌های در معرض تهدید پرداخت و گفت: گاندو یک واژه بلوچی برای تمساح‌های مردابی پوزه‌کوتاه است که به خزنده روی شکم اطلاق می‌شود. حوزه پراکنش این گونه در غربی‌ترین نقطه جهان از هند و سریلانکا آغاز و تا بلوچستان ایران ادامه پیدا می‌کند.لفظ عامیانه تمساح با گاندو، تمساح پوزه‌کوتاه متفاوت است. خانواده تمساح‌ها به سه گروه کروکدیل، آلیگاتو و گاریال تقسیم می‌شوند.

مشخصات جسمی و تولید مثل گاندوها

وی یادآور شد: گاندوها جثه متوسطی دارند و طول آنها در سنین بالا بین 3 تا 5/3 متر می‌رسد. تمساح 5 ساله با طول یک و نیم متر حدود 40 کیلوگرم وزن دارد.پسِ سر تمساح‌ها وجه تمایز و شناسایی آنهاست. هرچه دم تمساح قطورتر باشد از میزان سلامتی بیشتری برخوردار است زیرا چربی‌ها در قسمت دم تمساح ذخیره می‌شود.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست با بیان اینکه جفت‌گیری تمساح در آب است، اظهار کرد: خارج از آب معمولا جفت‌گیری تمساح‌ها موفقیت‌آمیز نیست. جفت‌گیری از اواخر اسفندماه شروع می‌شود و تا اردیبهشت‌ماه مرحله لانه‌سازی اتفاق می‌افتد. اوج تخم‌گذاری تمساح‌ها در اواخر اردیبهشت‌ماه است. تیرماه نیز زمان خروج تخم تمساح‌هاست. تعداد تخم‌ها به شدت متغیر است و به نوع گونه، سن مادر، شرایط تغذیه‌ای و محیطی بستگی دارد.

مبارکی با بیان اینکه به طور متوسط 20 تا 30 تخم از هر تمساح انتظار می‌رود، افزود: پیدا کردن لانه‌های تمساح‌ها کار بسیار سختی است. شانس بقا از هر 100 تخم تا بلوغ یکی است و به عبارتی اگر در یک لانه 25 تخم وجود داشته باشد، ممکن است حتی یک تمساح هم به سن بلوغ نرسد. پرندگان، بزمچه‌ها، روباه، شغال، خدنگ و تمساح‌های بزرگ تهدید جدی برای تخم‌ها و نوزادان تمساح محسوب می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه این گونه در فصل تولید مثل به شدت مهاجر می‌شود، افزود: اندازه نوزاد تمساح 25 تا 30 سانت و وزن آن حدود 89 گرم است. انتقال نوزاد تمساح به آب توسط مادر صورت می‌گیرد. تمساح‌ها دندان تخم دارند که از آن برای شکستن تخم به هنگام تولد استفاده می‌کند که به تدریج این دندان می‌افتد. لارو ماهی و کلیه دوزیستان غذای نوزادان تمساح هستند.

مبارکی با بیان اینکه آفتاب‌گیری جزو رفتار عمده تمساح‌ها محسوب می‌شود، ادامه داد: آفتاب‌گیری در داخل آب یا بیرون آب اتفاق می‌افتد. گاندو حیوان باهوشی است، علاوه بر این، این گونه دارای اندام‌های حسی پوستی است که نسبت به فشار آب حساس است. اگر یک ماهی از کنارشان حرکت کند، از طریق فشار آب متوجه حضور آن می‌شود. این اندام حسی در همه جای بدن گاندوها وجود دارد.

آمار گاندو در ایران و جهان

مبارکی افزود: هم‌اکنون بیش از 3 هزار گاندو در هریک از مناطق هند و سریلانکا موجود است، همچنین در منطقه پاکستان بیشترین جمعیت گاندوها در بلوچستان و سند دیده شده است.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه جمعیت گاندو در پاکستان حدود 500 تا 600 است، افزود: در ایران و در بلوچستان گاندو وجود دارد که طبق آخرین سرشماری در سال 92، بیش از 500 گاندو تخمین زده شده است ولی 340 تمساح رویت شده است که این تعداد شامل گاندوهای موجود در زیستگاه‌های طبیعی و مصنوعی است.

تهدیدات زیستی محیطی برای گاندوها

وی به تهدیدات گاندوها اشاره کرد و گفت: متاسفانه وقوع سیلاب، خشکسالی، تخریب زیستگاه، آتش‌زدن پوشش گیاهی اطراف برکه، تصادفات جاده‌ای، توسعه فعالیت‌های کشاورزی و زمین‌های روستایی، برداشت بی‌رویه آب گاندوها را تهدید می‌کند.گرم‌ شدن هوا، بالا رفتن دما روی تمساح‌ها اثرگذار بوده به طوری‌که حوزه پراکنش آنها را گسترده می‌کند. بر همین اساس، برخورد انسان و تمساح افزایش پیدا می‌کند و مشکل اصلی برخورد تمساح و احشام است.

وی در ادامه با اشاره به دو حادثه‌ای که طی آن تمساح گاندو به انسان حمله کرده بود، افزود: در سال 2001 در زمانی که سد پیشین، آب کافی نداشت و منابع آبی در منطقه خشک شده بودند، چند کودک برای شنا وارد این سد شده و یکی از آنها پایش را روی گاندو گذاشته بود که باعث حمله یک گاندو و خفگی وی شده بود زیرا وسعت کم برکه و خشکسالی و بی غذایی گاندوها از عوامل محرک برای حمله گاندو به آن کودک بوده است.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست افزود: در حادثه دیگری که در اردیبهشت‌ماه امسال رخ داد، در یکی از برکه‌های مهم منطقه که در دوره‌ای 5 کیلومتر طول داشته و امروزه تبدیل به برکه‌ای با طول 500 متر شده است و در یک نقطه تعداد زیادی تمساح وجود داشت، تعدادی از کودکان برای شنا وارد برکه شده بودند که گاندو حمله و پسر بچه را خفه کرده بود.

مبارکی یادآور شد: متاسفانه حمله گاندو به احشام در کشور ما یکی از مشکلات اصلی این منطقه است که ضرر و زیان اقتصادی برای مردم منطقه به همراه دارد. اما خوشبختانه باورهای ذهنی و فرهنگ مردم بومی منطقه مانع آسیب‌زدن به گاندوها می‌شود.

مشخصات زیستگاه گاندوها

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان محیط زیست ادامه داد: محل زیستی تمساح‌ها به دو گونه آب شور و تایلندی تقسیم می‌شود. عموما در سن پایین و یکی، دو سالگی دم این حیوان از سوی حیوانات دیگر مورد آسیب قرار می‌گیرد اما این آسیب‌دیدگی منجر به مرگ حیوان نمی‌شود و بقا ادامه پیدا می‌کند. تعیین طول عمر برای حیوانات در طبیعت بسیار دشوار است، اما عموما بین 40 تا 60 سال رکورد زندگی آنها را داریم که باز هم در طبیعت و اسارت با یکدیگر متفاوت است.

وی به شرایط مناطق حفاظت‌شده اشاره کرد و گفت: افراد در این مناطق نمی‌توانند ساخت و ساز، فعالیت صنعتی و تصرف زمین داشته باشند و در این مناطق از گونه خاصی از حیوانات حمایت می‌شود. همچنین جریمه شکار حیوانات در مناطق حفاظت‌شده 20‌میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

مبارکی با اشاره به جنبه اقتصادی این گونه جانوری در دنیا ادامه داد: در کشورهای آفریقایی و کشورهایی مانند پاکستان و استرالیا از گوشت و تخم تمساح به صورت خوراکی استفاده می‌کنند، اما در کشور ما از این جانور هیچ استفاده خوراکی و غیرخوراکی نمی‌شود و تنها به عنوان یک جاذبه گردشگری می‌توانیم از آن استفاده کنیم و حضور گاندو در کشور ما جنبه گردشگری و توریستی دارد.