شبکاری خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهد
برای میلیونها نفر در سراسر جهان، کار شبانه، شیفتهای چرخشی یا برنامه خواب نامنظم بخشی اجتنابناپذیر از زندگی روزمره است. پرستاران، پزشکان، کارکنان صنایع، نیروهای خدماتی، خلبانان و مهمانداران هواپیما، همگی در ساعاتی فعالیت میکنند که بدن انسان بهطور طبیعی برای استراحت طراحی شده است. سالهاست که پژوهشها هشدار میدهند این سبک زندگی میتواند با پیامدهایی مانند خستگی مزمن، اختلالات متابولیک و مشکلات قلبی همراه باشد. اما اکنون شواهد علمی نشان میدهد که پیامدهای اختلال در ریتم زیستی بدن، میتواند بسیار عمیقتر و خطرناکتر باشد.
مطالعهای جدید منتشرشده در مجله «هماتولوژی و انکولوژی» (Hematology & Oncology)؛ نشان میدهد که اختلال مزمن در ریتم شبانهروزی بدن، نهفقط با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط است، بلکه میتواند بهطور فعال روند پیشرفت سرطان پستان تهاجمی را تسریع کند. این یافتهها تصویری دقیقتر از این ارائه میدهد که چرا کار شبانه و بینظمی خواب، فراتر از یک مشکل سبک زندگی، به یک مسئله جدی سلامت عمومی تبدیل شده است.
ریتم شبانهروزی چیست و چرا اهمیت دارد
ریتم شبانهروزی، ساعت زیستی درونی بدن است که تقریباً در یک چرخه ۲۴ ساعته عمل میکند. این ساعت، خواب و بیداری، ترشح هورمونها، دمای بدن، ترمیم بافتها و حتی فعالیت سیستم ایمنی را هماهنگ میکند. تقریباً تمام سلولهای بدن دارای نوعی ساعت مولکولی هستند که با چرخه روشنایی و تاریکی هماهنگ میشود. وقتی این ریتم بهطور منظم مختل میشود، مانند زمانی که فرد شبها بیدار است و روزها میخوابد یا مدام بین مناطق زمانی مختلف جابهجا میشود، این هماهنگی بههم میریزد. در چنین شرایطی، سیستمهای حیاتی بدن دیگر بهدرستی با هم کار نمیکنند.
پژوهشگران مدتهاست میدانند که اختلال در ریتم شبانهروزی میتواند سیستم ایمنی را تضعیف کند، اما اینکه این اختلال چگونه بهطور مستقیم بر رشد و گسترش سرطان اثر میگذارد، تا پیش از این بهخوبی روشن نبود.
این پژوهش نشان میدهد که ریتم خواب و زمانبندی فعالیتهای روزانه، میتواند یکی از عوامل مهم، اما نادیدهگرفتهشده در پیشرفت سرطان باشد. برای افرادی که بهدلیل شغل یا سبک زندگی در معرض اختلال مزمن ریتم شبانهروزی قرار دارند، این یافتهها اهمیت ویژهای دارد.
طراحی مطالعه و یافتههای کلیدی
در این پژوهش، محققان از مدلهایی استفاده کردند که بهطور ژنتیکی مستعد ابتلا به سرطان تهاجمی پستان بودند. این مدلها به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه در چرخه طبیعی شب و روز زندگی میکردند، در حالی که گروه دیگر در معرض چرخه نوری مختل قرار گرفتند که ساعت زیستی آنها را بههم میریخت.
نتایج بسیار قابل توجه بود. در شرایط طبیعی، نشانههای سرطان معمولاً در حدود هفته بیستودوم زندگی ظاهر میشد. اما در گروهی که ریتم شبانهروزی آنها مختل شده بود، سرطان بهطور متوسط چهار هفته زودتر بروز کرد. علاوه بر این، تومورها در این گروه تهاجمیتر بودند و احتمال گسترش آنها به ریهها بهمراتب بیشتر بود؛ عاملی که در سرطان پستان با پیشآگهی ضعیفتر همراه است.
ضعیفشدن سیستم ایمنی در شرایط اختلال ریتم زیستی
یکی از مهمترین یافتههای این پژوهش، نقش مستقیم اختلال ریتم شبانهروزی در سرکوب سیستم ایمنی بود. سیستم ایمنی نقش حیاتی در شناسایی و نابودی سلولهای سرطانی دارد. اما زمانی که ساعت زیستی مختل میشود، این سیستم کارایی خود را از دست میدهد. طبق مقاله منتشر شده در نشریه علمی «نیچر» (Nature)؛ دانشمندان دریافتند که در شرایط اختلال ریتم، محیط اطراف تومور بهگونهای تغییر میکند که بقای سلولهای سرطانی آسانتر میشود. بهعبارت دیگر، مشکل فقط رشد سریعتر تومور نبود، بلکه بدن عملاً توان دفاعی خود را در برابر سرطان از دست میداد.
تغییر در بافت سالم پستان
یافتههای پژوهش نشان داد که اثرات اختلال ریتم شبانهروزی فقط محدود به خود تومور نیست. بافت سالم پستان نیز تحت تأثیر قرار میگیرد. محققان تغییرات مشخصی در ساختار غدد پستانی مشاهده کردند؛ تغییراتی که میتواند این بافت را مستعدتر به تبدیلشدن به بافت سرطانی کند. این موضوع نشان میدهد که اختلال مزمن خواب و ریتم زیستی، حتی پیش از شکلگیری سرطان، محیط زیستی مناسبی برای رشد تومور ایجاد میکند.
نقش کلیدی گیرنده LILRB4
برای درک سازوکارهای مولکولی این پدیده، پژوهشگران به بررسی دقیقتر محیط تومور پرداختند. در این بررسی، یک گیرنده خاص بهطور برجسته ظاهر شد؛ گیرنده «اِلآیاِلآربی ۴» (LILRB4).
بر اساس مقالهای که پیشتر در سایت «پزشکی مولکولی» (Molecular Medicine) منتشر شدهبود؛ این مولکول که بهطور طبیعی نقش مهارکننده در سیستم ایمنی دارد، در شرایط عادی به جلوگیری از التهاب بیشازحد کمک میکند. اما در شرایط سرطان و بهویژه در وضعیت اختلال ریتم شبانهروزی، فعالیت آن بهشدت افزایش مییابد. به بیان ساده، LILRB4 مانند یک کلید خاموشکننده برای سیستم ایمنی عمل میکند. فعالشدن بیشازحد این گیرنده باعث میشود سلولهای ایمنی نتوانند بهدرستی به سلولهای سرطانی حمله کنند.
هدفگیری LILRB4 و کاهش متاستاز
در دنیایی که بخش قابلتوجهی از جمعیت بهصورت شبانه یا شیفتی کار میکنند، درک ارتباط میان زمان، خواب و سرطان میتواند به طراحی راهبردهای درمانی شخصیسازیشده منجر شود. بهعنوان مثال، در آینده ممکن است وضعیت ریتم زیستی فرد بهعنوان یکی از عوامل مؤثر در انتخاب نوع درمان یا زمانبندی آن در نظر گرفته شود.
به انتشار سلولهای سرطانی از محل اولیه تومور به بخشهای دیگر بدن و تشکیل تومورهای جدید در اندامهای دور از محل اصلی.؛ متاستاز میگویند. بخش امیدوارکننده این پژوهش زمانی آشکار شد که محققان فعالیت LILRB4 را مهار کردند. حتی در شرایطی که ریتم شبانهروزی همچنان مختل بود، مسدود کردن این گیرنده باعث کاهش رشد تومور و کاهش گسترش سرطان به اندامهای دیگر شد.
این یافته نشان میدهد که میتوان بخشی از اثرات منفی اختلال ریتم زیستی را با هدفگیری مسیرهای ایمنی خاص جبران کرد. بهعبارت دیگر، اگرچه اصلاح سبک زندگی اهمیت دارد، اما مداخلات درمانی هدفمند نیز میتوانند نقش مهمی ایفا کنند.
یک بیماری سوءاستفاده کننده
پژوهشگران اکنون در حال بررسی این موضوع هستند که آیا میتوان اثرات اختلال مزمن ریتم شبانهروزی را در انسانها معکوس کرد یا کاهش داد. هدف نهایی، توسعه راهکارهایی است که بتواند سلامت افرادی را که ناچار به کار شبانه یا برنامههای نامنظم هستند، بهبود بخشد.
این پژوهش نشان میدهد که اگرچه سرطان ممکن است از اختلال در ساعت زیستی بدن سوءاستفاده کند، اما درک بهتر این سازوکارها میتواند به ابزارهای جدیدی برای مقابله با آن منجر شود.
شواهد جدید نشان میدهد که اختلال مزمن در ریتم شبانهروزی بدن، فقط یک عامل جانبی در سرطان نیست، بلکه میتواند بهطور فعال در پیشرفت آن نقش داشته باشد. تضعیف سیستم ایمنی، تغییر در بافتهای سالم و فعالشدن مسیرهای مهارکننده ایمنی، همگی بخشی از این فرایند هستند. این یافتهها نگاه ما را به خواب، زمان و سلامت تغییر میدهد و نشان میدهد که توجه به ریتم زیستی بدن، میتواند یکی از کلیدهای مهم در پیشگیری و درمان مؤثرتر سرطان باشد.
انتهای پیام/
