دغدغه رهبر انقلاب درباره فقر محتوایی هیأت؛ آیا مداحی در حال تولید زبان هنری انقلاب است؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا؛ دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیتالله العظمی خامنهای با مداحان به مناسبت ولادت حضرت زهرا (س) به بستری برای ارائه یکی از صریحترین بیانات راهبردی فرهنگی ایشان در سالهای اخیر تبدیل شد. این بیانات، چارچوب «کنش دینی» در جامعه امروز ایران را بازتعریف میکند.
همچنین تحلیل محتوایی نشان میدهد که بیانات ایشان، در مواجهه با پدیده «جنگ معنا» که هدف آن تغییر ذهن، هویت و حافظه تاریخی ملتها است، بر اهمیت فرهنگ و رسانه تأکید ویژهای دارد. نقطه عطف این راهبرد، معرفی مداحی به عنوان «پدیدهای درخور پژوهش» بود. این امر، جایگاه مداحی را به یک پدیده اجتماعی ـ فرهنگی ارتقا میدهد که نیازمند مطالعه جامع ظرفیتها و آسیبهایش است. به همین منظور با حجتالاسلام سیدعباس موسوی مطلق، استاد اخلاق و کارشناس مذهبی گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید:
نقش سه لایه مداحی: هویت، فرهنگ و سیاست
وی با اشاره به لایههای تأثیرگذاری مداحی افزود: از نگاه رهبر عظیم الشان انقلاب آیتالله العظمی خامنهای مداحی حداقل در چند لایه اثرگذار است، اما در دو لایه هویتی و فرهنگی نقش پایهای دارند. در «لایه هویتی»، مداحی نسبت فرد با دین، تاریخ شیعه و جبهه حق را تعریف میکند و در واقع معرف نوع نگاه وهویت شخص و جامعه است، چنانچه رجزخوانیها نیز همین طور بوده است.
حجتالاسلام موسوی با بیان اینکه در «لایه فرهنگی»، ذائقه، زبان، نمادها و ارزشها را میسازد، ابراز داشت: در واقع لایه فرهنگی رسالت انسانسازی دارد. اثر عاطفی ابزار نفوذ است، نه هدف نهایی، عاطفه حقیقتی است در پشت قلب که قابلیت کمک بلکه در مواردی هدایت عقل را هم به دنبال دارد.
وی ادامه داد: بهتر است بگویم پیوند عقل و عاطفه انسان را به کمال میرساند. از سویی دیگر «لایه سیاسی» نتیجه طبیعی سه لایه قبل است؛ یعنی شکلدهی به موضعگیری اجتماعی و به تجربه اثر مداحی و روضهخوانی و رجزخوانیها و سرودهای دست جمعی را در مسائل سیاسی خوانده، شنیده و دیدهایم.
ادبیات مقاومت: سپر و نیزه در برابر تهاجم فرهنگی
این خطیب تهرانی با تأکید بر اینکه «مداحی» همانند پایگاه ادبیات مقاومت است، بیان داشت: حضرت آقا ادبیات را «حافظ روح یک جریان» میدانند. مداحی، چون روایتگر ظلم ظالمان و تقویت روح مقاومت است، مظلوم و ظالم را شفاف معرفی میکند، احساس را در خدمت عقل میگیرد. از سویی دیگر مقاومت نیاز ضروری جبهه حق است و پیروزی از آن مقاومت است.
وی گفت: هیأتها نیز با توجه به معنویت حکم فرما بر آنان میتواند بهترین پایگاه مقاومت باشند. ضمن اینکه قال و حال مشترک در هیأت وجود دارد و این یکی از نقاط قوت است.
حجتالاسلام موسویمطلق درباره اینکه آرایش دفاعی و هجومی مداحان در جنگ تبلیغاتی و رسانهای دشمن چگونه بروز و ظهور پیدا میکند، تصریح کرد: «دفاعی» یعنی حفظ باورها در برابر تحریف و تهاجم فرهنگی، همچنین «هجومی» یعنی افشای دروغها، تناقضها و شکستهای دشمن؛ بنابراین در هیأتها این آرایش باید به شکل انتخاب هوشمندانه محتوا، شعارهای معنادار، روایت درست وقایع روز البته با حفظ حریم هیأت نمود پیدا کند، البته به تعبیر حضرت آقا هیأت هیأت بماند.
هشدار خطر تغییر هویت و راهکار زینبی بودن
وی با اشاره به راهکارهای مقابله با پروژه تغییر هویت افزود: مداحی در خط مقدم است، چون مستقیماً با تاریخ (عاشورا، فاطمیه، دفاع مقدس)، الگوها (شهدا، اهلبیت)، زبان و نمادها سروکار دارد. بدیهی است اگر این سنگر سقوط کند، تغییر هویت به صورت نرم و نامحسوس رخ میدهد. ضمن اینکه باید مواظب باشیم تغییر هویت میتواند ابتدا از گویش سپس پوشش آغاز شود و سپس روش را در بر بگیرد.
این استاد اخلاق با اشاره به تأکید رهبر انقلاب درباره «زینبی بودن» مداحی و جهاد تبیین خاطرنشان کرد: حضرت زینب (س) نماد روایت درست پس از فاجعه است. در واقع عقیله بنیهاشم پیامبر امین عاشورا است. در نتیجه مداحی زینبی یعنی مدیریت صحیح عقل و احساس، تحریفزدایی از شهادت، جلوگیری از مظلومنمایی دشمن و تبدیل خون شهید به پیام که این دقیقاً همان جهاد تبیین است.
جلوگیری از فقر محتوایی و نفوذ فرهنگ طاغوت
وی با هشدار خطر فقدان ادبیات متناسب در مداحی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب معتقد هستند هر فکری بدون ادبیات، فراموش میشود. زیرا مسئولیت مداحی «تولید زبان هنری برای مفاهیم انقلابی»، «به روزسازی بیان معارف ثابت»؛ معارف اصیل ما بعد از قرآن مجید باید در متن هیأت مانند نهج البلاغه؛ صحیفه سجادیه؛ ادعیهها ومعارف زیارات خودنمایی کند. «جلوگیری از فقر محتوایی هیأت» که این رسالت مهم واعظ و شاعر ومداح است.
حجتالاسلام موسوی مطلق با اشاره به تفاوت مداحی با آیین صرفاً احساسی بیان داشت: مداحی مطلوب دارای ویژگیهایی است که عقل را با منطق عاشورا درگیر میکند، دل را با حماسه و مصیبت، باور را با الگو و جهتگیری پیوند میزند، بنابراین اگر یکی حذف شود، مداحی ناقص و آسیبزا میشود.
لزوم تولید زبان هنری برای معارف اصیل
وی درباره هشدار رهبر فرزانه انقلاب درباره نفوذ فرهنگ طاغوت در مداحی گفت: این هشدار ناظر به تغییر ذائقه شنیداری مستمع است که متأسفانه در بعضی هیأتها و در بعضی شهرها اتفاق افتاده است. جایگزینی هیجان سطحی به جای معنا معمولاً هم در هیأتهایی که واعظ و روضهخوان نیست، اتفاق افتاده است که منجر به قطع پیوند مداحی با ریشههای اصیل شیعی شده است؛ خطری که آرامآرام هویت ما را دست خوش تغییر میکند.
تغییر سبک زندگی؛ مقصد نهایی مداحی
این کارشناس دینی با تأکید بر نقش جامعه مداحان در حمله به نقاط ضعف دشمن ابراز داشت: رهبر معظم انقلاب مداحی را فقط سپر نمیدانند، بلکه نیزه هم میدانند. در این راستا مصادیق حمله به نقاط ضعف دشمن؛ افشای دروغ رسانهای، تمسخر اقتدار پوشالی دشمن، برجستهسازی شکستهای اخلاقی و انسانی جبهه باطل که موارد آن بسیار است.
وی درباره مصونسازی نسل جوان افزود: مداحی میتواند روایت بدیل رسانههای دشمن باشد، در واقع خنثیکننده توطههای دشمن باشد. قهرمان واقعی معرفی کند، احساس هویت و تعلق ایجاد کند. این کار با صداقت، عمق و زبان روز ممکن است.
مسئولیت سنگین امانتداری پیام
حجتالاسلام موسویمطلق با اشاره به مسئولیت سنگین نوحه خوشساخت اظهار داشت: وقتی نوحه یا یک بیت شعر میتواند بیش از چند منبر اثر بگذارد، یعنی شاعر مسئول معنا، آهنگساز مسئول جهت احساس، مداح مسئول امانتداری پیام، واعظ مسئول تأیید محتوا و خط مقدم مبارزه با انحراف است که خطا در هرکدام، انحراف جمعی میآورد.
وی درباره راههای عبور مداحی از مناسک صرف به سبک زندگی انقلابی گفت: مداحان با تبیین معارف قرآنی در متن نوحه و مرثیه میتوانند صبر، عدالت، ولایت، ایستادگی از شعار را به الگوی زیست تبدیل کنند، در واقع مداحی آنگاه به سبک زندگی بدل میشود که «بعد از هیأت» هم رفتار مخاطب را تغییر دهد. هر چند سیاستهای اقتصادی و فرهنگی دولتها تأثیر مستقیم در این موضوع دارد.
انتهای پیام/
