سنجاقِ امید یک معلول بر تن اردبیل؛ بانوی هنرمندی که تار و پود ۱۰ زندگی را با دستانش بافت
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در پیچ و خمهای مسیر توسعه، همواره کارآفرینانی وجود دارند که نهتنها با تکیه بر توانمندیهای ذاتی و ایمان قلبی، چرخهای اقتصادی را به گردش در میآورند، بلکه بستری برای اشتغال همنوعان خود فراهم میکنند.
با این حال، داستان کارآفرینان دارای معلولیت، حکایتی دوگانه از خلّاقیت شگفتانگیز و موانع ساختاری بیشمار است. ملیحه نظیری کارآفرین برتر استان اردبیل در حوزه صنایع دستی از این دسته است، مصداق بارزی از تلاشگرانی که وقتی سال ۱۳۹۰ فعالیت خود را با محوریت اشتغالزایی برای جامعه معلولان در رشتههای قلاببافی، دستبافت و ملیلهدوزی آغاز کرد، با هدف اشتغالزایی برای معلولان عزم خود را جزم کرد تا باری از دوش معلولان باشد نه باری بر دوش آنان.
با وجود انتخاب بهعنوان کارآفرین برتر استانی اردبیل، مسیر بانوی معلول کارآفرین مملو از عدم حمایتهای مالی هدفمند، بوروکراسیهای طاقتفرسا برای دریافت تسهیلات ناچیز و مهمتر از آن، نادیده گرفتن نیازهای زیرساختی و آموزشی خاص این قشر مولد بوده است.
این بانوی کارآفرین تاکنون دهها معلول را آموزش داده و وارد بازار کار کرده است.
خبرنگار آنا در گفتوگوی تفصیلی با ملیحه نظیری کارآفرین و تولیدکننده برتر استان اردبیل با معلولیت پی به این شعار پرتکرار، اما اما اغلب نادیده گرفته شده برد: «ما میتوانیم».
این جمله فقط یک شعار انگیزشی در دهان نیست؛ بلکه تبدیل به موتور محرکهای شده که امروز یک بانوی معلول کارآفرین قادر است تا ۱۰۰ نفر از جامعه معلولان استان اردبیل را به بازار کار تزریق کند.
این گفتوگو فراتر از تجلیل از یک موفقیت فردی رفت و تبدیل به افشای حقایق تلخی از ناملایمات ساختاری شد که مانع تحقق این ظرفیت عظیم شدهاند.
این مصاحبه نگاهی شفاف به نقاط ضعف در تخصیص تسهیلات، ناکارآمدی آموزشهای فنی و حرفهای در انطباق با نیازهای معلولان، معضلات شهری و حمل و نقل و شکافهای موجود در اجرای قوانین حمایتی نظیر ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت ارائه میدهد.
این گفتوگو نهتنها تلاشی برای برجستهسازی دستاوردهای یک کارآفرین بوده، بلکه فریادی است برای توجه مسئولان به ایجاد بستر مناسبسازی شده و حمایت تخصصی از نیروهای مولدی که با کمترین امکانات، بار سنگین ایجاد امید و اشتغال را بر دوش میکشند.
گپ و گفت آنا با بانوی کارآفرین برتر استان اردبیل در پی میآید:
تولید با طعم اراده؛ مسیر بیوقفه کارآفرینی یک بانوی معلول اردبیلی
آنا: ابتدا بگویید در چه حوزهای به کارآفرینی مشغول هستید و از چه سالی به کارآفرینی مشغول شدید و تاکنون چند نفر زیر نظر شما به اشتغال رسیدهاند؟
نظیری: در حوزه قلاببافی، دستبافت و ملیلهدوزی کار میکنیم و فعالیت کارآفرینی و تولیدی خود را در حوزه معلولان آغاز کردهام تا بلکه برای استان اردبیل و کشورمان مثمر باشم.
بیشتر افرادی که با بنده در حوزه تولیدی و کارآفرینی همکاری دارند از قشر معلول هستند و در رشتههای عروسکسازی، روتختی و لباسهای بافتنی فعالیت دارند.
سال ۱۳۹۰ فعالیت رسمی خود را در حوزه کارآفرینی آغاز کردم و چند سال به عنوان کارآفرین برتر استان اردبیل و کشور انتخاب شدهام.
آنا: فکر میکنید چه عاملی میتواند به توسعه کسب و کار قشر معلولان بهخصوص در حوزه کارآفرینی و تولید کمک کند؟
نظیری: وقتی حمایت از سوی دولت و مسئولان صورت نمیگیرد چه توسعهای اتفاق خواهد افتاد؟! با موانع متعددی در مسیر کارآفرینی مواجه بودهام و هیچگونه حمایتی از سوی دولت نشدهام و چهار سال قبل زمانی که بهعنوان کارآفرینی برتر استان اردبیل انتخاب شدم مسئولان قول پرداخت وام و تسهیلات ۱۰ میلیون تومانی را به من دادند، اما وقتی برای دریافت وام به بانک مراجعه کردم گفتند که باید چند ضامن معتبر داشته باشید!
برای وام ناقابل ۱۰ میلیون تومانی از من دو ضامن خواستند و آنقدر امروز و فردا کردند که دیگر قید وام را زدم.
در قالب صفحهای اقدام به تبلیغات کار خود میکنم و ابتدا سفارش دریافت میکنیم و سپس کار را آغاز میکنیم، بهطور کلی تسهیلات خاصی از سوی دولت، استانداری اردبیل یا بخش خصوصی دریافت نکردهام.
آنا: به نظر شما، بخشهای اقتصادی استان اردبیل (مانند گردشگری سلامت، کشاورزی نوین، یا صنایع دستی) که بیشترین ظرفیت را برای ایجاد اشتغال پایدار برای افراد دارای معلولیت دارند، کدامند و چگونه میتوان از این پتانسیل استفاده کرد؟
نظیری: معلولان علاقهمند به تولید و کارآفرینی میتوانند در این حوزه موفق باشند و فقط کافی است که به «ما میتوانیم» اعتقاد قلبی داشته باشند.
برخی معلولان دارای معلولیت شدید، برخی متوسط و برخی دیگر کمتر هستند، بنابراین کارآفرینی و تولید در هر رشتهای بستگی به نوع معلولیت دارد.
معلولانی که دارای معلولیت خفیف هستند میتوانند در حوزه گردشگری یا کشاورزی فعالیت خوبی داشته باشند و معلولانی هم که همچون من معلولیت خیلی شدید و شدید دارند شاید قادر به فعالیت در حوزههای کشاورزی و گردشگری ندارند، چراکه نیازمند حرکت و تحرک بسیار است.
درحالی که از منظر من معلولان دارای معلولیت شدید یا خیلی شدید میتوانند در حوزههای صنایع دستی فعالیت کنند که مناسبترین اشتغال را ایجاد میکند یا رشتههایی مانند فرشبافی یا نقاشی و سایر هنرهای دستی میتواند معلولان با میزان معلولیت شدید و خیلی شدید را به تولید و کارآفرینی برساند.
آنا: معلولانی که از ناحیه دست دچار معلولیت هستند چگونه و در چه رشتههایی میتوانند کارآفرینی کرده و وارد بازار کار شوند؟
نظیری: به نکته خوبی اشاره کردید. اینکه افرادی را میشناسم که دارای معلولیت از ناحیه دست هستند و با پا کار کرده و در رشته نقاشی فعالیت میکنند و این موانع حتی خللی در زندگی و کار این معلولان ایجاد نکرده است.
بنابراین بستر صنایع دستی برای معلولان با میزان معلولیت شدید و خیلی شدید مهیاتر و مناسبتراست و این افراد میتوانند در حوزههای صنایع دستی و هنری موفقتر باشند.
معلولی که هنر اصیل را به ابزاری برای سربلندی استان اردبیل بدل ساخت
آنا: به عنوان یک فعال حقوق معلولان، مهمترین بند قانونی یا رویه اداری در استان اردبیل که در حال حاضر مانع اصلی دسترسی کامل و برابر افراد دارای معلولیت به خدمات عمومی یا فرصتهای شغلی است، کدام است و چه راهکار اصلاحی پیشنهاد میدهید؟
نظیری: متأسفانه در استان اردبیل بستر برای معلولان ویلچری مهیا نیست و حتی معلولانی که از عصا یا واکر استفاده میکنند قادر نیستند در شهر اردبیل فعالیت بدون دغدغه داشته باشند.
معلولانی که دارای خودرو یا وسیله نقلیه شخصی نیستند و به اجبار باید از وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس یا ون استفاده کنند و این مسئله معلولان را آزار میدهد و بیشتر مواقع مجبورند از اسنپ برای تردد استفاده کنند که هزینه بسیار بالایی برای آنان به دنبال دارد و شخصاً بنده که ویلچری هستم مجبورم برای تردد و جابهجایی از اسنپ استفاده کنم.
از سویی علاوه بر هزینه، سوار یا پیاده شدن به اسنپ برای معلولان بسیار مشکل است و برخی رانندهها قتی متوجه میشوند مشتری معلول است یا لغو سفر میکند یا اینکه به سختی ویلچر را در صندوق عقب خودرو قرار میدهد و برای ویلچر هم یک هزینه جداگانه دریافت میکند، بنابراین یک معلول بهخصوص ویلچری هزینه دو سفر را برای یک سفر پرداخت میکند!
حتی تاکسیهای شهر اردبیل هم اغلب از سوار کردن معلولان خودداری و تنها افراد سالم را سوار خودرو میکنند! از استاندار و شهرداری اردبیل درخواست میکنم که وسایبل حمل و نقل عمومی مناسبسازی شده را برای ما معلولان در نظر بگیرند تا مجبور نشویم برای یک سفر کوتاه درونشهری هزینه زیادی پرداخت کنیم که متأسفانه در شهر اردبیل هیچ توجهی به مشکلات معلولان نمیشود و این ما معلولان را زجر میدهد.
آنا: در مورد اجرای ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (تخصیص سهمیه استخدامی در دستگاههای دولتی)، چالشهای اصلی در سطح استان اردبیل در فرآیند جذب و بهکارگیری این افراد چیست؟
نظیری: ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (تخصیص سهمیه استخدامی در دستگاههای دولتی) حداقل باید دستمزد کارگری به معلولان تعلق بگیرد و دولتهایی که سرکار میآیند ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت را بهدلایل واهی اجرایی نکرده و عنوان میکنند که این موضوع برای دولت هزینهبر است و بودجه لازم را در این زمینه نداریم!
ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (تخصیص سهمیه استخدامی در دستگاههای دولتی) حداقل باید دستمزد کارگری به معلولان تعلق بگیرد و دولتهایی که سرکار میآیند ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت را بهدلایل واهی اجرایی نکرده و عنوان میکنند که این موضوع برای دولت هزینهبر است و بودجه لازم را در این زمینه نداریم!
چند سالی میشود که برای اجرای ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت تلاش زیادی کرده و میکنیم، اما متأسفانه هیچ فایدهای نداشته و قانون را بهگونهای اصلاح کردهاند که از منظر من ظلم به قشر معلولان است.
تنها کاری که دولت انجام داده، اینکه کمک هزینه معیشتی ماهانه به مبلغ یکمیلیون و 200 هزار تومان به معلولان با میزان معلولیت شدید و خیلی شدید است، درحالی که معلولی که شغل و درآمذی ندارد تا سر ماه با یکمیلیون و 200 هزار تومان چگونه باید سر کند؟!
در زمینه جذب معلولان ۳ درصد جذب در استان اردبیل این اقدام صورت میگیرد، اما بنده شغل مناسبی برای جذب با قانون 3 درصد معلولان در اردبیل پیدا نکردم و اکنون هم سن من برای استخدام در ارگانهای دولتی عبور کرده است، چراکه اکنون بالای ۴۰ سال سن دارم.
آنا: آیا برنامههای آموزشی فنی و حرفهای در استان اردبیل بهگونهای طراحی شدهاند که مهارتهای مورد نیاز بازار کار را متناسب با نیازهای افراد دارای معلولیت ارائه دهند؟ اگر خیر، چه شکاف مهارتی وجود دارد؟
نظیری: ببینید. برنامههای آموزشی فنی و حرفهای اردبیل بهگونهای طراحی شدهاند که مهارتهای مورد نیاز بازار کار را متناسب با نیازهای افراد دارای معلولیت ارائه دهند! معلولان همان آموزشی را میبینند که در رشته خاص افراد سالم در حال آموزش هستند.
بهعنوان مثال یک خانم قصد یادگیری قالیبافی را دارد و تمام فعالیت را باید با پا انجام دهد، درحالی که هیچ برنامه مشخصی برای زنی که فاقد دست است و قرار است با پا قالیبافی کند وجود ندارد و زنی که از ناحیه دست معلول است باید آموزش لازم برای کار با پا را در رشتههای هنری یا رشته قالیبافی یاد بگیرد، اما چنین امکانی برای این زن وجود ندارد! درحالی که باید آموزش های خاص و ویژهای برای اینگونه معلولان درنظر گرفته شود.
آموزشهایی که در سازمانهای فنی و حرفهای ارائه میشود برای عموم افراد اعم از افراد سالم و معلول است و آموزش خاصی برای قشر معلولان با ضمانت جذب و استخدام وجود ندارد!
آنا: در فرآیند جذب سرمایهگذار یا تأمین مالی برای پروژههای کارآفرینی معلولان، آیا نهادهای متولی (مانند بانکها یا صندوقهای توسعه) آداب و پروتکلهای لازم برای تعامل با این گروه را رعایت میکنند یا رویکردهای حمایتی سنتی و غیرتخصصی اعمال میشود؟
نظیری: متأسفانه از معلولان کارآفرین حمایت خاصی صورت نمیگیرد و حداقل من ندیدم! همانطور که گفتم برای دریافت وام 10 میلیون تومانی آنقدر امروز و فردا کردند و طبق رویه سنتی که افراد معلول و غیرمعلول را به یک چشم میبینند رفتار میکنند، درحالی که بنده کارآفرین و تولیدکننده هستم و باید حمایت بیشتری از من صورت بگیرد.
این را درنظر نمیگیرند که معلولان افراد استثنایی و کمتوان هستند و مشکلات خاص خود را دارند و باید به این افراد توجه بیشتر و بهتری شود و بنده با کمترین توانایی مالی فعالیت تولیدی خود را آغاز کردم.
آنا: از منظر شما، بزرگترین چالش فرهنگی یا نگرشی در جامعه اردبیل در مواجهه با کارآفرینان معلول و پذیرش کامل آنها در بدنه کسبوکارها چیست و برای تغییر این نگرش چه راهکاری را پیشنهاد میکنید؟
نظیری: سوال خوبی پرسیدید. باید کارگاههای مناسبسازی شده برای معلولان کارآفرین و اشتغالآفرین اختصاص بدهند تا معلولان کارآموز و کارآفرین بهراحتی تردد کنند و آموزشهای لازم را در این کارگاهها فرابگیرند.
معتقدم باید کارگاههای مناسبسازی شده برای معلولان زیرنظر سازمان بهزیستی باشد، چراکه توانایی مالی بالایی ندارم که بتوانم بک کارگاه تولیدی راهاندازی کنم و اجناس را به بازار برسانم و این کار برای من و امثال من بسیار مشکل است.
سازماتنهای مردمنهاد باید حمایت بیشتری از معلولان کارآفرین داشته باشند و درصورتی که تولید و سفارش معلول کارآفرین همچون من بالاتر برود برای ارتقای اشتغال و تولید اردبیل مفید خواهد بود و درحال حاضر قادرم حتی ۱۰۰ معلول را آموزش داده و بهکار بگیرم.
درحال حاضر سفارس آنچنانی نیست و مجبورم با عده کمتری به تولید و کارآفرینی بپردازم، بنابراین نیازمند حمایت حداکثری دولت و بخش خصوصی هستیم تا عده زیادی از معلولان را آموزش داده و وارد اشتغال کنیم.
آنا: سازمانهای مردمنهاد حوزه معلولان در استان اردبیل تا چه حد در نظارت بر اجرای صحیح قوانین و ایجاد ارتباط مستقیم میان نخبگان/کارآفرینان معلول و مدیران ارشد استانی مؤثر بودهاند؟
نظیری: حمایت خاص و موثری از معلولان کارآفرین همچون من صورت نگرفته و محیط هم مناسب معلولان نیست و مناسبت سازی مناسبی انجام نشده و متأسفانه حمایت آنچنانی از سوی دولت، بخش خصوصی و حتی سازمان بهزیستی دریافت نمیکنیم و مجبوریم با دست خالی آموزش داده و معلولان را وارد بازار کار کنیم.
اطلاعی از اینکه سازمانهای مردمنهاد تا چه اندازه از معلولان کارآفرین حمایت میکنند ندارم، اما تماسهای زیادی از سوی سازمانهای مردمنهاد و سایر سازمانهای حمایتی دارم که بدون نتیجه است و هیچ نهاد بالادستی در استان اردبیل حمایت خاصی از من کارآفرین و معلول انجام نداده است!
انتهای پیام/
