پایان وابستگی؛ نگین مکران چگونه با بومیسازی ۲۰ درصدی MTO مسیر توسعه آینده صنعت را ترسیم کرد؟
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ درراستای تأکید بر اهمیت استقلال فناورانه و بومیسازی دانش فنی در توسعه پایدار صنایع استراتژیک کشور، مسئله مالکیت و دسترسی به دانش پایه (Basic Knowledge) بهعنوان یکی از کانونهای اصلی چالشها در پروژههای بزرگ صنعتی بهخصوص در حوزههایی نظیر پتروشیمی و فولاد، مطرح میشود.
سوابق پروژههای متعدد نشان میدهد که اتکای صرف به خرید لایسنسهای فرآیندی از شرکتهای بینالمللی، هرچند کوتاهمدت مسیر توسعه را هموار میسازد، اما در بلندمدت، مانعی جدی در برابر تحقق مدیریت هزینه واقعی، اجرای موفق مهندسی ارزش و دستیابی به تابآوری اقتصادی در برابر نوسانات بیرونی و تحریمها ایجاد میکند.
فقدان مالکیت دانش پایه، سازمانها را در دام پارامترهای ثابت لایسنسدهندگان محبوس میسازد؛ پارامترهایی نظیر مصرف دقیق خوراک، مشخصات بهینه کاتالیستها و الزامات مصرف انرژی (برق و اکسیژن) که امکان بهینهسازی فراتر از چارچوب تعریف شده اولیه را سلب میکند.
این امر، قابلیت انعطافپذیری در مواجهه با تغییرات اقتصادی، بهخصوص در شرایط پرنوسان نرخ ارز، را به شدت تضعیف کرده و سودآوری ظاهری ناشی از تسعیر نرخ ارز را تحتالشعاع آسیبپذیریهای ساختاری قرار میدهد.
در مقابل، حرکتهای نویدبخش به سمت تولید دانش فنی بومی بهخصوص در حوزههای پیچیدهای مانند کاتالیستها و فرآیندهای پیشرفته مانند MTO (Methanol-to-Olefins)، نشاندهنده ظرفیتهای داخلی برای دستیابی به استقلال فناورانه است.
این روند، نهتنها صرفهجویی ارزی قابل توجهی را بهدنبال دارد، بلکه امکان توسعه فرآیندهای جایگزین و مدیریت جامع هزینهها را در چرخه عمر پروژه فراهم میآورد و زیربنای محکمی برای تقویت جایگاه رقابتی صنعت در مقیاس ملی و بینالمللی ایجاد میکند.
این رویکرد توسعهمحور، اساسیترین راهکار برای تضمین تداوم و توجیه اقتصادی پروژههای توسعهای در برابر چالشهای متغیر محیط کسبوکار است.
خبرنگار آنا براساس رسالت خبری و درراستای بهدلیل اهمیت منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی مکران بهخصوص تولید خورک پتروشیمی بعد از فعالسازی مکانیسم ماشه گفتوگویی را با علیرضا منیری ابیانه مدیرعامل شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران ترتیب داده است.
بهدلیل مطول بودن این گفتوگو، مصاحبه در چند بخش تقدیم مخاطبان خبرگزاری آنا میشود که بخش دوم گفتوگو در پی میآید: (بخش نخست گفتوگو را اینجا بخوانید)
توسعه مکران گواهی بر بلوغ فنی؛ بومیسازی موفق پلنت حیاتی MTO در اوج تحریمها
آنا: با توجه به تجربه مدیریت پروژه توسعه نگین از ابتدای شکلگیری، دیدگاه شما پیرامون سیاستهای کلان صنعت نفت در حوزه دانش فنی و لایسنسها چیست؟
منیری: ابتدا عرض میکنم که مجتمع نگین، پتروشیمی نیست و بهعنوان فردی که حدود هفت سال است مدیریت پروژه توسعه نگین مکران را از مرحله صفر و خاک در منطقه هدایت و به نتیجه رساندهایم، لازم است نقدی به سیاستهای مجموعه نفتی کشور داشته باشم و آن هم اینکه توجه به دانشهای نوین در مجموعه نفتی کمتر شده است.
در حال حاضر شاهد وجود بیش از ۱۰ مجموعه متانولی فعال هستیم که همگی لایسنسهای فرآیند احیاء را خریداری کردهاند؛ این رویه در صنعت فولاد نیز با خرید لایسنس فرآیند احیاء تکرار شده و با در نظر گرفتن منابع ارزی که صرف خرید این لایسنسها شده و حدود ۷۰ تا ۸۰ مجموعه فولادی لایسنس را خریداری کردهاند و منطقیتر بود که یک لایسنسور خریداری میشد تا بدین ترتیب، ما مالک دانش پایه (Basic Knowledge) میشدیم.
به طوری که اگر دانش پایه را نداشته باشیم، طبیعتاً مدیریت هزینه بیمعنا خواهد بود.
موفقیتهای خاموش در تولید کاتالیست؛ حمایت از بازیگران خصوصی برای تعمیم دانش فنی به سایر بخشها
آنا: فقدان مالکیت دانش پایه چه تأثیری بر مفاهیمی نظیر مهندسی ارزش و مدیریت هزینه در پروژههای پتروشیمی دارد؟
منیری: همانطور که گفتم عدم دسترسی به دانش پایه، عملاً مدیریت هزینه را بیمعنا میسازد، درباره یک مجموعه متانولی صحبت میکنم، فرض کنید لایسنس Topsoe یا لایسنس کازاله و ...، بنابراین لایسنسدهندگان یا لایسنسور پارامترهای مصرف خوراک، اکسیژن، برق و مشخصات کاتالیست را ارائه میکنند و بدون دانش پایه، مهندسی ارزش معنای اصلی خود را از دست میدهد و ما قادر به کاهش مصارف از طریق بهکارگیری فرآیندهای جایگزین نخواهیم بود.
تنها حوزههایی که میتوان در آنها به مدیریت هزینه فکر کرد، بخشهایی با مارجین پایین و آثار منفی محدود هستند، مانند هزینههای منابع انسانی که در کسبوکار پتروشیمی درصد ناچیزی را (مثلاً ۳ درصد) تشکیل میدهند که در حوزه نفت چالش محسوب میشوند.
آنا: آیا در صنعت شاهد حرکتهایی به سمت اتکاء به ظرفیتهای داخلی برای تولید دانش فنی هستیم؟
منیری: خوشبختانه در چند سال اخیر، برخی سرمایهگذاران خصوصی (که ضرورتی نمیبینم نامی از آنها برده شود) با اتکاء به دانش ایرانی و اطمینان به توانمندی داخلی، در تولید انواع کاتالیستهای پلیمری به ظرفیت رسیدهاند.
این موفقیت مصداق دسترسی به دانش نوین و نو است و لازم است از این مجموعهها حمایت و پشتیبانی شود تا دانش فنی آنها در سایر بخشهای صنعت نیز تسری یابد.
خوشبختانه در چند سال اخیر، برخی سرمایهگذاران خصوصی (که ضرورتی نمیبینم نامی از آنها برده شود) با اتکاء به دانش ایرانی و اطمینان به توانمندی داخلی، در تولید انواع کاتالیستهای پلیمری به ظرفیت رسیدهاند.
به عنوان مثال، در هاب مجتمع توسعه پتروشیمی نگین مکران پلنت MTO (Methanol-to-Olefins) هم ظرفیت بیش از ۲۰ یا ۲۵ درصد پیشرفت دارد و برای اولین بار مبتنی بر همین ظرفیت بومیسازی شده است که نشان میدهد اعتماد به دانش داخلی امکان توسعه تخصصی را فراهم میآورد.
تأثیر اقتصادی و نرخ ارز
آنا: نابسامانی در وضعیت نرخ ارز چه تأثیری بر چرخه اقتصادی و فعالیتهای صنعتی بهخصوص در پروژههایی مانند توسعه نگین دارد، به عبارتی چه مکانیسمهای عملیاتی و مالیاتی پلکانی را برای تضمین تداوم تولید در شرایط تحریمی پیشبینی کرده اید؟
منیری: مستقل از عناوین مکانیسمهای اقتصادی مطرح شده، نابسامانی در وضعیت ارز تأثیر جدی بر تمامی بخشهای اقتصادی دارد و هرگونه ادعای عدم تأثیر، بیانگر خروج از واقعیت صحنه است.
این نابسامانی دو جنبه دارد؛ حال شاید این سوال پیش بیاید چرا بنده می گویم مثبت؟ ببینید در ظاهر، برای یک مجموعه تولیدی و پلنت پتروشیمی صادراتمحور، کاهش نرخ ریال در برابر ارز، سود ظاهری ناشی از تسعیر نرخ ارز را به نمایش میگذارد که این سود، سود واقعی نیست؛ هرچند خیلی عرضه و اطلاعرسانی و به این مضوع افتخار میکنیم و این ظاهر غلط مثبتی است که ناشی از نوسانات است و مشاهده میشود.
آنا: بخش منفی تأثیر نوسانات ارزی در صنایع پتروشیمی چگونه نمود پیدا میکند؟
منیری: بخش منفی این نوسانات بسیار پررنگتر است و آن شکاف میان نرخ ارز مصوب و نرخ مبادله شده در بازار آزاد است که تأمین شرایط کار را برای صنایع دشوار میسازد و هر مکانیزمی که این نابسامانی را دامن بزند، آثار منفی خود را بر چرخه کار صنعت و اقتصاد اعمال خواهد کرد.
آنا: وضعیت درآمدزایی و تأمین پروژه توسعه نگین در منطقه چابهار را در سایه این نوسانات چگونه ارزیابی میکنید؟
منیری: مجموعه توسعه نگین هنوز به تولید محصولات پتروشیمی نرسیده و نخستین درآمدزایی آن مربوط به برق تولیدی است که با استفاده از پست ۲۳۰ به ۶۳ کیلوولتی نصب شده توسط شرکت پتروشیمی نگین مکران به نیابت از دولت، شبکه برق چابهار به شبکه سراسری متصل و امکان مبادله انرژی برق مهیا شد، بنابراین این تأثیر و نوسانات در بخش تأمین هزینه خود را نشان داده و طبیعتاً مشکلزا خواهد بود، نه اینکه در فرآیند تأمین مانع ایجاد کند، بلکه صرفه اقتصادی طرح را با چالش مواجه میسازد.
پرسش: نقش شما بهعنوان Developer در تسهیل شرایط سرمایهگذاری در بحبوحه این چالشها چیست و راهکار اصلی چیست؟
منیری: تنها کاری که بهعنوان Developer (توسعهدهنده) میتوانیم انجام دهیم، ایجاد تسهیلاتی و تسهیلگری بهعنوان واسطه بین بخش خصوصی و دولت است تا هزینههای عمومی سرمایهگذاران با تسهیلگری مدیریت شده و پایین بیاید و سرمایهگذاری همچنان موجه باقی بماند.
با این شرایط، این اقدامات صرفاً مسکّن هستند و اصل ماجرا در بهکارگیری سیاستهای اقتصادی درست است که تنها با توسعه علم و توسعه توان داخلی محقق خواهد شد؛ چراکه توسعه دانش، توان اقتصادی و حتی توان بازدارندگی را ایجاد میکند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
