گرانترین قطرههای باران؛ واکاوی نسبت هزینه-اثربخشی در عملیات باروری ابرها
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در مواجهه با تشدید بحرانهای هیدرولوژیکی و کاهش مستمر منابع آب شیرین، توجه به تمامی ابزارهای فنی بالقوه برای «تحریک بارش» از سوی مسئولان و پژوهشگران حوزه آب امری اجتنابناپذیر است.
در این میان، عملیات باروری ابرها (Cloud Seeding) بهعنوان یکی از مداخلات فعال در چرخه جوّی، همواره بهعنوان راهحلی امیدوارکننده مطرح شده است؛ اما اجرایی کردن آن در مقیاس ملی، مستلزم درکی عمیق از محدودیتهای علمی و صرفه اقتصادی آن است.
به عنوان مثال زمانی که پولی در حساب شما باشد، اصل مطلب پول است که باید باشد.» این مثال، به روشنی تأکید میکند که در باروری ابرها نیز ماده اولیه و تعیینکننده، یعنی بخار آب (رطوبت) باید پیش از هر اقدامی در اتمسفر موجود باشد.
تزریق مواد فعالکننده شیمیایی، صرفاً نقش یک کاتالیزور را ایفا میکند؛ عاملی که واکنش را تسریع میبخشد، اما عامل ایجادکننده واکنش نیست، به این ترتیب، نقش این تکنیک از تولید محض بارش به «بهینهسازی استفاده» از رطوبت موجود تنزل مییابد.
در مناطقی نظیر یزد و اصفهان رطوبت لازم برای تشکیل باران کافی نیست، بنابراین آیا هزینه بالای اجرای این عملیات توجیه اقتصادی و علمی دارد؟
خبرنگار آنا با توجه به این مقدمه در گفتوگو با ناصر حاجیان پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درپی پاسخ به این سوال است که آیا باروری ابرها ابزاری راهبردی برای حل ریشهای کمآبی است یا صرفاً تلاشی پرهزینه برای مدیریت علائم بحران؟
بارورسازی ابرها مسکّن است نه نجات دهنده
ناصر حاجیان پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفتوگو با خبرنگار آنا با تحلیل علمی بارورسازی ابرها در شرایط کنونی برای ازسرگیری بارشها و افزایش آن اظهار کرد: تحلیل خود را با این مثال آغاز میکنم؛ زمانی که پولی در حساب شما باشد یا از طریق کارت بانکی حساب میکنید یا اگر امکانپذیر نبود در بدترین حالت از بانک پول دریافت میکنیم، اما اصل مطلب پول است که باید باشد.
وی اضافه کرد: بارندگی نیازمند برخی عوامل و شرایط است، نخستین عامل بخار هوا یا بخار آب است، یعنی باید بخار آب وجود داشته باشد، علاوه بر این، باید درجه حرارات هم پایین باشد.
پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی متذکر شد: ازسویی باید گردههایی هم وجود داشته باشد تا این ذرات و هستهها را به هم متصل کند، مانند کاتالیزوری که قبلاً در درس شیمی خواندیم.
حاجیان درباره اینکه آیا کاتالیزور تعیینکننده است؟ چنین پاسخ داد: خیر، تعیینکننده نیست، یعنی موجب ایجاد واکنش میشود.
وی در پاسخ به سوال دیگر که درحال حاضر چه استانهایی مشمول بارورسازی ابرها شدهاند؟ گفت: به عنوان مثال در یزد این کار انجام شد، برخی مواقع مقدار کمی رطوبت داریم و برای اینکه اینها به هم متصل شوند و موجب بارش شوند و بر زمین ببارند، متأسفانه گردههای ذرات ریز را نداریم که از طریق هواپیما ذرات و گردههایی را پخش میکنند و به همان مقداری که گرده پخش شده بارندگی ایجاد میکند.
پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره اینکه یعنی عنوان میکنید خیلی تأثیری در بارندگی ندارد؟ بیان کرد: شما به همان مقداری که پول در حساب دارید اقدام به هزینه میکنید؛ البته به همان اندازه پولتان.
سه عامل مهم باروسازی ابرها
پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: یعنی به همان اندازهای که گرده و ذرات پخش کردهاید بارندگی ایجاد میشود، بنابراین این روش بسیار گرانی است، ازسوی دیگر متأسفانه سیستمهای فنی ـ اداری نه کاری را درست و حسابی تمام میکنند و نه رها میکنند.
حاجیان عنوان کرد: تا آنجا که اطلاع دارم در منطقه یزد موضوع باروری ابرها انجام شده، اما در عین حال گران است و هم رطوبت نیست، درحالی که رطوبت باید باشد.
وی تشریح کرد: در استانهای اصفهان و یزد رطوبت به اندازه کافی وجود ندارد و اگر هم باشد بارندگی نیست، بنابراین همانطور که گفتم روش باروری ابرها گران است و باید عوامل بارورسازی ابرها هم باشند و این عوامل در هر نقطه دنیا به مولفه مهم است، نخست بخار هوا، ذرات و گردههای ریز و درجه حرارت، اما بخار هواست که تعیینکننده است.
حاجیان تبیین کرد: بهعنوان مثال بسیاری از مناطق مانند کنار دریا خشکی مشاهده میکنیم، چراکه بخاری در آن اطراف نیست و باد بخار را سمت دیگری هدایت میکند.
پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: بارورسازی ابرها بسیار گران است و خیلی نجات دهنده نیست و شخصی عنوان کرده بود مشکل آب را با ایجاد و بارورسازی ابرها حل میکنم که بنده در جلسهای با این فرد عنوان کردم که این شیوه شاید به مذاق مردم خوش بیاید، اما علمی نیست و روشی نیست که مشکلات را به طور تمام و کمال حل کند.
حاجیان گفت: شاید در بسیاری از مواقع بارندگی هرچند اندک برای ما مهم باشد، اما در مجموع بارورسازی ابرها روش خوبی است، اما نه نجات دهنده، مانند آبی میماند که بر درختها و مزارع پاشیده میشود، درحالی که این موضوع تشنگی مزارع را برطرف نمیکند و باید چند روز بعد دوباره آب به مزارع و درختان برسد، مطقه یزد موضوع باروری ابرها انجام شده، اما در عین حال گران است و هم رطوبت نیست، درحالی که رطوبت باید باشد.
وی تشریح کرد: در استانهای اصفهان و یزد رطوبت به اندازه کافی وجود ندارد و اگر هم باشد بارندگی نیست، بنابراین همانطور که گفتم روش باروری ابرها گران است و باید عوامل بارورسازی ابرها هم باشند و این عوامل در هر نقطه دنیا به مولفه مهم است، نخست بخار هوا، ذرات و گردههای ریز و درجه حرارت، اما بخار هواست که تعیینکننده است.
حاجیان تبیین کرد: بهعنوان مثال بسیاری از مناطق مانند کنار دریا خشکی مشاهده میکنیم، چراکه بخاری در آن اطراف نیست و باد بخار را سمت دیگری هدایت می کند.
پژوهشگر حوزه آب و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی افزود: بارورسازی ابرها بسیار گران است و خیلی نجاتدهنده نیست و شخصی عنوان کرده بود مشکل آب را با ایجاد و بارورسازی ابرها حل میکنم که بنده در جلسه ای با این فرد عنوان کردم که این شیوه شاید به مذاق مردم خوش بیاید، اما علمی نیست و روشی نیست که مشکلات را به طور تمام و کمال حل کند.
حاجیان گفت: شاید در بسیاری از مواقع بارندگی هرچند اندک برای ما مهم باشد، اما در مجموع بارورسازی ابرها روش خوبی است، اما نه نجاتدهنده، مانند آبی میماند که بر درختها و مزارع پاشیده می شود، درحالی که این موضوع تشنگی مزارع را برطرف نمیکند و باید چند روز بعد دوباره آب به مزارع و درختان برسد.
انتهای پیام/
