مسیر طلایی صنعت چاپ در دولت سیزدهم؛ از شورای راهبری تا انستیتو چاپ

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، صنعت چاپ در دولت سیزدهم با فراز و فرود‌های مختلفی همراه بود، در فاصله سه ساله این دولت، اقدامات مختلفی برای رونق و حرکت قطار فرسوده صنعت چاپ انجام شد که برخی از آنها به دلیل نیمه تمام ماندن دولت متوقف شدند و برخی دیگر بی‌نتیجه باقی ماند.

اهالی چاپ در این ایام با مشکلات مختلف تامین به موقع مواد اولیه رو‌به‌رو بودند، اگرچه هر واحد چاپ سعی می‌کذر مواد اولیه مورد نیاز خود مثل کاغذ و مقوا و مواد مصرفی را با قیمت مناسب خریداری کند، اما در بسیاری از مواقع به دلیل افزایش قیمت‌های ناگهانی اقلام وارداتی مورد نیاز فعالان این حوزه، کار برای بسیاری از فعالان صنعت چاپ با مشکلاتی همراه بود.

از تأثیر قیمت ارز تا گسترش چاپ دیجیتال

فعالیت چاپ معمولا وابسته به واردات است، با کوچک‌ترین تغییر نرخ ارز، قیمت‌های صنعت چاپ مخصوصاً کاغذ و مقوا هم تغییر پیدا می‌کند و حتی مشتریان حوزه کتاب یا بسته‌بندی دورنمایی از حوادث و اتفاقات پیش رو و شرایط ممکن در چند ماه بعد را ندارند، در این ایام هم وضعیت به همین منوال بود.

طی سال‌های اخیر بسیاری از فعالان چاپ به سمت چاپ دیجیتال رفته‌اند، زیرا چاپ دیجیتال و محتوای تولید آن با هزینه اندک نسبت به تولید سنتی در تیراژ‌های بالا یک دوره گذر محسوب می‌شود و همین مساله باعث شده که کتاب‌های کاغذی حتی الان هم با هزینه پیش‌تولید کمتری بتوانند با حیات خود ادامه بدهند. در این مسیر با توجه به تیراژ‌های زیر یک هزار نسخه در ایران، سرمایه‌گذاری کلان در این حوزه سال‌ها است که توجیه سرمایه‌گذاری ندارد. در این میان، اما هرچه پیشرفت بیشتر شد، بخش فنی و کار‌هایی که اپراتور و متخصص انجام می‌دادند، با هوشمند شدن ماشین‌آلات به عهده دستگاه‌ها گذاشته شد.

باید گفت به نظر می‌رسد که با توجه به روش آموزش استاد – شاگردی در این صنعت، آموزش عالی در مقاطع بالا و آموزش فنی حرفه‌ای در مقاطع پایین‌تر نیز با طرح درس و استفاده از تجربه کشور‌هایی که صاحب تکنولوژی و علم روز هستند و به‌روز کردن و بومی‌سازی دروس می‌تواند به رشد آن کمک کنند.

در گزارش پیش رو تلاش شده است تا نگاهی کوتاه به صنعت چاپ در دولت سیزدهم داشته باشیم و به برخی از مهمترین اقدامات و فعالیت‌های این دوره اشاره کنیم.

شورای راهبری صنعت چاپ

یکی از مهمترین رویداد‌های چاپی در مرداد ماه سال ۱۴۰۱ این بود که محمدمد‌مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم، یاسر احمدوند را به‌عنوان رئیس شورای راهبری (سیاستگذاری) صنعت چاپ کشور منصوب کرد. اسماعیلی در این حکم با استناد به ماده ۲ آئین‌نامه شورای راهبری صنعت چاپ کشور این حکم را برای یاسر احمدوند صادر کرد. کمی بعد نیز یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس شورای راهبری (سیاست گذاری) صنعت چاپ کشور، اعضای این شورا را منصوب کرد.

 او طی حکمی، علی اکبر ابراهیمی را به‌عنوان دبیر شورای راهبری صنعت چاپ کشور منصوب و حامد سهرابی، مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت فکری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کیوان کاشفی، محمدعلی انصاری‌پور، علی مغانی، احمد ابوالحسنی، جلال ذکایی، حمیدرضا طاهری آشتیانی، هومن محمدی و محمدحسین رحیمی‌یگانه را به سمت اعضای شورای راهبری (سیاست گذاری) صنعت چاپ کشور منصوب کرد.

این شورا با هدف بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌ها و تجربه متخصصان همه صاحب‌نظران صنعت چاپ و نشر و بررسی شرایط و وضعیت صنعت چاپ کشور و با سیاست‌گذاری آینده‌نگر و برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلند‌مدت، شاهد تحقق اهداف و سیاست‌های هدایتی، حمایتی و نظارتی و نیز رونق، تقویت و توسعه فرهنگی و اقتصادی صنعت راهبردی چاپ و نشر تشکیل شد، شورایی که اکنون مشخص نیست آیا در دولت چهاردهم نیز با حضور معاون فرهنگی جدید استمرار خواهد داشت یا نه..

طرح سرشماری جامع آماری صنعت چاپ

در ابتدای سال جاری اما، بررسی طرح سرشماری جامع آماری صنعت چاپ توسط دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شد، طرحی که با هدف به دست آوردن اطلاعاتی از ظرفیت‌های صنعت چاپ، بررسی شرایط کنونی و آینده آن، پیش‌بینی شده بود. این طرح سال ۱۴۰۱ تقدیم معاونت فرهنگی شد و پس از نشست‌ها و جلسات و برنامه‌ریزی‌های مختلف نیز فرم استاندارد سرشماری آماری صنعتی و پلتفرم مربوط به آن آماده شد.

کار‌های نهایی طرح در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۲ انجام شد و تصمیم بر این شد که محوریت طرح سرشماری، دفتر چاپ باشد و به‌طور مستقیم در این حوزه اقدام کند، در این بخش، سال گذشته با متخصصان و صاحب‌نظران جلسات متعددی برای به دست آوردن یک برنامه و طرح جامع برگزار و دبیر اجرایی و اعضای کارگروه متشکل از صنف و معاونان دفتر چاپ منصوب شدند و فرمت‌های نهایی کار، شامل شاخص‌ها، مولفه‌های مختلف شامل نیروی انسانی، ظرفیت ناوگانی، شرایط استانی و حوزه آموزش در قالب جلسات مختلف استخراج شد. طرح ملی سرشماری جامع صنعت چاپ کشور از استان سمنان و در شهر‌های سمنان، شاهرود و دامغان در قالب آزمایشی آغاز شد.

بهره‌برداری از خط تولید کارت‌های هوشمند بانک ملی

خرداد ماه امسال از خط تولید کارت‌های هوشمند شرکت چاپ و نشر بانک ملی ایران بهره‌برداری شد. با بهره‌برداری از خط جدید تولید کارت‌های هوشمند، ظرفیت چاپ این بخش به دو برابر افزایش یافته است. کارت هوشمند سوخت، کارت شناسایی فرهنگیان و قرارداد چاپ کارت ملی با سازمان ثبت احوال از جمله کارت‌های هوشمندی هستند که با افتتاح خط تولید، روند چاپ و توزیع آنها بهبود چشمگیری می‌یابد.

 با افتتاح خط تولید کارت‌های هوشمند سوخت، ظرفیت تولید این شرکت از سه میلیون به شش میلیون افزایش یافته و قابلیت‌های تولید و تنوع محصولات در تولید این نوع از کارت‌ها نیز افزایش پیدا کرده است.

خبر‌های خوب

در مراسم اختتامیه بیست‌وسومین دوره جشنواره ملی صنعت چاپ که بهمن ماه سال ۱۴۰۲ برگزار شد، یاسر احمدوند در سخنانی گفت که با حضور نمایندگان بخش‌های مختلف صنعت چاپ به زودی خانه چاپ ایران راه اندازی خواهد شد، خانه‌ای که قرار بود به عنوان نماینده واقعی بخش‌های مختلف صنعت چاپ راهبری مسائل صنعت را در ارائه پیشنهاد‌ها و هم تهیه و تدوین برنامه‌ها بر عهده بگیرد.

یکی از نقاط قوت این مراسم، رونمایی از چهار محصول دانش‌بنیان صنعت چاپ بود؛ این محصولات شامل تونر پرینتر، جوهر اکو سالونت، جوهر سابلیمیشن و پلیت افست بودند که توسط مهندسان جوان ایرانی طراحی و تولید شده‌اند.

این محصولات که اکنون وضعیت تولید آنها مشخص نیست، می‌شد بخش زیادی از نیاز به مواد اولیه را در داخل کشور تامین کرد، با توجه به ظرفیت بازار ۵۰۰ میلیون نفری مواد اولیه حوزه چاپ در کشور‌های CIS شامل ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، مولداوی، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان، تا کشور‌های حاشیه خلیج فارس، عراق و افغانستان این اقدام، موضوع مهمی است که می‌تواند ظرفیت خیلی خوبی برای صادرات داشته باشد.

بازدید از از چاپخانه‌های برگزیده مسابقات آثار چاپی و آسیب‌شناسی جشنواره

در بهمن ماه سال ۱۴۰۲، مدتی پس از مراسم اختتامیه جشنواره صنعت چاپ، جمعی از مدیران دفتر چاپ و نشر از چاپخانه‌های برگزیده بازدید کردند. به گفته مدیران ارشاد، محدودیت زمان اختتامیه مانعی بود تا از همه عوامل طراح و مجری تقدیر کنیم؛ بنابراین تصمیم گرفته شد که با حضور در مجتمع‌های چاپی به تیم اجرایی برگزیدگان در محل کارشان تقدیرنامه داده شود. این اقدام حرکت نویی بود که با استقبال اهالی چاپ رو‌به‌رو شد.

رونمایی از سند راهبردی چاپ

سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی چاپ، بسته‌بندی و صنایع وابسته از ۲۲ تا ۲۵ آذرماه در نمایشگاه بین‌المللی تهران برپا شد، ۵۳۰ شرکت داخلی و خارجی شامل ۴۵۶ شرکت داخلی و ۷۴ شرکت خارجی در فضایی به وسعت ۴۵ هزار مترمربع و هشت سالن جدیدترین دستاورد‌های خود را به نمایش گذاشته‌اند. بخش عمده شرکت‌کنندگان خارجی در این نمایشگاه از کشور چین بودند و نمایندگانی نیز از ایتالیا و آلمان هم در سالن ۳۵ نمایشگاه حضور داشتند.

در افتتاحیه این نمایشگاه از سند راهبردی صنعت چاپ ایران رونمایی شد، سندی که به نقاط قوت و ضعف این صنعت پرداخته و تلاش شده تا اهداف و ماموریت‌های مختلف برای آن در آن دیده شود.

تجلیل از ایثارگران صنعت چاپ

مراسم تجلیل از ایثارگران صنعت چاپ طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ اقدام دیگری بود که در دولت سیزدهم پیگیری شد، یاسر احمدوند معاون وزیر وقت پیشنهاد داد کانون ایثارگران صنعت چاپ با محوریت صنف و با میزبانی و خدمتگذاری دفتر چاپ تشکیل شود و اعضای ایثارگر این صنعت در آن عضو شوند. در این مراسم‌ها از ایثارگران برگزیده استان‌های سراسر کشور تقدیر شد.

تفاهم‌نامه تاسیس شهرک چاپ

امضای تفاهم‌نامه همکاری بین سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی را نیز می‌توان دیگر اقدام دولت سیزدهم در صنعت چاپ معرفی کرد؛ بر اساس این تفاهم‌نامه بر همکاری و اهتمام در ایجاد و تجمیع صنایع چاپ و نشر در شهرک‌های صنعتی تاکید شده است. همچنین بر همکاری برای صدور مجوز و پیش‌بینی امکان احداث واحد‌های چاپ و بسته‌بندی در شهرک‌های صنعتی با توجه به الزامات و نیازی که در تکمیل فرآیند و چرخه تولیدات تاکید شده است.

تاسیس انستیتو چاپ

تشکیل انستیتو صنعت چاپ در مرداد ماه سال ۱۴۰۳ نیز اتفاق مهم دیگر دولت سیزدهم بود، این انستیتو با هدف توسعه آموزش و پژوهش در زمینه چاپ و صنایع وابسته با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دانشگاه صنعتی امیرکبیر ایجاد شد. گسترش پژوهش و آموزش‌های مرتبط با چاپ و صنایع وابسته و ارتقای سطح کمّی و کیفی آن، تامین تخصص‌های لازم برای توسعه و کاربرد فناوری چاپ و صنایع وابسته در کشور، تثبیت و ارتقای موقعیت علمی و فناوری کشور در زمینه فناوری چاپ و صنایع وابسته در سطح جهانی، تعیین چشم‌انداز منابع انسانی در حوزه چاپ و صنایع وابسته، سیاستگذاری آموزشی برای تامین منابع انسانی لازم در حوزه چاپ و صنایع وابسته بخشی از رویکرد انستیتو چاپ است.

تفاهم‌نامه این انستیتو با هدف اجرای شعار سال ۱۴۰۱ مبنی بر گسترش و تقویت مناسبات تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین و نیز اجرای سیاست‌های دولت سیزدهم درباره رونق تولید و اشتغال، توانندسازی رویکرد‌های دانش‌بنیان و ارتقای «اقتصاد فرهنگ» بین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس دانشگاه امیر کبیر امضا شد.

ایجاد گرایش‌های چاپ و صنایع وابسته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکترا و حرکت برای ایجاد یک رشته بین رشته‌ای در حوزه چاپ، تاسیس مرکز پژوهش و فناوری مجهز با آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های تخصصی به منظور پژوهش و فناوری در موضوعات مرتبط با حوزه چاپ و صنایع وابسته و حمایت از تاسیسات تقویت شرکت‌ها دانش‌بنیان مرتبط با تولید مواد اولیه و فناوری‌های چاپ در ذیل این تفاهم‌نامه آمده است.

ارکان اساسنامه انستیتو هیئت‌امنایی است و اعضای هیئت امنا شامل رئیس دانشگاه امیرکبیر، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون پژوهشی فناوری دانشگاه، معاون آموزشی تحصیلات تکمیلی دانشگاه، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه، مدیرکل دفتر امور و چاپ وزارت فرهنگ، یک نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه و یک نفر از متخصصان و صاحب‌نظران صنعت چاپ هستند. رئیس دانشگاه امیرکبیر، سعید پورمهدیان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه امیرکبیر با رای اعضای هیئت‌امنا به‌عنوان رئیس انستیتوی صنعت چاپ و صنایع وابسته انتخاب شده است.