امنیت در سایه بازدارندگی (۳)؛

«آرش ۱» و «آرش ۲» پهپاد‌هایی که گنبد آهنین میلیارد دلاری اسرائیل را به چالش جدی می‌کشند +مشخصات

در عملیات وعده صادق (۱) به وضوح دیدیم که پهپادها گرچه کوچک و ارزان قیمت هستند، اما می‌توانند تبدیل به دردسری بزرگ برای دشمن شوند و سامانه‌های پدافند هوایی آن‌ها را با اختلال مواجه کنند. «آرش» همان پهپادی است که سیستم پرآوازه گنبد آهنین اسرائیل را وادار به شکست کرد.

نویسنده : محمدامین متین فر

کد خبر : ۹۶۳۹۱۸

اشتراک گذاری

به گزارش خبرگزاری آنا، جمهوری اسلامی ایران در زمینه طراحی و تولید انبوه پهپاد، سابقه درخشانی دارد و توانسته طی سالیان اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در این حوزه داشته باشد.

در عملیات وعده صادق (۱) به وضوح دیدیم که پهپاد‌ها گرچه کوچک و ارزان قیمت هستند، اما می‌توانند تبدیل به دردسری بزرگ برای دشمن شوند و سامانه‌های پدافند هوایی آنها را با اختلال مواجه کنند.

پهپاد انتحاری آرش

پهپاد شاهد ۱۳۶ یکی از مهم‌ترین پرنده‌های انتحاری کشورمان است که یک نسخه ارتقایافته با نام پهپاد شاهد ۲۳۸ هم دارد. نه تنها در ایران، بلکه در روسیه و بسیاری از کشور‌های همسایه و متحدمان شاهد به کارگیری این هواپیمای بدون سرنشین هستیم و ارتش پهپاد‌ها بلای جان دشمنان شده است.

البته علاوه بر طراحی و توسعه پهپاد‌های انتحاری، نمونه‌های موفق دیگری هم داریم که مثل پهپاد مسلح مهاجر ۶ می‌توانند به سمت دشمنان، بمب و موشک پرتاب کنند. یکی دیگر از پهپاد‌های انتحاری کشورمان که ویژگی‌های جذاب و مشخصات فنی مطلوبی دارد، آرش است.

شاهد ۱۳۶ و تولد پهپادی به نام آرش

اوایل دهه ۹۰ شمسی بود که نیرو‌های مسلح ایران برای کاهش هزینه‌ها و هدف قرار دادن اهداف دوردست به فکر توسعه یک پهپاد جدید افتادند. در واقع اوایل دهه قبلی، ایران مجهز به تعدادی موشک بالستیک برای هدف قرار دادن دشمنانی مثل اسرائیل بود، اما این تسلیحات هم گران بودند و هم اینکه بزرگ و پیچیده به حساب می‌آمدند.

برای انهدام بعضی از اهداف دشمن، نیازی به کلاهک‌های سنگین و گران قیمت بالستیک نبود و مجموع این عوامل مهندسان ایرانی را به سمت و سوی طراحی یک پرنده ارزان و اقتصادی سوق داد. از طرفی آنچه برای نیرو‌های مسلح اهمیت داشت، تولید انبوه این سلاح و عملیاتی شدن آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن بود.

جدای از اینها باید جنگ افزاری طراحی می‌شد که از خاک کشور خودمان به سمت صهیونیست‌ها پرتاب شود و این یعنی باید حداقل ۱۳۰۰ کیلومتر برد می‌داشت. پس از سبک و سنگین کردن اوضاع و با الهام از پهپاد هارپی اسرائیل، مخلوقی به نام پهپاد شاهد ۱۳۶ متولد شد.

برد شاهد ۱۳۶ حدود ۲۰۰۰ کیلومتر است و از یک موتور پیستونی بهره می‌برد. سرعت این پرنده حداکثر ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت است و عملا برای رسیدن به اسرائیل، نیاز به فرصتی ۹ ساعته دارد. (گرچه دیدیم که در حمله موشکی به اسرائیل از ارتش پهپاد‌های شاهد استفاده شد) ارزان بودن و ابعاد کوچک این پهپاد، مزایای مهمی بودند که شاهد ۱۳۶ را محبوب کردند.

قیمت هر فروند از این پهپاد حدود ۲۰ هزار دلار بود و برای انهدام آن باید از موشک‌های ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون دلاری استفاده می‌شد. شاهد ۱۳۶ عملکرد خوبی دارد، اما ایران به دنبال طراحی و توسعه یک پهپاد ضد رادار بود.

فرض کنید یک پرنده انتحاری بتواند پیش از یک حمله بزرگ و گسترده – نظیر آنچه در وعده صادق ۲ دیدیم؛ سامانه‌های راداری و هشدار دهنده‌های آنها را از کار بیندازد؛ چه اتفاقی می‌افتد؟ بله موج موشک‌های بالستیک و نقطه زن، اسرائیل را با خاک یکسان می‌کنند.

مشخصات فنی پهپاد آرش

برای تحقق بخشیدن به آرزو‌های فوق، پهپادی به نام آرش متولد شد و از سال ۱۳۹۹ شمسی به خط تولید آمد. آرش پهپادی انتحاری با بال دلتا، بدنه‌ای شبیه به دوک و یک موتور پیستونی و ۴ متر طول بدنه است و از شاهد ۱۳۶ ابعاد بزرگ‌تری دارد. قلب تپنده آن یک موتور پیستونی MADO MD-۵۵۰ با توان خروجی ۵۰ اسب بخاری است.

مهندسان کشورمان موفق شده‌اند موتور فوق را با الهام از پیشرانه لیمباخ L ۵۵۰ E آلمان طراحی کنند. محل تعبیه این موتور در قسمت عقب بوده و پهپاد را با نیروی خودش به جلو می‌راند. (این پیشرانه روی شاهد ۱۳۶ هم نصب شده) به گزارش برخی منابع، سرعت نهایی پهپاد انتحاری آرش حدود ۳۵۰ کیلومتر بود و بعضی از کارشناسان این عدد را ۲۸۰ کیلومتر اعلام کرده‌اند. به نظر می‌رسد که سرعت آرش بین ۱۴۵ تا ۱۸۵ کیلومتر در ساعت باشد.

پهپاد آرش بدون چرخ تولید شده، چون مجهز به موتور پیستونی است، نمی‌تواند به تنهایی از روی لانچر‌های زمینی به هوا برخیزد و به همین خاطر نیاز به بوستر کمکی دارد. راکت کمکی که آرش را به پرواز در می‌آورد، زیر آن نصب شده و پهپاد را تا سرعتی که بتواند موتور پیستونی آغاز به کار کند، می‌رساند.

تا به امروز و براساس تصاویر منتشر شده، می‌دانیم که این پهپاد از روی پرتابگر زمینی ثابت یا از روی پرتابگر متحرک و از داخل آن به سمت اهداف پرتاب می‌شود. سیستم پرتاب آرش بسیار ساده است و در بعضی از رزمایش‌ها موفق شده از روی ناو تدارکاتی هم به سمت هدف فرضی پرتاب شود.

حداکثر برد پروازی این پرنده انتحاری بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر اعلام شده و منابع موثق ادعا کرده‌اند که در هنگام تست، ۱۴۰۰ کیلومتر برد داشته است. تصاویر همچنین نشان می‌دهند که امکان تنظیم ارتفاع پرواز به کمک خلبان خودکار یا اتوپایلوت وجود دارد.

سامانه‌های هدایتی و الکترونیکی آرش

یکی از قابلیت‌های پهپاد آرش ۱، تجهیز آن با نقشه ضد رادار و یک کاونده غیرفعال است که با دریافت امواج راداری دشمن، به محل ارسال رادار حمله کند. پروسه‌ای که این پرنده طی می‌کند، مشابه چیزی است که یک موشک ضد رادار انجام می‌دهد.

نمونه ارتقایافته این پهپاد با نام آرش ۲، مجهز به سیستم هدایت ماهواره‌ای و اینرسی است. البته منابع داخلی راجع به سیستم ماهواره‌ای صحبتی نکرده‌اند، اما از آنجایی که اوکراینی‌ها با باز کردن قطعات شاهد به این نتیجه رسیدند که مجهز به ماهواره است، آرش هم به همین ترتیب خواهد بود.

سیستم هدایت ماهواره‌ای با جی پی اس غیرنظامی دقت پایین‌تری نسبت به ماهواره جی پی اس نظامی دارد، اما مزیتش این است که به پهپاد دقت زیر ۷ تا ۱۰ متری می‌دهد. همچنین آرش را با یک دوربین اپتیک حرارتی روی دماغه دیده‌اند که در نوع خود جالب توجه است. تفاوت سیستم هدایتی جی پی اس با اپتیک در این است که با اولی فقط می‌توان به اهداف ثابت حمله کرد، در حالی که با اپتیک امکان حمله به اهداف متحرک هم وجود دارد.

برای مثال می‌توان پهپاد انتحاری آرش را تا نزدیکی هدف با سیستم هدایت ماهواره‌ای برد و در مرحله آخر با اپتیک دقت را افزایش داد. آرش ۲ می‌تواند ضد اهداف متحرک هم به کار رود. علاوه بر این یک نسخه از آرش با سیستم هدایت دید حرارتی هم وجود دارد که امکان حمله به اهداف متحرک را خواهد داشت.

کلام پایانی پهپاد آرش ۱

پهپاد آرش حداکثر ۲۰۰ کیلوگرم وزن داشته و وزن کلاهکش به ۳۰ کیلوگرم می‌رسد. از سال ۹۹ شمسی به بعد، بار‌ها از این پرنده در رزمایش‌ها استفاده شده و میزان فراگیری‌اش از شاهد ۱۳۶ هم بیشتر است. نیرو‌های مسلح کشورمان بار‌ها از این سلاح قدرتمند استفاده کرده‌اند، اما در عملیات‌های برون مرزی دیده نشده است. این گونه به نظر می‌رسد که سرعت آرش از شاهد بیشتر است و می‌تواند با سرعت سریع‌تری به هدف برسد.

از آرش برای مقابله با اهداف سبکی نظیر هواپیماها، بالگرد‌های پارک شده، رادارها، تأسیسات زیربنایی مثل نیروگاه‌ها، دکل‌های انتقال نیرو، ساختمان‌ها و سایر اهداف محافظت نشده استفاده کرد.

معرفی پهپاد انتحاری آرش ۲

آرش-۲ یک پهپاد انتحاری است که توسط ایران برای انهدام اهداف مهم در دوردست طراحی و تولید انبوه شده است. برد ۲۰۰۰ کیلومتری پهپاد آرش-۲ در کنار وزن قابل توجه کلاهک، این پهپاد را به سلاحی کارآمد برای ارتش جمهوری اسلامی ایران تبدیل کرده است.

پهپاد انتحاری آرش-۲ با برد ۲۰۰۰ کیلومتری دوربردترین پهپاد انتحاری در جهان محسوب می‌شود. نسخه کوچکتری از این پهپاد به نام آرش-۱ با برد ۱۵۰ کیلومتر ساخته شد که برای حمله به اهداف نزدیک در میدان نبرد طراحی شده است. در واقع پهپاد انتحاری آرش-۲ نسخه ارتقا یافته و پیشرفته‌تر آرش-۱ است.

مشخصات و قابلیت‌های پهپاد انتحاری آرش ۲

پهپاد آرش-۲ برای اولین بار در رزمایش پهپاد ارتش در ۱۶ دی ماه ۱۳۹۹ رونمایی و مورد استفاده قرار گرفت. در طی این رزمایش این پهپاد از سواحل مکران و پس از طی مسافتی حدود ۱۴۰۰ کیلومتر، در منطقه عمومی رزمایش در استان سمنان در مرکز ایران به هدف خود اصابت کرد. آرش-۲ از نظر ظاهری شبیه به پهپاد کیان-۲ و دارای بال مثلثی شکل است.

تفاوت اصلی پهپاد آرش ۲ و کیان در موتو آنها است. پهپاد کیان از موتور جت و آرش از موتور پیستونی استفاده می‌کنند. این تفاوت موتور در برد آن نیز تاثیر زیادی داشته است.

آرش-۲ تاکنون در تمرینات توسط دو نوع پرتابگر پرتاب شده است. نوع اول توسط پرتابگر جتو و دیگری توسط لانچر جعبه‌ای قابل نصب در پشت کامیون. لانچر‌های جعبه‌ای شناسایی پهپاد را دشوارتر کرده و در کنار تحرک بالا، بقای کامیون و خدمه را افزایش می‌دهد.

پهپاد انتحاری آرش-۲ در تیر ماه ۱۴۰۱ در ناوگان پهپادی ارتش مشاهده شد. این پهپاد قابلیت استفاده از ضد کشتی و همچنین حمله از دریا به ساحل را را دارد. در نمایشگاه دستاورد‌های ۱۴۰۱ ارتش، پهپاد آرش-۲ مجهز به جستجوگر مادون قرمز و الکترواپتیکال دیده شد که قابلیت‌های بیشتری به این پرنده می‌دهد. جستجوگر مادون قرمز و الکترواپتیکال به پهپاد آرش امکان می‌دهد اهداف مختلف را با دقت بالایی منهدم کند. بنابراین، این پهپاد با جستجوگر‌های مختلف، علاوه بر اهداف ثابت، توانایی هدف قرار دادن اهداف متحرک یا اهدافی را که نیاز به اصابت دقیق در منطقه دشمن دارند، دارد.

مشخصات پهپاد انتحاری آرش ۲

از مدت‌ها پیش نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در حوزه پهپادی انجام داده‌اند و در این زمینه به دستاورد‌های قابل توجهی با طراحی و تولید انواع پهپاد‌ها با کاربری‌های متفاوت دست یافته‌اند. جنگ‌های اخیر در منطقه مانند تجاوز عربستان به یمن، جنگ قره باغ و جنگ اوکراین نشان داد که سرمایه گذاری ایران در بخش پهپادی به درستی انجام شده است.

پیشرفت ایران در حوزه پهپادی به نقطه‌ای رسیده است که کشورمان به عنوان یکی از کشور‌های صاحب سبک و قدر در حوزه پهپادی محسوب می‌شود. ایران توانسته علاوه بر تامین نیازمندی‌های خود، راه خود را برای فروش پهپادی داخلی در بازار‌های جهانی نیز پیدا کند.

پهپاد آرش-۲ یکی از همین پهپاد‌های متمایز ایران است که خواب دشمنان این سرزمین را آشفته کرده است. پهپاد آرش یکی از انواع پهپاد‌های انتحاری ساخت ایران می‌باشد که با ۲۰۰۰ متر بُرد، دوربرد‌ترین پهپاد انتحاری در ایران و جهان محسوب می‌شود.

مشخصات و قابلیت‌های پهپاد انتحاری آرش ۲

بنابراین، این پهپاد با جستجوگر‌های مختلف، علاوه بر اهداف ثابت، توانایی هدف قرار دادن اهداف متحرک یا اهدافی را که نیاز به اصابت دقیق در منطقه دشمن دارند، دارد.

مشخصات فنی پهپاد ابابیل-۲

مشخصات فنی پهپاد معراج ۵۲۱

مشخصات پهپاد شاهد ۱۴۹

مشخصات موشک کروز یاعلی

بر اساس عکس‌های منتشر شده و اطلاعات نمایشگاه دائمی دستاورد‌های وزارت دفاع، موتور پهپاد آرش-۲ از نوع MD ۵۵۰ یا MDSO-۴-۵۲۰ طوفان با قدرت ۵۰ اسب بخار است؛ بنابراین با توجه به نوع موتور این پهپاد حداکثر سرعت ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت را خواهد داشت.

گزارش نشریه آمریکایی در مورد ساخت پهپاد آرش ۲

ساخت پهپاد دوربرد آرش ۲ با واکنش رسانه‌های غربی همراه شد. در یکی از این واکنش‌ها پایگاه خبری-تحلیلی آمریکایی «۱۹۴۵» طی گزارشی تحت عنوان «ایران می‌گوید پهپاد‌هایی دارد که می‌توانند اسرائیل را هدف قرار دهند» نوشت: «آیا ممکن است چنین چیزی صحت داشته باشد؟

به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، فرمانده‌ی نیروی زمینی [ارتش] این کشور ادعا کرد تهران یک پهپاد انتحاری دوربرد ساخته که می‌تواند به سواحل مدیترانه‌ای اسرائیل [و دورترین نقطه‌ی فلسطین اشغالی از خاک ایران] حمله کند.

سرتیپ «کیومرث حیدری» اعلام کرد «آرش-۲» (جدیدترین نوع پهپاد از نسل آرش-۱) به طور خاص برای هدف قرار دادن منطقه‌ی حیفا در کشور یهودی ساخته شده است.

حیدری با افتخار گفت: «ما [ایران] منتظر دستور برای به‌کارگیری این پهپاد هستیم» و افزود: ایران «توانمندی‌های خود را در رزمایش‌های آینده آشکار خواهد کرد.»

ماموریت آرش-۲ در رزمایش مشترک پهپادی ارتش

در مراحل اصلی رزمایش مشترک پهپادی ۱۴۰۲ ارتش، از پهپاد‌های انهدامی آرش استفاده ویژه‌ای شد و این پهپاد‌ها اهداف دریایی و زمینی خود را به صورت گسترده و با موفقیت منهدم کردند.

امیر علیرضا شیخ سخنگوی رزمایش مشترک پهپادی ۱۴۰۲ ارتش گفت: در ادامه اجرای مراحل اصلی و عملیاتی رزمایش مشترک پهپادی ۱۴۰۲ ارتش جمهوری اسلامی ایران، عملیات انهدام هدف راداری در منطقه عمومی رزمایش با بهره‌گیری از هوش مصنوعی با موفقیت اجرا شد.

سخنگوی رزمایش مشترک پهپادی ۱۴۰۲ ارتش با تاکید بر اینکه در این رزمایش، از پهپاد‌های انهدامی آرش استفاده ویژه‌ای شده و این پهپاد‌ها اهداف دریایی و زمینی خود را به صورت گسترده و با موفقیت منهدم کردند، افزود: اجرای سناریوی پروازی از قبل طراحی شده، مورد هدف قرار دادن اهداف مشخص شده توسط پهپاد‌های انهدامی و رزمی و به کارگیری بمب‌ها و موشک‌های قابل نصب روی پهپادها، جمع آوری اطلاعات به صورت سیگنالی و استفاده از محموله‌های اپتیکی در گستره جغرافیای کشور از غرب، جنوب غرب، شمال شرق و منطقه اصلی رزمایش، بخشی از اقدامات نیروی‌های چهارگانه ارتش در این رزمایش بود.

امیرشیخ با اشاره به نقطه زنی این پهپاد‌ها در رزمایش تخصصی پهپادی ۱۴۰۲ ارتش اظهار داشت: در این رزمایش سامانه‌های پهپادی انهدامی و رزمی توانستند کلیه اهداف پیش بینی شده را با استفاده از مهمات هوشمند و به صورت نقطه‌زنی مورد اصابت قرار دهند.