انفعال و حرکت غیر کارشناسی؛ دوگانگی در بازار ارز

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، افزایش قیمت دلار در بازار آزاد به موضوع داغ این روز‌ها تبدیل شده است و فراتر از آن این افزایش قیمت افسار گسیخته در روز‌های گذشته توانست بخشی از بازار بزرگ تهران را به آشوب بکشاند. در این بین، اما قیمت دلار هر روز کانال‌های جدیدی را فتح می‌کند و بر سر راه خود با افزایش قیمت ها، معیشت دولت نیز بی توجه به صدای اعتراضات کاملا منفعلانه به امید تک نرخی شدن ارز به تماشای بازار نشسته است.

در گذشته عبدالناصرهمتی وزیر امور اقتصاد و دارایی در واکنش به افزایش قیمت ارز گفته بود: از اول ۱۴۰۱ تا پایان آذر ۱۴۰۳ شاخص قیمت‌ها ۲.۸ برابر شده که اگر تورم آمریکا را از آن کم کنیم شاخص قیمتی ما ۲.۷ برابر شده است یعنی قیمت دلار الان باید حدود ۷۳ هزار تومان باشد». این جمله گذشته از چند و، چون منطق اقتصادی آن به این معنا است که در ذهنیت وزیر اقتصاد افزایش نرخ ارز موضوعی خالی از اشکال و امری طبیعی است؛ در صورتی که این افزایش نرخ موجب تنش‌های اقتصادی شدیدی در جامعه خواهد شد.

در این بین اظهارات فرزین رئیس کل بانک مرکزی نیز جالب توجه است؛ وی در روز ۱۰ دی ۱۴۰۳ در جلسه‌ای اظهار کرد: «کانال بن‌بست که از ۹ صبح برای همه صرافی‌های ایران نرخ دلار تعیین می‌کند، در آمریکا ثبت شده و همه سرور‌های آن هم در آمریکا است». از این جمله فرزین می‌توان این برداشت را داشت که بر خلاف منطق فکری وزیر اقتصاد، وی مقصر افزایش قیمت ارز را یک کانال و سایت خارجی به نام بن بست می‌داند و در انفعالی عجیب‌تر به صورت ضمنی معترف به شکست ساز و کار عظیم بانک مرکزی و وزارت اقتصاد از یک کانال تلگرامی و سایت خارجی است.

بیشتر بخوانید

دلار زدایی تا حفظ ارزش پول ملی (۲)

تغییر نگرش جامعه جهانی به سناریوسازی نرخ دلار/تحولات نظام ارزی بر فعالیت اقتصادی کشور

دلایل افزایش قیمت ارز چه بود؟

هرچند که معمولا نرخ ارز در ماه‌های پایانی سال شمسی و یا به عبارت بهتر در پایان سال میلادی به دلیل حساب رسی‌ها تعدیل می‌شود، اما اکثر کارشناسان بر تاثیرات تورم و همچنین انتظارات تورمی برای این افزایش قیمت افسار گسیخته تاکید دارند. در این بین دولت به منظور پیش برد سیاست تک نرخی کردن ارز اقدام به راه اندازی پلتفرمی برای مبادله توافقی ارز نمود؛ اما به نظر می‌رسد که این سیاست در پی انفعال بیش از حد دولت در مقابل قیمت بیش از حد ارز رو به شکست می‌رود. در این بین نارضایتی بخشی از اصناف که متاثر از نوسانات لحظه‌ای قیمت ارز و تاثیر آن بر دیگر قیمت‌ها در کسب و کار خود سرگردان شده‌اند، بدیهی است. مردم نیز نگران از افزایش قیمت روزانه دلار و تاثیر آن بر معیشت خود دچار نوعی تنش روانی شدید شده و به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی این موضوع در حال تزریق نارضایتی مشابه بر لایه‌های مختلف جامعه است؛ اما باید توجه داشت که این تمام تاثیر افزایش نرخ ارز نیست.

واردکنندگان سرگردان در بازار ارز

اولین و بدیهی‌ترین اصل در تجارت جهانی برنامه ریزی و محاسبات دقیق برای رعایت قیمت رقابتی در عین کسب سود است و باید توجه داشت که خرید و فروش حتی با کشور‌های همسایه فرآیندی زمان بر است و مشخصا در لحظه اتفاق نمی‌افتد؛ در این شرایط واردکنندگان بدون آن که بتوانند برآوردی از هزینه‌های تامین ارز و خدمات خود داشته باشند؛ مجبور به تجارت هستند. بدیهی است که این شرایط بی ثباتی ارزی موجب نگرانی‌های عمیق تجار و به خطر افتادن روند تامین نیاز بازار خواهد شد.

همچنین باید توجه داشت که در شرایط فعلی بجز کالا‌های اساسی و دارو عملا کالا‌های زیادی از یارانه ارزی برخوردار نیستند به همین جهت تعقیب قیمت دلار در بازار آزاد توسط سامانه مبادلات توافقی به همراه کمبود ایجاد شده در اثر کسری عرضه به نسبت تقاضا، موجب افزایش هزینه‌های عمومی و به تبع آن تورم شدید در بخش کالا‌های وارداتی خواهد شد که علاوه بر سیگنال دهی به بازار، موجب ایجاد تنش تورمی در بازار‌های مختلف خواهد شد.

تولید کنندگان مظلوم در جنگ ارزی

شاید تولیدکنندگان را بتوان بزرگترین قربانیان تنش‌های ارزی دانست؛ چرا که آنان پیش از این نیز به واسطه تورم رکودی و کاهش قدرت خرید مردم و همچنین قطعی‌های مکرر برق و گاز در اثر ناترازی انرژی آسیب دیده بودند. همچنین در برخی موارد تولید کنندگان بازار‌های خارجی خود را به دلیل تحریم‌ها از دست داده‌اند و به دلیل همین تحریم‌ها نیز ناچار به تامین ملزومات خود از بازار سیاه و با قیمت‌های گزاف هستند. حالا در میانه تمامی این مشکلات به ناگاه با افزایش شدید قیمت ارز در بازار آزاد و سامانه‌های تخصیصی رو‌به‌رو شده‌اند.

این شرایط علاوه بر آن که قدرت برنامه ریزی برای تولید اقتصادی را از تولید کنندگان سلب می‌نماید، باعث افزایش هزینه‌های تولید در پی افزایش انتظارات تورمی خواهد شد که عملا حاشیه سود منطقی تولید کننده را هدف قرار خواهد داد و وی را نه تنها نسبت به تامین مواد اولیه مورد نیاز با قیمت اقتصادی نا امید می‌کند بلکه موجبات ناامیدی کلی از سود دهی تولید را تقویت می‌کند.

راه کار چیست؟

هر چند که با پدید آمدن زمزمه‌های طرح سوال و استیضاح وزیر اقتصاد در مجلس شورای اسلامی به نظر می‌رسد که برخی مسئولان متوجه وخامت اوضاع ارزی شده‌اند، اما باید توجه داشت که حتی استیضاح وزیر نیز دردی را دوا نخواهد کرد بلکه باید پذیرفت که مقاومت در برابر تحریم‌ها و مدیریت بازار ارز نیاز به برنامه ریزی‌هایی پایه‌ای‌تر تا افتتاح یک پلتفرم با انتظار موفقیت در تک نرخی کردن ارز دارد.

بیشتر بخوانید

دلار زدایی تا حفظ ارزش پول ملی (۱)

آینده هژمونی دلار در ایران و نبرد اقتصادی به قدمت یک قرن

مدیریت انتظارات تورمی عمومی با دامن نزدن به شایعات و ایجاد آرامش در فضای اقتصادی، تقویت تولید داخل و تدوین برنامه‌های حمایتی برای افزایش تولید داخل و به تبع افزایش تولید ناخالص داخلی و ارزش پول ملی از مهمترین اقداماتی است که از مسئولان و سیاست گذاران اقتصادی کشور انتظار می‌رود. همچنین باید توجه داشت که بر اساس گزارش‌های متعدد میزان قاچاق ارز و مبادلات غیر رسمی در کشور بسیار بیشتر از حد قابل تحمل است و همین موضوع سبب شده است که کانال‌های تلگرامی با درج قیمت‌های سوری بتوانند به سرعت فضای ارزی کشور را متلهب کنند.

به همین جهت انتظار می‌رود که دولت با تنظیم دقیق قوانین و همچنین مبارزه با سودجویی‌ها در بازار ارز غیر رسمی صرفا نظاره گر این حوزه نبوده و به نقش تنظیم گری خود با جدیت بیشتری عمل نماید. در همین راستا بدیهی است که بایستی با فساد و رانت موجود در مبحث چند نرخی بودن ارز با شیوه‌های کارشناسی مقابله و سیاست دلار زدایی و تک نرخی کردن ارز از راه‌های صحیح اجرا شود.