در یک پژوهش بررسی شد؛
اثربخشی آموزش‌های راهبرد‌ی بر انگیزه پیشرفت تحصیلی
یکی از چالش‌های جدی و قابل پیشبینی بشر در آینده مساله میزان بهره گیری از ذهن‌ها و شخصیت‌های خلاق در حوزه‌های مختلف علمی، پژوهشی، فناورانه و بهداشتی است.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی از متغیرهای کلیدی در نظام‌های آموزشی هستند که زمینه رشد و ارتقای شناخت، نگرش و مهارت‌های دانش آموزان را فراهم می‌آورند، بنابراین اجرای برنامه‌ای که زمینه شکوفایی این متغیر‌ها را فراهم آورد از اهمیت خاصی برخوردار است.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی» به این موضوع پرداخته‌اند که مرکز ثقل حرکات نوین در آینده را خلاقیت و میزان بهره‌گیری از تفکر خلاق تشکیل می‌دهد. بر این اساس، یکی از چالش‌های جدی و قابل پیشبینی بشر در آینده مساله میزان بهره گیری از ذهن‌ها و شخصیت‌های خلاق در حوزه‌های مختلف علمی، پژوهشی، فناورانه و بهداشتی است.
* انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی
در این پژوهش آمده است که انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی از متغیر‌هایی هستند که هم می‌توانند با خلاقیت در ارتباط باشند و هم اینکه تحت تأثیر تغییرات ناشی از آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی قرار گیرند.
این پژوهش توضیح می‌دهد که خودپنداره یکی از مفاهیم اساسی در روانشناسی اسـت. خودپنداره، شبکه‌ای از عقاید و باور‌های مثبت و منفی در مورد خود، پذیرش یا رد خود می‌باشد. در پژوهش‌های مختلف که پیرامون خودپنداره انجام گرفته است، این مفهوم را با اصطلاحات متفاوتی تعریف کرده‌اند و برخی نیز آن را مترادف با عزت نفس و خودتنظیمی دانسته‌اند.
به گفته این پژوهش خودپنداره تحصیلی نیز فرایند شکل گیری ارزشیابی از خودپنداره متأثر از تجربه‌های آموزشی دانش آموزان و تفسیر محیط آموزشی و بیانگر دانش و ادراکات فردی درباره نقاط قوت و ضعف خودمان در یک حوزه تحصیلی معین و عقاید فردی درباره توانایی‌هایمان در انجام موفقیت‌آمیز تکالیف تحصیلی در سطوح طراحی شده است و یکی از بهترین پیش بینی کننده ها و میانجی‌ها برای متغیرهای انگیزشی اثربخش و غیر اثربخش و از جمله عوامل مؤثر در فرایند یادگیری می‌باشد.
* انگیزه پیشرفت و گریز از شکست در انسان
این پژوهش به این نکته اشاره می‌کند که افرادی که در انجام کار‌ها اثربخش‌تر، مطمئن‌تر و توانمندتر عمل می‌کنند از میزان خلاقیت و خودپنداره تحصیلی بالاتری برخورداراند و بالطبع چنین خودپنداره‌ای منجر به بالاتر رفتن انگیزه پیشرفت در گام‌های آتی می‌شود.
انگیزه پیشرفت نتیجه تعارض هیجانی بین امید به موفقیت و میل به دوری و گریز از شکست است
از سویی دیگر در این پژوهش آمده است انگیزه پیشرفت به عنوان یک زمینه نسبتاً ثابت در افراد، از جمله مهمترین انگیزه‌ها یا نیاز‌های اکتسابی هر فرد می‌باشد. یکی از نیاز‌های اساسی و از ویژگی‌های سازگار شخصیت انسان می‌دانند.
به طور کلی در این پژوهش به این نکته اشاره شده است که نیاز و انگیزه پیشرفت نتیجه تعارض هیجانی بین امید به موفقیت و میل به دوری و گریز از شکست است. اینکه امید به موفقیت از سویی به هیجانات و عقاید مثبت پیرامون موفقیت وابسته است و از سوی دیگر ترس از شکست به هیجانات منفی و اینکه موقعیت پیشرفت دور از دسترس و خارج از توان او است، مرتبط است.
* آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی
در این پژوهش آمده است که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی فرایند‌های عقلانی و ذهنی دانش‌آموزان را پویا می‌سازند و از آنجا که ابعادی از عملکرد تحصیلی و خلاقیت مستقیماً متأثر از فرایند‌های عقلانی است، تأیید تأثیر این آموزش‌ها بر خلاقیت دور از انتظار نیست.
به گفته این پژوهش در واقع آموزش این راهبرد‌ها باعث می‌شود که فرد بتواند تمام کنش‌های درگیر در یک عمل شناختی از ابتدا تا انتها را تحت نظر بگیرد و جریان یادگیری خود را به گونه‌ای هدایت کند که بهره وری فرایند‌های ذهنی‌اش نسبت به زمان و منابع در دسترس افزایش یابد و این گونه آموزش‌ها ابزاری مفید برای تعمیم یادگیری به موقعیت‌های مکانی و زمانی دیگر هستند.
این پژوهش مطرح می‌کند که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی باعث هدایت تفکر فرد در موقعیت‌های یادگیری و حل مسئله می‌شود و عملکرد بهتر حافظه را به دنبال دارد. همچنین راهبردهای فراشناختی باعث می‌شـود فرد با توجه به ماهیت تکالیف، نظارت کامل‌تری بر عملکرد خود داشته باشد.
نتایج این پژوهش و پژوهش‌های مشابهه اثربخشی مهارت‌های شناختی و فراشناختی بر بهبود وضعیت تحصیلی و تربیتی و کاهش مشکلات روان شناختی دانش‌آمـوزان را تأیید می کند. بنابراین پیشنهاد می‌گردد:
- دوره‌های ضمن خدمت و کارگاه‌های آموزشی راهبردهای شناختی و فراشـناختی بـه منظور آگاهی بیشتر معلمان از این راهبرد‌ها برگزار گردد.
- کتاب‌های کاربردی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی متناسب با سن مخاطبان تدوین گردد، همچنین محتوای درسی مطابق با راهبردهای شناختی و فراشناختی باشد.
- معلمان به جای تمرکز بر حجم یادگیری یادگیرندگان به روش‌های یادگیری و افزایش مهارت‌های آنان در یادگیری توجه کنند.
- آزمون مهارت‌های شناختی و فراشناختی در مدارس اجرا گردد تا دانش آموزانی که عملکرد پایین تری دارند شناسایی شده و دور‌های آموزشی متناسب توسط متخصصان تربیتی برای آنان در نظر گرفته شود.
این پژوهش به کوشش پژوهشگران بختیار کرمی، آزاد الله‌کرمی و نظام هاشمی انجام شده است.
انتهای پیام/
