راهکارهای تقویت سواد «خشت» برای کودکان و نوجوانان

به گزارش خبرگزاری آنا، چهارمین مجمع تحلیل‌گران «ساترا» در سال جاری، در کارستان بهارستان به میزبانی مرکز امید (حوزه هنری کودک و نوجوان)  برگزار شد. در این نشست دکتر مجید شاه حسینی، مهدی فرجی و دکتر محمد صادق افراسیابی با رأی اعضای مجمع به عنوان هیئت رئیسه دوره‌ای مجمع تحلیل‌گران ساترا انتخاب شدند.

ترسیم افق روشن برای نمایش خانگی

محمدصاق افراسیابی، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا و دبیر مجمع تحلیل‌گران ساترا، در چهاردهمین نشست این مجمع که به میزبانی مرکز امید (حوزه هنری کودک و نوجوان) برگزار شد، با بیان این نکته که یکی از کار‌های اصلی این مجمع، اعلام عمومی بیانیه‌ای در حوزۀ رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی است، گفت: «معتقدم که با حکمرانی مدبرانه و همراهی و همدلی سازمان‌های موثر در حکمرانی فرهنگی، سکو‌های رسانه‌ای و تولیدکنندگان محتوا، می‌توان در حوزه نمایش خانگی افق روشنی را ترسیم کرد.»

وی با اشاره به این موضوع که بعد از صدور بیانیه مجمع تحلیل‌گران شاهد برگزاری نشست‌های علمی مرتبط در این زمینه، در سطح دانشگاه‌های تهران خواهیم بود گفت: «مجمع تحلیل‌گران در حقیقت یک شبکه اجتماعی نخبگانی است که مورد استقبال سازمان‌ها و دست اندرکاران حوزه فرهنگ و رسانه قرار گرفته است و با تقسیم کاری که میان اعضای این مجمع شده است شاهد اقدامات متعددی بعد از صدور بیانیه مجمع در خصوص وضعیت سریال‌ها و برنامه‌های شبکه نمایش خانگی با هدف تبیین محتوای بیانیه خواهیم بود»

گامی در جهت تحلیل محتوا‌های سریال‌ها و برنامه‌های نمایش خانگی

افراسیابی، اهداف عملیاتی مجمع را شامل دو هدف کلی بر شمرد که هر یک از این اهداف شامل هدف‌های جزیی‌تر هستند و گفت: «تقویت و تحلیل محتوا‌های سریال‌ها و برنامه‌های نمایش خانگی از طریق بهره‌مندی مناسب از ظرفیت‌های سامانه‌ها تحلیل محتوا، شناسایی و پرورش ظرفیت‌های انسانی تحلیل و نظم، برنامه ریزی برای تقویت شبکه‌ی نخبگانی سامانه‌های تحلیل، بهره‌‍برداری از ظرفیت صدا و سیما در حوزه‌ی تحلیل، نقد و بررسی، ارتقای سواد رسانه‌ای و متولیان کاربران سکو‌های نمایش صوت و تصویر فراگیری، آگاهی بخشی مخاطبان صوت و تصویر فراگیر با هدف تحلیل هر مخاطب به تحلیل‌گر محتوا و حمایت از برگزاری نشست‌ها، همایش‌ها، جشنواره‌ها و بقیه رویداد‌ها ذیل یکی از اهداف عملیاتی مجمع یعنی تاثیرگذاری بر جریان نقد و تحلیل است.»

عضو مجمع تحلیل‌گران ساترا، اثرگذاری بر جریان تولید، توزیع و مصرف را دیگر هدف عملیاتی مجمع عنوان کرد و گفت: حمایت از حقوق معنوی مخاطب، تقویت ادبیات نقد ارزیابی و تحلیل، ایجاد و توسعه شبکه مردمی و نخبگانی تنظیم‌گری، تحلیل جریان ممیزی و ارائه پیشنهادات و ارتقای نظام و شاخص‌های ممیزی با الویت رعایت حقوق مخاطبان و همچنین ترویج معرفی سامانه‌های تحلیلگر حقوق مخاطب در سکو‌های رسانه ملی و سایر رسانه‌ها به منظور آگاهی بخشی و توانمندی کاربران نیز از دیگر شاخصه‌های بخش دوم اهداف عملیاتی این حوزه است.»

حرکت آثار به سمت و سوی فرهنگی‌شدن

مهدی فرجی، تهیه کننده، بازیگر، مشاور سینما و تلویزیون، رییس هیئت مدیره کانون تهیه کنندگان رسانه‌های دیداری ایران و دیگر عضو این مجمع، در این نشست با بیان این نکته که بخش مهمی از زندگی مردم که از پخش رسانه‌ها و نمایش خانگی صورت می‌گیرد، گفت: «رسانه، در سبک زندگی مردم اثر مستقیم می‌گذارد و علایق و رفتار‌های بازیگران تأثیر مستقیمی بر زندگی مردم دارد و در واقع به نوعی تعلیم و تربیت کشور به این سمت‌وسو هدایت می‌شود.»

وی در ادامه، با اشاره به این نکته که با نقد‌ها و تحلیل‌های مختلف می‌توان در این مسیر اثرگذاری‌های مثبتی داشت و با تکیه بر آرمان‌های اسلامی، سبک زندگی اسلامی و اولویت‌های نظام گذرگاه‌های جدیدی در این مسیر گشود، افزود: «طبیعتاً هر چقدر فیلم‌ها و سریال‌های تولید شده به سمت و سوی فرهنگی شدن حرکت کنند و به زندگی مردم نزدیک‌تر شوند، اوضاع بهتر خواهد شد و اثرات آن را هم در زندگی مردم خواهیم دید.»

باید بتوانیم چهره‌های شاخصی از فرهنگ ایرانی را به نمایش بگذاریم

لیلا وصالی، مدیرمسئول رسانه تحلیلی دانشگاه علامه‌طباطبائی (عطنا)، مدیر عامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران و دیگر عضو این مجمع نیز، در این نشست با اشاره به این مفهوم که امروز مبحث ذائقه مخاطب در حال حرکت کردن به سمت و سویی خاص است، گفت: «اگر این فضا‌ها پاکسازی شود، باز هم ممکن است علاقۀ مخاطب به سمت ارزش‌گریزی سوق داده شود.»

وی، زمینه‌سازی برای ایجاد تولیداتی بر مبنای فرهنگ ایرانی را از مهم‌ترین مباحث مطروحه در این زمینه برشمرده و با تأکید بر این مفهوم که امروز بحث مهم در این روند، این است که بتوانیم چهره‌های شاخصی از فرهنگ ایرانی را در تولیدات نمایشی به نمایش بگذاریم، افزود: «ما باید در حوزۀ خلق کاراکتر از فضای رسانه‌هایی که کودکان و نوجوانان به آن علاقه‌مند هستند، گام برداریم، چرا که کودکان و نوجوانان کاراکتر مورد علاقۀ خویش یایک شخصیت را به عنوان آواتار انتخاب می‌کنند.»

وصالی، با اذعان به این امر که ما معتقد است که باید کاراکتر‌هایی از شخصیت‌های ایرانی در طراحی‌ها مد نظر طراحان باشد که کودک و نوجوان، برای انتخاب الگوی درست از میان آنها به انتخاب بپردازند، ادامه داد: «به عنوان مثال خانم «پروین اعتصامی» و «حافظ» از جملۀ شخصیت‌های الگو هستند و باید پذیرفت که تنوع‌های زیادی در میان شخصیت‌های تاریخی وجود دارد که می‌تواند ذائقه‌های مختلف را کاملاً پوشش بدهد.»

«خشت»؛ خواندن، شنیدن و تماشا؛ از مهارت‌های مهم، اما منفعل هستند

مجید مجیدی، مدیر اندیشکدۀ امید (حوزه هنری کودک و نوجوان) و یکی دیگر از اعضای این مجمع نیز در این نشست، ضمن ابراز خرسندی از میزبانی این نشست با تأکید بر این امر که مجموعه امید، بستری برای فعالان کودک و نوجوان فراهم است کرده که اگر ایده و طرحی دارند، در این بستر به سر انجام برسانند و این مرکز، به عنوان شتاب‌دهنده در موضوعات هنری مرتبط با کودک و نوجوان در حال فعالیت است، گفت: «ما در مجموعۀ امید (حوزۀ هنری کودک و نوجوان) در دو سال اخیر پژوهش‌هایی را در حوزۀ سواد تماشا داشته‌ایم و با برخی از متخصص ارزیابی زمینه تأثیرگذاری بر مخاطب به نتیجه رسیده‌ایم.»

مجیدی در ادامه، با اشاره به این امر که این مرکز توانسته است فعالیت‌هایی را تحت عنوان «سواد خشت» انجام دهد که منجر به مصرف آگاهانه و فعالانه کالای فرهنگی خواندنی، شنیدنی و تماشایی شده، افزود: «خشت» که برگرفته از کلید‌واژه‌های خواندن، شنیدن و تماشا یکی از مهم‌ترین برون‌داد‌های ذهنی و شناختی ماست و این سه مهارت در وهله اول منفعلانه به خواندن، شنیدن و تماشای محصول می‌پردازد.»

می‌خواهیم در سواد «خشت» مخاطب را به تأمل و تفکر وا داریم

مدیر اندیشکده امید، با تأکید بر این مفهوم که این مرکز، در سواد رسانه دنبال این موضوع است که مخاطب محصول فرهنگی یا به عبارتی مصرف‌کننده محصول، می‌بایست مصرف آگاهانه و فعالانه داشته باشد، ادامه داد: «ما در حین برنامه‌ها و گفتگو‌هایی که به طور مستقیم با مخاطب کودک و نوجوان داریم، به این موضوع رسیده‌ایم که مخاطب اصلی ما، در یک محیط مبتنی بر مصرف پیرامون موسیقی، فیلم، انیمیشن، کتاب، بازی و سایر محصولات فرهنگی زیست می‌کند و میزان مصرف او در این دوره فراوانی بالایی دارد، در نتیجه زیست او در این مسیر، هویت فردی، فرهنگی و اجتماعی او را می‌سازد.»

وی خواندن، شنیدن و تماشا (خشت) را از مهم‌ترین مهارت‌هایی برشمرده که بچه‌ها به طور مستمر از طریق آن کالای فرهنگی را مصرف می‌کنند، اضافه کرد: «ما می‌خواهیم در سواد «خشت» مخاطب را به تأمل و تفکر وا داریم تا قدری نسبت به آن چیزی که می‌بیند و مهارت‌هایی که کسب می‌کند و مواجهه با مسائل پیرامونی آن، کمی تأمل نموده و از آن چه یاد گرفته لذت ببرد.»

به دنبال دریافت بازخورد‌های لازم از مخاطبان «باغ کیانوش» هستیم

مجیدی در بخشی دیگر از سخنان خود، با بیان این نکته که تولید محصولات فرهنگی بر شکل‌گیری ذائقه مخاطب کودک و نوجوان تأثیر قابل توجهی دارد، در همین راستا، فیلم «باغ کیانوش» را از جملۀ گام‌های مهم حوزه هنری برای تأثیرگذاری بر روی مخاطب کودک و نوجوان برشمرده و بر همین اساس، اظهار داشت: «فیلم سینمایی «باغ کیانوش» که از یک رمان ادبی اقتباس و برگرفته شده است، به زودی روی پرده سینما خواهد رفت، با همکاری باشگاه فیلم سوره و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به سرانجام رسیده است و ما، در نظر داریم که از مخاطبان این فیلم نیز بتوانیم بازخورد‌های لازم را در قالب سواد تماشا دریافت کنیم.»

مدیر اندیشکدۀ امید با اشاره به این نکته که در حال حاضر، گزارشی در خصوص «سواد تماشا» پیرامون انیمیشن بچه زرنگ در این مرکز وجود دارد، تصریح کرد: «پس از تماشای محصولات بصری تولید شده در حوزۀ کودک و نوجوان، آزمونی از آنها به عمل می‌آید که آزمون طراحی شده مبتنی بر ۴ مؤلفه‌ی شناختی است، که عبارتند از «بررسی و ارزیابی»، «استدلال»، «استنباط» و «اطلاعات صریح».

وی در پایان، در رابطه با جامعۀ آماری سواد تماشا انیمیشن بچه زرنگ نیز گفت: «پژوهش ما در این عرصه، در محدودۀ سنی کودکان ۹ سال تا ۱۲ سال صورت گرفته است؛ تعداد ۱۴۰۰ نفر در این آزمون شرکت کردند که ۶۳ درصد دخترو ۳۷ درصد پسر بوده‌اند.»