فرصت‌ها و تهدیدات رسانه‌ای و تاثیرات آن بر سلامت بانوان

به گزارش خبرگزاری آنا؛ ملیحه کیانفر، رئیس اداره سلامت میانسالان و مادران وزارت بهداشت، گفت: به رغم همه‌گیر شدن شبکه‌های اجتماعی، حضور زنان در این شبکه‌ها و تاثیر این شبکه ها بر زندگی آنان از منظر سلامتی اهمیت دارد. رسانه های جمعی را در کنار خانواده، گروه دوستان و مدرسه به عنوان یکی از عوامل اصلی جامعه پذیری مطرح می کنند که در دنیای مدرن از اهمیت بیشتری برخوردار است و تحقیقات مختلفی نشان داده است که انتقال اطلاعات از طریق رسانه های جمعی بر روی رفتار سلامت محور زنان به ویژه بانوانی که نقش مادری را باید در خانواده ایفا کنند، تأثیر بسزایی دارد.

وی افزود: نظریه شناختی اجتماعی بندورا، اهمیت ویژه ای برای رسانه ها اختصاص می دهد و تاکید می کند که قرار گرفتن در معرض پیام های رسانه ای می تواند تصاویر غیرواقعی از الگوهای سلامت افراد را ارائه دهد. به عنوان مثال تصاویر تحریف شده در خصوص تصویر بدن و ظاهر افراد نگران کننده است؛ زیرا می تواند منجر به نارضایتی از بدن و اختلالات خوردن، مانند کم اشتهایی و کم خوری شود. البته که تغییر رفتارهای غذایی پیچیده است و وابسته به انبوهی از عوامل روانشناختی و زمینه ای است که باید مورد توجه قرار گیرد.

رسانه فرصت آفرین در سلامت جامعه

رئیس اداره میانسالان وزارت بهداشت در ادامه، فرهنگسازی و اصلاح باورهای نادرست، تغییر نگرش و تغییرات مثبت در رفتارهای مرتبط با سلامت، اختصاص بخش عمده ای از مطالب رسانه ها به مقولات سلامتی و درمان، عمومی‌ سازی و ایجاد باور به علوم بهداشتی و سلامتی، ضریب نفوذ نسبتا بالای رسانه های مرتبط با موضوعات سلامتی در بین اقشار مختلف جامعه با تنوع جنسیتی، سنی، قومی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، کاهش هزینه‌ های خانواده مربوط به مراقبت های بهداشتی و سلامتی زنان و همچنین کاهش هزینه‌ های نظام سلامت کشور، ویژگی های منحصر بفرد رسانه ها با موضوعات سلامتی همچون قابلیت دسترسی دائم، تشدید شدن واقعیت، جهانی ‌بودن، فرازمانی، فرامکانی و چندرسانه ‌ای بودن، ایجاد احساس نیاز به مقوله سلامتی در بین آحاد جامعه برای طلب حق سلامتی از دولت، را از جمله فرصت های ناشی از بهره مندی از رسانه ها در زمینه موضوعات سلامتی، عنوان کرد.

کیانفر، توجه به شیوه زندگی سالم، تغذیه سالم، توسعه ورزش همگانی و انواع فعالیت های بدنی در راستای سلامتی، عدم استفاده از مواد دخانی همچون سیگار و قلیان، سلامت جنین و باروری، ترویج فرزندآوری، تکریم خانواده و جایگاه والای مادری و پدری، قبح سقط، شیوه های فرزند پروری، تکریم سالمندان، فرهنگسازی کراهت طلاق، مهارت های مرتبط با مسئولیت پذیری و تعاملات خانوادگی و ایفای نقش، ترویج ارزش های اخلاقی و متعالی و سنت های پسندیده، ترویج قناعت و ازدواج آسان، آشنایی با بیماری ها و سرطان های شایع زنان را از دیگر فرصت های بهره مندی از رسانه ها برای زنان، عنوان کرد و گفت: رسانه های سلامت بر آگاهی زنان از سلامت جسمی خود و ابعاد آن شامل، سلامت بلوغ، سوء تغذیه و چاقی، مراقبت های دوران بارداری و پس ‌از آن و بیماری ها و سرطان های زنان، تاثیر مثبت دارند.

رئیس اداره میانسالان وزارت بهدشت خاطرنشان کرد: رسانه ها می‌توانند در افزایش توانایی بالقوه هنگام بیماری برای اخذ تصمیم های آگاهانه، کاهش خطرهای تهدیدکننده سلامت، افزایش پیشگیری از بیماری ها، افزایش کیفیت زندگی، افزایش کیفیت مراقبت از خود، حفظ و ارتقای سلامت خانواده و جامعه، ایجاد نشاط اجتماعی زنان و اطلاع یافتن از عوامل خطرساز در زمینه بروز بیماری های جسمی و روانی زنان و دیگر اعضای جامعه، تاثیرگذار باشد.

خطرات رسانه‌ها و فضای مجازی در سلامت

وی درخصوص تهدیدهای ناشی از تاثیر منفی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، شبکه های ماهواره‌ای و فضای مجازی در زمینه موضوعات سلامتی، بیان کرد: خطرهای خودافشاگری اعم از، ظاهری، جسم، افکار و احساسات کاربران به ویژه نوجوانان و جوانان و عوارض و خطرات ناشی از آن، مشروعیت زدایی از گروه یا گروه های مختلف از خلال مقایسه آنها با تصور آرمانی نحـوه رفتار آدم ها، نمایش محدود و ثابت و پایدار رفتار گروهی خاص، تبلیغات اغوا کننده و باورهای غلط در زمینه زیبایی و اندام مناسب، تبلیغات غلط در خصوص مصرف داروها، تجویز شیوه های نادرست سبک زندگی و مغایر با فرهنگ ایرانی اسلامی، توصیه های بدون شواهد علمی توسط افراد نامعتبر به لحاظ تخصص و مرجعیت علمی، اشاعه فرهنگ مصرف گرایی و تجمل پرستی و یا کمالگرایی کاذب در افراد و ایجاد شکاف در ارزش‌های نسلی، از جمله این آسیب هاست.

به گفته کیانفر، تهاجم فرهنگی و اشاعه دیدگاه های غربی و مغایر با فرهنگ بومی کشور که همگی تاثیر منفی در تصمیم گیری افراد برای ازدواج، تشکیل خانواده و فرزندآوری دارد، کاستن از ارزش و منزلت نهاد خانواده، انحصاری بودن رسانه ها در دست طبقات خاص و انتشار ارز ش ها و هنجارهای مربوط به خود که با نظرات و ارزش های طبقه عمومی در تضاد است و ایجاد شکاف نسلی، اشاعه فرد گرایی، لذت گرایی و غایت نگاری زندگی دنیوی، ایجاد فضای یاس و نومیدی در خصوص نقش های خانوادگی، ازدواج و فرزندآوری، ترویج زایمان سزارین، ترویج عمل های جراحی بدون اندیکاسیون پزشکی و تغییر نادرست ذائقه مخاطبان به منظور سودجویی، نمایش دروغین از بخش های کوچک زندگی و از قبل تعیین شده و انتشار الگوهای نامناسب زندگی، مقایسه زنان و مردان با الگوهای نامناسب در رسانه ها و ایجاد دلسردی نسبت به همسر و زمینه سازی برای تهدید بنیاد خانواده و طلاق حقیقی یا عاطفی، ترویج نادرست اندازه ایده آل باروری خانواده (خانواده های کوچکتری را ترجیح می دهند)، ایجاد نگرش منفی به فرزندآوری و ایجاد نگرش نادرست از تصویر بدن و نگرانی و نارضایتی در افراد، از دیگر آسیب هایی است که در صورت استفاده نادرست از رسانه ها و فضاهای مجازی ممکن است خانوارها را درگیر کند.

مواجهه مکرر با اخبار منفی، زیان بار است

وی به تشریح برخی معضلات شبکه های اجتماعی پرداخت و تصریح کرد: حجم زیاد اطلاعات و محتوای موجود در اینترنت و شبکه‌ های اجتماعی می ‌تواند منجر به فشار روانی و اضطراب در افراد شود. همچنین، مواجهه با اخبار منفی و محتوای خشونت ‌آمیز می ‌تواند سلامت روان افراد را به مخاطره اندازد.

کیانفر با بیان اینکه مطالعه دائم اخبار منفی و خشونت ‌آمیز در شبکه ‌های اجتماعی، می تواند فرد را دچار اضطراب و ترس کرده و به سلامت روان او آسیب برساند، گفت: استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب می ‌تواند به اختلال در نظم خواب و بی‌خوابی افراد منجر شود. کمبود خواب می‌تواند بر خلق و خو، تمرکز و عملکرد افراد در طول روز تأثیر منفی بگذارد؛ همچنین، افراد در فضای مجازی ممکن است مورد آزار و اذیت و تهدید قرار گیرند که می‌ تواند منجر به آسیب‌ های روحی و روانی جدی مانند افسردگی و اضطراب شود.

وی گفت: fomo، در واقع مخفف عبارت انگلیسی fear of missing out است که در فارسی به ترس از دست دادن ترجمه می ‌شود. به زبان ساده FOMO پاسخ احساسی انسان نسبت به این باور است که من دارم فرصت‌هایی را از دست می‌دهم. به زبان ساده ‌تر، فومو تصمیم غلطی است که به خاطر ترس عقب افتادن از بقیه مردم می‌گیرید. اینکه فکر کنید به دیگران بیشتر از شما خوش می ‌گذرد و زندگی بهتری دارند. این موضوع می‌ تواند بر عزت نفس فرد تأثیر بگذارد، اضطراب ایجاد کند و حتی باعث استفاده‌ بیشتر از شبکه‌ های اجتماعی شود.

کیانفر ادامه داد: گاهی نگرانی از اینکه نباید حتی یک پیام نخوانده باقی بماند. در فرد احساس عقب ماندن از اخبار روز را می دهد و باعث اضطراب و نگرانی وی می شود. اگر پست دوستی را لایک نکرده باشد، یا تبریکی را فراموش کرده باشد، نگران تاثیر منفی در روابطشان و طرد شدن از دایره‌ دوستی و شریک نبودن در لحظات شاد دیگران می شود و این مساله منجر به استفاده‌ بیشتر و بیشتر از شبکه‌های اجتماعی می شود؛ همچنین، منتشر کردن سلفی‌ های بی ‌پایان و به اشتراک گذاری درونی‌ ترین افکار و خصوصی ‌ترین لحظات زندگی در شبکه‌های اجتماعی می ‌تواند منجر به خودشیفتگی ناسالم شده و فرد را از ارتباطات، زندگی و دنیای واقعی دور کند.

وی تاکید کرد: بنابراین با افزایش سواد رسانه ای و آگاهی از مضرات استفاده نامناسب از رسانه ها و فضای مجازی، می توان از سلامت جسم و روان محافظت کرد.