آنتی‌بیوتیک‌ها ثروت روبه پایان؛ خطر بازگشت عفونت‌ها

گروه سلامت خبرگزاری آنا، یاسر مختاری؛ آمار فروش دارو در هر جا، تقریبا میزان مصرف آن دارو را نیز در هر جامعه‌ای نشان می‌دهد. این آمار علاوه بر میزان مصرف، میان تجویز‌های دارویی و بیماری‌های شایع و حتی میزان مصرف خودسرانه دارویی را در خود دارد.

در روز‌های گذشته سید حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که کپسول آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم طی نیمه اول سال جاری از لحاظ تعداد و مبلغ، پرفروش‌ترین دارو در کشور بوده است. پس از آن دارو‌هایی همچون ivig، سرم تزریقی، استامینوفن، آزیترومایسین، سفکسیم، آموکسی کلاو، کلوپیدوگرل، آدالیمومب تزریقی، انسولین آسپارت، واکسن آنفلوانزا (۴ ظرفیتی) و سفازولین تزریقی به ترتیب ۱۰ داروی پرفروش از لحاظ ریالی بوده اند.

در لیست یاد شده آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم، آزیترومایسین، سفکسیم و آموکسی کلاو آنتی بیوتیک هستند و تنها باید برای بیماری‌های عفونی تجویز و مصرف شوند، در غیر این صورت مسأله مصرف خودسرانه بوده به غیر از اینکه تأثیری در روند بیماری افراد نخواهد داشت عوارض کوتاه مدت و بلندمدتی را بر فرد باقی می‌گذارد.

مسمومیت آنتی بیوتیکی

مسمومیت ناشی از مصرف خودسرانه یا بیش از حد مجاز آنتی‌بیوتیک از جمله مشکلاتی است که ممکن است افراد را دچار کند. در این عوارض فرد ممکن است به اختلالات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال یا درد شکم، واکنش‌های آلرژیک، مانند خارش، کهیر، تورم صورت یا مشکلات تنفسی، آسیب‌های کبدی و کلیوی و اختلالات خونی مانند کم خونی یا اختلالات انعقادی دچار شود.

مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟

چند سالی است که در رابطه با مقاومت آنتی بیوتیکی یا مقاومت میکروبی هشدار‌های بسیاری داده می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله ثروت‌های انسانی محسوب می‌شوند، که از زمان کشف آنها توسط الکساندر فلمینگ در سال ۱۹۲۸ جان بسیاری از انسان‌ها را نجات داده و از آن زمان تا امروز انواع مختلف آنها توسعه یافته و در اختیار بشر قرار گرفته است.

با این حال مقاومت آنتی بیوتیکی موضوعی است که ممکن است این ثروت را از بشر گرفته و دوباره عفونت‌ها بتوانند به راحتی جان بیماران را بگیرند. مقاومت آنتی بیوتیکی به وضعیتی اطلاق می‌شود که باکتری‌ها یا میکروارگانیسم‌ها نسبت به دارو‌های آنتی‌بیوتیک مقاوم می‌شوند و دیگر تحت تأثیر این دارو‌ها قرار نمی‌گیرند. این پدیده می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مصرف نادرست یا بیش از حد آنتی بیوتیک‌ها، عدم تکمیل دوره درمان، و انتقال ژن‌های مقاومتر بین باکتری‌ها ایجاد شود.

مقاومت آنتی بیوتیکی می‌تواند منجر به عفونت‌های سخت‌تر و درمان‌ناپذیر شود و در نتیجه با افزایش مرگ و میر خطرات جدی برای جامعه ایجاد کند، علاوه بر آن درمان عفونت‌های مقاوم بار مالی بیشتری را بر نظام‌های سلامت تحمیل کند.

بیشتر بخوانید

در آنا بخوانید؛

از تجویز خودسرانه دگزامتازون تا عوارض این دارو

مقاومت میکروبی یکی از چالش‌های بزرگ در پزشکی معاصر است و نیاز به اقدامات پیشگیرانه و درمانی مؤثر دارد. برآورد‌ها نشان می‌دهند که سالانه میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به دلیل عفونت‌های ناشی از باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک جان خود را از دست می‌دهند.

برآورد می‌شود تا سال ۲۰۵۰ میزان مرگ و میر در اثر مقاومت آنتی بیوتیکی به حدود ۱۰ میلیون نفر در سال برسد

بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تنها در سال ۲۰۱۹، حدود ۱.۲۷ میلیون نفر به طور مستقیم به دلیل عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک جان خود را از دست دادند و این عدد به همراه مرگ و میر‌های غیرمستقیم ناشی از این عفونت‌ها، مجموعاً به بیش از ۴.۹۵ میلیون نفر رسید. این در حالی است که برآورد می‌شود تا سال ۲۰۵۰ میزان مرگ و میر در اثر مقاومت آنتی بیوتیکی به حدود ۱۰ میلیون نفر در سال برسد.

خطری که ایران را تهدید می‌کند

بر اساس آماری که مردادماه امسال سرپرست گروه ارزیابی فناوری سلامت و مطالعات مدیریتی و اقتصادی سازمان غذا و دارو ارائه داد، میزان نسخ‌های حاوی آنتی بیوتیک‌های تجویزی در ایران ۱۰ درصد از میزان استاندارد اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی بالاتر است. بر اساس این آمار ۴۰ در صد نسخه در کشور حاوی آنتی‌بیوتیک هستند در حالیکه سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که حداکثر ۳۰ درصد نسخ تجویزی حاوی آنتی بیوتیک‌ها باشند.

در حالی این آمار منتشر شده است که میزان مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها مشخص نیست.

آلودگی آنتی بیوتیکی محیط زیست و تهدید بهداشت عمومی

یکی از خطراتی که این روز‌ها بسیار در مورد آن هشدار داده می‌شود، آلودگی محیط زیست توسط باقی‌مانده آنتی‌بیوتیک‌ها است. ورود این مواد به منابع آبی، سبب آلودگی گیاهان، خاک و جانوران می‌شود.

بر اساس برخی از مطالعات جهانی مصرف سالانه آنتی بیوتیک‌ها توسط انسان‌ها و حیوانات بیش از ۱۰۶ تن است

بر اساس برخی از مطالعات جهانی مصرف سالانه آنتی بیوتیک‌ها توسط انسان‌ها و حیوانات بیش از ۱۰۶ تن است. این در حالی است که این میزان در حال افزایش است. آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل عدم تجزیه کامل در بدن انسان‌ها و حیوانات به طور کامل تجزیه نشده و با دفع آن از طریق فاضلاب‌ها به منابع آبی و خاکی نشت پیدا کرده و آنها را آلوده می‌کنند و خطراتی همچون مقاومت میکروبی، اخلال در اکوسیستم، آلودگی منابع آب، تأثیر بر سلامت انسان از طریق ایجاد عفونت‌های مقاوم به درمان، آلودگی خاک و رشد منفی گیاهان به ویژه محصولات کشاورزی، ایجاد کنند. همچنین از طریق زنجیره غذایی دوباره به انسان‌ها بازگردند.

مقاومت میکروبی در بیمارستان‌ها

مقاومت میکروبی در بیمارستان‌ها یا عفونت‌های بیمارستانی یکی از مشکلات دیگری است که مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مهمترین عوامل ایجاد آن است. میزان مرگ و میر ناشی از عفونت‌های بیمارستانی می‌تواند بسته به نوع عفونت، وضعیت سلامتی بیماران، و شرایط بیمارستان متفاوت باشد.

به طور کلی، تخمین زده می‌شود که عفونت‌های بیمارستانی می‌توانند باعث مرگ ۵ تا ۱۵ درصد از بیماران مبتلا شوند. این آمار ممکن است در شرایط خاص، مانند در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف یا در بخش‌های مراقبت ویژه، بالاتر باشد. همچنین، عواملی مانند نوع عفونت (مثلاً عفونت‌های تنفسی، ادراری یا جراحی) نیز تأثیرگذار هستند.

انتهای پیام/

یاسر مختاری