گفت‌وگوی مشروح آنا با رضا مهدوی/۲
سهم ۶۰ درصدی بانوان در ورود به دانشگاه‌های هنر/چهلمین چراغ فجر با رویکرد جوانگرایی روشن می‌شود+ فیلم
دبیر جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر گفت: ارکستر، گروه سرود، کُر و نوازنده بانو و گروه‌های موسیقی برای بانوان در کشور داریم. شصت درصد ورودی‌های هنر دانشگاه‌ها بانوان و دختران هستند، بیش از هشتاد درصد خانم‌ها هنرجوی کلاس‌های آزاد هنری، هنرستان و دانشکده‌ها هستند، اما در سند ملی موسیقی حتی یک پاراگراف از بانوان نام برده نشده؟!
گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا ـ زهره سعیدی: جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر یکی از ارکان مهم موسیقی در ایران است، اجرایی که اگر یک سال از دست برود، تبعات جبران ناپذیری برای موسیقی کلان کشور دارد، هر چند شاید برخی تصور متفاوتی داشته باشند، اما کافی است یک بار وارد گود شوند و به این نتیجه برسند که چقدر این جشنواره حافظ ادامه فعالیت موسیقیدانان ایرانی در گونه‌ها، ساحت‌ها و گروه‌های مختلف از نسل نو تا استادان پیشکسوت، دانشگاهیان و هنرستانی‌ها است.
امسال این جشنواره چراغ چهلمین سال فعالیت خود را روشن می‌کند و از آنجایی که عدد چهل در علم ادبیات نیز به معنای پختگی یک رویداد، ذهن یک انسان و هر چیز دیگری محسوب می‌شود، شاید بررسی آسیب‌ها و مشکلات دوره‌های گذشته و توجه به امکانات آینده خالی از لطف نباشد.
رضا مهدوی نوازنده، مدرس دانشگاه، پژوهشگر، منتقد، برنامه ساز رادیو و تلویزیون و مولف در عرصه موسیقی ایرانی چهره‌ای شناخته شده است که سوابق مدیریتی در هنرستان موسیقی، دانشگاه سوره، علمی کاربردی، مرکز موسیقی حوزه هنری و سردبیری مجله و کتاب فصل مقام موسیقایی را در کارنامه خود دارد و دو دوره نیز به عنوان مدیر جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر انتخاب شده است. وی سال‌ها دبیر بخش پژوهش و عضو شورای سیاست‌گذاری و داوری جشنواره موسیقی فجر بوده است و حال درباره شرایط کنونی و چالش‌های سال گذشته جشنواره موسیقی فجر بعنوان دبیر جشنواره با رضا مهدوی به گفتگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
بخش نخست گفت‌وگوی خبرگزاری آنا با رضا مهدوی درباره بخش پژوهش و دانشگاهی جشنواره بین المللی موسیقی فجر به تازگی منتشر شده که از اینجا قابل مطالعه است و حال بخش دوم این گفت‌وگو درباره دیگر رویکردها، آسیب‌ها و چالش‌ها و بودجه جشنواره بین المللی موسیقی فجر دراین شماره قابل مشاهده است:
شما سال گذشته تلاش کردید تا بخش بانوان را در جشنواره با قوت بیشتری روبه رو کنید، اما هنوز هم چالش‌ها و مشکلات زیادی دراین عرصه وجود دارد که انتظار میرود امسال این مشکلات رفع شود، از جمله زمان برپایی اجرای بانوان و مسائل دیگر .. دراین رابطه چه برنامه‌ای دارید.؟
ابتدا این را اشاره کنم که اهمیت حضور بانوان در عرصه هنر و موسیقی آنقدر است که ما در جلسه‌ای که اخیرا با ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره سند ملی موسیقی و رفع مشکلات آن داشتیم، بنده تأکید کردم که این سند مردانه نوشته شده است و نام و اشاره ای به فعالیت های بانوان در آن نیست. درست است که در جمهوری اسلامی تکلیف شده که صدای تک خوانی زنان را مردان نامحرم نشنوند، اما بالاخره ما ارکستر بانوان، گروه سرود، کُر و نوازنده بانو و گروه های موسیقی برای بانوان در کشور داریم. شصت درصد ورودی‌های هنر دانشگاه‌ها در تمامی رشته ها بانوان و دختران هستند، بیش از هشتاد درصد خانم‌ها هنرجوی کلاس‌های آزاد هنری و هنرستان و دانشکده ها هستند، اما در این سند یک پاراگراف از آنها نام برده نشده؟! بنابراین با تأیید صحبت‌های بنده قرار شد اصلاحاتی دراین عرصه هم صورت بگیرد و سند به روز ، واقعی و حقوقی تام تصحیح شود.
ما به چه حقی بانوان را در یک دوره جشنواره سلیقه‌ای حذف می‌کنیم؟ سال گذشته طی جلسات متعددی که با متولیان امر داشتم تلاش کردم تا آیین نامه جشنواره اصلاح شود تا هر دبیر و مدیری که می‌آید به سلیقه خود چیزی را حذف نکند، طوری باشد فقط موارد جدید اضافه شود
اما صحبت من این است که ما به چه حقی بانوان را در یک دوره جشنواره سلیقه‌ای حذف می‌کنیم؟ سال گذشته طی جلسات متعددی که با متولیان امر داشتم تلاش کردم تا آیین نامه جشنواره اصلاح شود تا هر دبیر و مدیری که می‌آید به سلیقه خود چیزی را حذف نکند، طوری باشد فقط موارد جدید اضافه شود... باید تلاش کنیم اجرای بانوان در جشنواره ها را بیشتر کنیم، اجرای ساعت ۱۴ ظهر زمان مناسبی برای بانوان پس از صرف ناهار و آمدن در گرما و سرما نیست، مشخص است که ازاین گونه شیوه برگزاری استقبال نمی‌شود.
سال‌های قبل اگر اجرایی برگزار می‌شد در سالن کوچک نیاوران بود که سال گذشته بدون اطلاع ما سالن را به تعمیرات سپردند و ما یک سالن را از دست دادیم، حال همان تالار رودکی، برج آزادی و تالار وحدت برای اجرای بانوان جای مناسبی است، اما ساعت اجرا مناسب نیست و محل مناقشه است، مثلا می‌توان برای اجرای بانوان هم در هر روز دو سانس در نظر گرفت یا مثلا در طول پنج روز دو اجرا برای هر گروه گذاشت و یا دو گروه در یک روز اجرا داشته باشند و به عدالت در همان ساعت هایی که غیر بانوان اجرا دارند، بانوان هم اجرا داشته باشند این همان حرمت گذاری و کرامت انسانی است، به هرحال تعداد قابل توجهی تحصیل‌کرده از دانشگاه‌های مختلف دولتی تهران و هنر کرج در شهر‌های مختلف تا دانشگاه‌های آزاد و دانشگاه سوره است که می توان برای اجرای بانوان هم داوری و جایزه باربد قائل شد. چرا باربد فقط باید محدود به اجرای صحنه آقایان باشد؟
در حال حاضر فعالیت‌های دبیرخانه آغاز شده و اینکه شعار امسال را چه قرار داده اید؟
بله دفتر ما در انجمن موسیقی مستقر است، برنامه‌هایمان هم مشخص است منتها دوستان منتظر هستند تا ببینند دولت چه تصمیماتی می‌گیرد و تکلیف مدیران چه می‌شود. من هم که بالاخره پذیرفتم این دوره مدیریت کنم تمام تلاشم را میکنم تا کار‌ها به بهترین نحو انجام شود و تا اکنون مشغول جلسات و برنامه ریزی و رایزنی با گروه ها و شهرستان ها هستم و زمان را مدیریت میکنم تا عقب نمانیم تمام اعضای شورای سیاست گذاری و داوران بخش های متنوع را دعوت و هماهنگ کردم. شاکله اصلی چنین جشنواره‌هایی براساس دعوت ، سفارش اثر و تعیین موضوع شکل می‌گیرد و کمتر فراخوان برای آن بیست درصد محدود و مغفولی است که در شهر‌ها و جا‌های دورافتاده اخبار به اطلاعشان نرسیده و آنها فراخوان را می بینند و تصمیم می گیرند در جشنواره شرکت کنند ، اما هشتاد درصد باقی مانده را ما باید ارتباط بگیریم.
شعار جشنواره چهلم را با رویکرد جوانگرایی و هم راستا با دیدگاه ریاست جمهور یعنی بر مبنای «وفاق و آشتی ملی» بنا نهادیم ، استادان که شهرت خود را دارند و تنها انگیزه مالی قوی می‌تواند آنها را روی صحنه بیاورد و گیشه داشته باشند، اما یک عده هم هستند که جایگاه استادی را دارند، توانایی و تکنیک هم دارند منتها جوان هستند و مردم آنها را نمی‌شناسند یا کمتر می شناسند، این وظیفه جشنواره است که دعوت کند و سالنشان را پر کند و برایشان اجرا بگذارد، اشکالی هم ندارد و قطعا بهتر ازاین است که شیوه غلط بلیت فروشی که هر ساله بلیت‌ها دپو می‌شود و در نهایت هم لحظه آخر به گروه‌های جدی می‌گویند که خود میهمان بیاورند که در نهایت منجر به شکست می شود و تالارها متأسفانه پر از خالی!
به شیوه بلیت فروشی سالهاست که انتقاد جدی وارد است نظر شما چیست؟
بله شیوه بلیت فروشی سالهاست به طور وسیع مورد نقد قرار دارد، چرا که بخشی از این بلیت‌ها از قبل به نهادها و سازمان‌ها و برخی افراد اهدا شده ولی همچنان ما با سالن خالی روبه رو می‌شویم...
سال گذشته هم گفتم و امسال هم امیدوارم که بتوانیم برای فروش بلیت اول به گروه‌ها بلیت نیم بها بدهیم و بعد مابقی بلیت‌ها در سامانه فروش پیش نیاید . اینکه کیلویی به وزارت خانه ها بدون نظرسنجی بلیت داده می شود باعث مزاحمت برای گروه های اجرای صحنه و سایر مخاطبان می شود. شعار مردمی بودن جشنواره این نیست که یک عده وجهات کار را از بین ببرند، دنیا کارهای ما را می بیند، میهمان خارجی و سفارتخانه حضور پیدا می کنند، اینها باید مدنظر نهادهای بالادستی قرار بگیرد.
از لحاظ قیمتی امسال چه افزایشی را شاهد خواهیم بود.
ما تمام تلاشمان را کردیم نرخ بلیت‌های کنسرت‌های پاپ مردمی که سال گذشته نهصد و اندی و یک میلیون تومان بود، برای ردیف‌های جلوی فرهنگسرای بهمن و میلاد چهارصد و برای ردیف‌های عقب تا صد و پنجاه هزار تومان تعیین شود، منتها باز شاهد بودیم که یک عده از شمال تهران برای دیدن کنسرت پاپ در فرهنگسرای بهمن صف کشیدند!
ما نمی‌توانیم از انواع موسیقی‌ها چشم بپوشیم. موسیقی ملی در درجه اول و در درجات بعدی گونه‌های موسیقی و جوانان پرشور ایران زمین تمایل به شرکت و اجرا دارند که مایه مباهات است
متأسفانه سالن وزارت کشور هم شرایطش سال گذشته برای اجرای موسیقی فراهم نشد، امسال تمام تلاشمان را می‌کنیم این مشکل حل شود و سالن وزارت کشور هم برای انواع اجراها در اختیارمان قرار بگیرد. ما نمی‌توانیم از انواع موسیقی‌ها چشم بپوشیم. موسیقی ملی در درجه اول و در درجات بعدی گونه‌های موسیقی و جوانان پرشور ایران زمین تمایل به شرکت و اجرا دارند که مایه مباهات است. امید که جشنواره‌های مجزایی برای تمامی موسیقی های موجود طراحی شود و هر ماه شاهد برگزاری آنها در کل کشور باشیم.
بخش رقابتی را بنا دارید افزایش بدهید؟
بله بخش رقابتی را قویا دنبال می‌کنیم. تلاش داریم امسال بتوانیم اکثر بخش‌ها را رقابتی کنیم و جوایز را هم ارتقا دهیم. انشالله خدا کمک می‌کند و مسئولان توجه ویژه و بودجه جشنواره را نسبت به قبل دو برابر خواهند کرد. بنا داریم پیشکسوتان ظهور یافته موسیقی مردم وار پس از انقلاب از دهه هفتاد گرفته تا دهه هشتاد و خوانندگان شناخته شده و فعال کنونی ، آهنگسازان و تنظیم کنندگان برجسته، شاعران و صدابرداران این عرصه را برای رقابت و ارزیابی گروه‌های جوان دعوت کنیم و بسنده به بررسی و داوری آلبوم ها نداشته باشیم. یک فرم داوری هم به دست خود مردم بدهیم تا آنها هم ارزشگذاری متناسب با فرهنگ و سبک زندگی ایرانی اسلامی داشته باشند.
از نقد نباید بترسیم، موسیقی ما مظلوم و مهجور است، خیلی از کار‌هایی که در ایام دیگر نمی‌توان انجام داد به دلیل برخی حساسیت‌ها، در دهه فجر به خاطر جشن انقلاب محدودیت کمتر است. خیلی از هنرمندان شناخته شده سال گذشته به من انتقاد کردند که چرا باعث نشدم تا بخش پاپ به طور کلی تعطیل شود، من هم گفتم چرا باید اینکار را می کردم؟ درحالی که هم رضایت هنرمندان را در پی دارد و هم آورده مالی دارد و بخشی از بودجه از این طریق تأمین می‌شود و هم اینکه اینان هم حق دارند در جشن انقلاب اسلامی سهیم باشند و شرکت کنند به هرحال این هم اتفاق خوبی است همه باشند.
ما باید شرایط تبلیغات محیطی را فراهم کنیم با کمک نهادهای ذی ربط تا بیش از اندازه فقط کنسرت های موسیقی پاپ ایرانی دیده نشود. رقابتی کردن این بخش به نظر من انگیزه خود هنرمندان را هم افزایش می‌دهد. حتی سال گذشته این ایده را داشتیم که برای نسل نو، آلبوم اولی‌ها و اجرا اولی‌ها هم داوری بگذاریم و یک شب از بزرگان موسیقی دهه شصت و هفتاد بخواهیم تا یک قطعه هم با آنها اجرا کنند تا الگویی برای جوانان شود.
سالن فرهنگسرای بهمن سال گذشته خیلی مناسب اجرای جشنواره نبود، از لحاظ امکانات و سیستم صوتی و فنی مشکلات زیادی داشت..
بله به هرحال تجربه اول این سالن بود، تا دقیقه نود هم ما انتظار اتفاقات ناگوار داشتیم منتها به لطف خدا به خوبی سپری شد. امسال تلاشمان این است که سالن وزارت کشور را هماهنگ کنیم. برخی معتقدند که من به عنوان دبیر بلند پروازی زیادی دارم منتها ما براساس معیار‌ها و قواعد باید صحبت کنیم چه اشکالی دارد که من ایده‌هایم را با صدای بلند مطرح کنم و خودم را سانسور نکنم، وقتی می‌توانیم یک استخر داشته باشیم چرا به یک حوض کوچک اکتفا کنیم؟
دبیر جشنواره چه من باشم و چه هر کس دیگری نیاز به تام الاختیاری دارد تا در چارچوب اختیاراتش بتواند حمایتها را اخذ کند. چطور در سینما این اتفاقات عادی است تا به موسیقی می‌رسد عجیب می‌شود؟ یک دبیرخانه مستقل می‌تواند با سراسر دنیا به راحتی مکاتبه و مراوده داشته باشد و سیکل معیوب اداری را که الان به چهلمین دوره جشنواره فجر رسیده دور بزند، الان دیگر باید چهل چراغ جشنواره روشن شود و به پختگی برسد و این چهلمین دوره را باید به فال نیک گرفت چرا که نفس برگزاری جشنواره از اهمیت بالایی برخوردار است.
درباره بودجه چهلمین دوره جشنواره موسیقی فجر برایمان بگویید چه تفاوتی امسال با دوره گذشته دارد؟
به طور جد من امیدوار هستم که اتفاقات خوبی در دولت آقای پزشکیان و وزیر صالح ایشان آقای صالحی رخ دهد، در دولت قبل تلاش‌های ارزنده‌ای شد و مسیر داشت رو به جلو حرکت می‌کرد و انتظار داریم با رویکردی ویژه در این دولت عدالت محور اتفاق‌های شعف انگیزی را شاهد باشیم. خوشبینانه آن است که هر ساله بیست درصد افزایش بودجه باشد ولی کارساز نیست.
تأکید کنم که موسیقی هیچ چیز کمتر از فیلم و سینما ندارد، حتی هنرمندان عرصه موسیقی بسیار احساسی و حساس هستند، آقای اسماعیلی وزیر ارشاد قبل نیز اهل مهربانی و معاشرت و تعامل بودند. یک عده به او انتقاد می‌کردند که مدیریت با لبخند نمی‌شود، منتها هر مدیری یک شیوه و منشی دارد. آنچه مهم است خروجی کار است ما هم تلاش داریم جذب حداکثری هنرمندان را با شعار «وفاق و آشتی ملی» داشته باشیم و اگر هنرمندانی که به هر دلیلی زاویه با جشنواره دارند نیز دعوت و پای کار بیاوریم.
موسیقی یک هنر هزینه بر است، کسی که هنرمند و استاد می‌شود ساز دست و حنجره‌اش خیلی گران است، الان ساز‌های قدیمی ایرانی مثل یک سنتور ساخته مهدی ناظمی استاد یزدی کمتر از یک میلیارد تومان نیست
در ارتباط با بودجه که صحبت شد این را هم بگویم که موسیقی یک هنر هزینه بر است، کسی که هنرمند و استاد می‌شود ساز دست و حنجره‌اش خیلی گران است، الان ساز‌های قدیمی ایرانی مثل یک سنتور ساخته مهدی ناظمی استاد یزدی کمتر از یک میلیارد تومان نیست، دومی هم ندارد مثلا از یک تنه درخت ۱۰ ساز ساخته می‌شود، اما هیچکدام شبیه هم نیستند، یا مثلا وارد کردن یک ویلنسل به کشور دو تا سه میلیارد هزینه‌اش است یا همان ساز نی و سه تار ساده که کیفیت خوبی داشته باشد، مثلا سه تار حاج طاهر چهارصد تا پانصد میلیون تومان است.
پس هنرمند اگر دستش ضربه‌ای بخورد و حنجره‌اش آسیبی ببیند از نان خوردن می‌افتد و بیمه آنچنانی هم ندارد. با شرایط سخت آموزشگاه داری و گاهی بیماری و کرونا و چیز‌های دیگر حقش است که سالی یک بار به جشنواره بین المللی موسیقی فجر بیاید و دستمزد خوب هم بگیرد. تمام تلاشم این است که دستمزد‌ها را بالا ببرم و بودجه تأمین شود. حال اینکه سالن پر بشود یا نشود، دیگر مانیفست ما است که بتوانیم جشنواره‌ای با کیفیت داشته باشیم. اینکه به هر گروهی بیست تا سی میلیون کمک هزینه بدهیم واقعا شایسته نیست و برای رفت و آمد و استرس‌ها و ماجرا‌های دیگر گروه‌ها اصلا صرفه‌ای ندارد بنابراین تمام تلاشمان را می‌کنیم تا دستمزد‌ها را بالا ببریم.
سالن‌ها نیز همان سالن‌های سال گذشته خواهد بود؟
بله به استثنای سالن وزارت کشور که هنوز تکلیفش مشخص نیست، تالار رودکی، تالار وحدت، تالارهای حوزه هنری، فرهنگسرای ارسباران و برج آزادی را خواهیم داشت که البته برای آزادی با شرایط خاص نبود زیرگذر تمام تلاشمان را می‌کنیم تا شهرداری مشکل زیرگذر را حل کند تا خطری رفت و آمد مردم را تهدید نکند. امیدواریم بتوانیم پنج شب جشنواره موسیقی فجر را به ده شب افزایش دهیم یا اینکه بتوانیم در هر شب سه سانس اجرا داشته باشیم تا گروه‌های بیشتری را داشته باشیم.
تلاش داریم بودجه بخش و جایزه بخش رسانه، شعر و ترانه و پژوهش را افزایش دهیم، سال‌ها این مبلغ سه میلیون تومان برای برگزیده‌های رسانه بود که سال گذشته چهار میلیون شد و پیشنهاد من حداقل بیست میلیون تومان است
درباره بخش رسانه چه ایده‌ای امسال دارید؟
تلاش داریم بودجه بخش و جایزه بخش رسانه، شعر و ترانه و پژوهش را افزایش دهیم، سال‌ها این مبلغ سه میلیون تومان برای برگزیده‌های رسانه بود که سال گذشته چهار میلیون شد و پیشنهاد من حداقل بیست میلیون تومان است، ما انتظار داریم رسانه‌های بیشتری در بخش رسانه حضور پیدا کنند و همین افزایش مبلغ می‌تواند انگیزه‌ای برای آنها بشود تا این بخش را چابکتر برگزار و داوری‌ها را زودتر شروع کنیم.
هر ساله اعتراض می شود که چرا یک تعداد افراد خاص در بخش رسانه شرکت می‌کنند و انتخاب می‌شود، علتش تقصیر ما نیست مقصر خود رسانه‌ها هستند که دراین بخش شرکت نمی‌کنند. قطعا برگزیده‌ها هم تکراری می‌شوند.
چرا باید به بخش ویژه رسانه جشنواره موسیقی فجر تنها پانزده تا بیست اثر برسد؟ درست است که بودجه تا به حال کم بوده و انگیزه را دچار نقصان کرده اما تلاشمان را می‌کنیم تا در چهلمین دوره بخش موسیقی و رسانه چابک سازی شود و شاهد حضور همگان باشیم. پیشنهاد برپایی جلسه‌ای با اصحاب رسانه و مطبوعات و خبرگزاری را بارها داده‌ایم تا تمام نظرها و پیشنهادها را برسی کنیم. من عمیقا به خرد جمعی اعتقاد دارم و پای بند به آن هستم.
انتهای پیام/
