نگاهی به رویکرد‌های ایجاد دانشگاه تراز جهانی در ایران

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، دانشگاه‌های تراز جهانی، مؤسسه‌های دانشگاهی‌اند که به ایجاد و گسترش دانش در طیف وسیعی از رشته‌ها و زمینه‌ها، ارائه آموزش عالی با کیفیت در تمام سطوح، پاسخگویی به تقاضا‌ها و نیاز‌های ملی و کمک به افزایش منافع بین‌المللی اختصاص یافته‌اند. بنابراین، ارتقاء وضعیت دانشگاه‌ها و همچنین ارتقای جایگاه آنها به عنوان هدف اصلی اغلب دانشگاه‌ها و مدیران دانشگاهی در راستای دستیابی به یک دانشگاه تراز جهانی در نظر گرفته شده است.

محسن نظرزاده زارع (استادیار مدیریت آموزش عالی دانشکده ادبیات و علوم انسانی ملایر) در مقاله‌ای با عنوان «نگاهی به رویکرد‌های ایجاد دانشگاه تراز جهانی در ایران» به این موضوع اشاره می‌کند که سازمان‌های تراز جهانی، پدید‌های نوین از سازمان‌ها محسوب می‌شوند که عملکرد رقابتی بالایی را در عرصه رقابت جهانی نوید می‌دهند.

* دانشگاه‌های تراز جهانی به عنوان رهبران جهانی

این پژوهش توضیح می‌دهد که دانشگاه‌های تراز جهانی به عنوان سازمان‌های ترازجهانی، دانشگاه‌هایی‌اند که به طور گسترده به وسیله مدیران آموزش عالی، پژوهشگران و سیاست‌گذاران به عنوان دانشگاه‌های تحقیقاتی پیشرو در قلمرو جهانی شناخته می‌شوند.

بیشتر بخوانید

در یک پژوهش بررسی شد؛

نوآوری و نظریه‌پردازی در چارچوب نظریه گفتمان

به سخن دیگر در این پژوهش، دانشگاه‌های تراز جهانی به عنوان رهبران جهانی و ملی در آموزش، پژوهش و نوآوری به شمار می‌روند و در تربیت دانش‌آموختگانی که تبدیل به رهبران آینده بخش‌های خصوصی و دولتی می‌شوند، نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

* رویکردهای ایجاد یک دانشگاه در تراز جهانی

این پژوهش مطرح می‌کند که سه رویکرد اساسی زیر می‌تواند ایجاد یک دانشگاه در تراز جهانی را دنبال کند:

• رویکرد ارتقا؛ دولت تعداد اندکی از مؤسسه‌های آموزش عالی فعلی را ارتقا دهد که دارای توانایی‌های بالقو‌های برای تعالی‌اند
• رویکرد ادغام؛ دولت تعدادی از مؤسسه‌های آموزش عالی فعلی را برای ادغام و تبـدیل شدن به یک دانشگاه در تراز جهانی تشویق کند که این در واقع نوعی از هـم‌افزایی مؤسسه‌ها برای تبدیل شدن به مؤسسه آموزش عالی در تراز جهانی است
• رویکرد تأسیس؛ دولت، دانشگاه جدیدی در تراز جهانی را از ابتدا ایجاد کنند

* انتخاب چند دانشگاه و پژوهشگاه داوطلب برای ورود به رویکرد ارتقا

این پژوهش بیان می‌کند برای انتخاب دانشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی مدنظر برای ارتقا و به‌روزرسانی آنها در راستای تبدیل شدن آنها به دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی در تراز جهانی؛ با توجه به تعدد دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ممتاز در کشور، باید دست به انتخاب زد، و برای اینکه در این زمینه عدالت رعایت شود.

بیشتر بخوانید

در یک پژوهش مطرح شد؛

برای بهبود فرایندی امر ارزیابی در مرکز پژوهش‌ها چه باید کرد؟

به گفته این پژوهش باید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان متولی اصلی، از طریق ارسال فراخوان و دریافت طرح‌های دانشگاه‌ها و مراکز داوطلب، تشکیل دبیرخانه و کمیته هدایت و نظارت از میان دانشمندان با تجربه و توانمند کشور و ایجاد ساختار نظارت بر اساس الگو‌های جهانی و با کمک انجمن‌های علمی مربوط، بررسی وضع موجود و طرح‌های دریافتی از دانشگاه‌های برتر و انتخاب مراکز و تهیه شرح خدمات مورد انتظار و امضای قرارداد‌های سالانه و پنج ساله با مرکز منتخب، زمینه لازم برای طراحی و پیاده‌سازی نظام انتخاب حداقل چند دانشگاه و پژوهشگاه داوطلب برای ورود به ترازجهانی از میان دانشگاه‌های برتر کشور فراهم کند.

* تقویت فضای فرهنگی، دانشجویی و پشتیبانی ویژه از مراکز منتخب

این پژوهش مطرح می‌کند که ارتقا یا به‌روزرسانی دانشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی منتخب برای ورود به تراز جهانی نیازمند تقویت فضای فرهنگی، دانشجویی و پشتیبانی ویژه از آنها دارد.

این پژوهش به این نکته اشاره می‌کند که در رویکرد ارتقا (به عنوان رویکـرد انتخابی در تبدیل دانشگاه‌های کشور به تراز جهانی) تغییر فرهنگ سازمانی و شیوه اداره دانشگاه‌ها به سختی صورت می‌گیرد؛ و بدون بسترسازی فرهنگی و پشتیبانی‌های لازم از بدنه دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی منتخب، اجرای این امر به‌ کندی صورت خواهد گرفت.

به زعم این پژوهش لازم است که پس از انتخاب دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی منتخب برای ورود به این رویکرد، از طریق بهینه‌سازی وبسایت و شاخص‌های، ایجاد تسهیلات برای توانمندسازی بدنه اجرایی و کارشناسی دانشگاه در حوزه بین‌الملل از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی، زبان‌آموزی، حمایت از حضور در کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللـی‌،ایجاد ساختار اطلاع‌رسانی بین‌المللی در دانشگاه‌ها و مراکز منتخب و حضور در عرصه تبلیغات و بازاریابی دانشجویان مستعد بین‌المللی (بروشور، فیلم و ...)، آموزش زبان فارسی به صورت مجازی، برنامه‌های فرهنگی و ایران‌گردی ویژه استادان و دانشجویان بـین‌المللی دانشـگاه، انعقاد قرارداد همکاری با دانشگاه‌های داخلی برای همسویی و همراهی در برخی از فعالیت‌های بین‌المللی، حمایت از ایجاد امکانات خوابگاهی مجهز با استاندارد بین‌المللـی بـرای دانشـجویان بین‌المللی، زمینه‌سازی برای شرکت دانشجویان خارجی دانشگاه در برنامه‌های جمعی دانشجویی در ایران و نیز شرکت دانشجویان ایرانی دانشگاه‌ها در برنامه‌های جمعی دانشجویی در خارج از ایران و ایجاد مهمان‌سرای مجهز با استاندارد بین‌المللی برای استادان بـین‌المللـی، زمینه لازم برای تقویت فضای فرهنگی، دانشجویی و پشتیبانی ویژه از دانشگاه‌ها و مراکز منتخب فراهم شود.

*  تبدیل کارگاه‌های آموزشی به مراکز مرجع در کشور

در این پژوهش آمده است که دانشگاه تراز جهانی برای انجام پژوهش جهانی، نیازمند تجهیزات و امکانات لازم از قبیل، آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های مجهز و به‌روز است؛ در صورت انتخاب رویکرد ارتقا یا به‌روزسانی دانشگاه‌ها و واحدهای پژوهشی فعلی کشور، لازم است دولت نسبت به تجهیز و بـه‌روزرسانی تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاه‌های آموزشی- پژوهشی دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی منتخب اقـدام‌های لازم را انجام دهد.

بیشتر بخوانید

در یک پژوهش مطرح شد؛

درباره اهمیت ارزیابی عملکرد پژوهشگاه‌ها و مراکز پژوهشی

* تشکیل هسته‌های علمی از بین استادان و آزمایشگاه‌های مستعد رقابت در عرصه جهانی

در این پژوهش مطرح شده است که تعالی دانشگاه‌های تراز جهانی در پیشرو بودن آنها در زمینه پژوهش، پویایی دانش و انتقال فناوری است؛ و به یقین برای نیل به این مقصود، برخورداری از اعضای هیئت علمی نخبه و با استعداد، در کنار برخورداری از آزمایشگاه‌های مستعد در عرصه رقابت جهانی، به عنوان ارکان اساسی هـر پژوهشی، ضروری به نظر می‌رسد.

بنابراین لازم است که پس از انتخاب دانشگاه‌ها و واحد‌های پژوهشی منتخب برای ورود به رویکرد ارتقا، از طریق طراحی الگوی ایجاد هسـته‌های علمی نظری و تجربی برخوردار از آزمایشگاه و ابزار تحقیقاتی مجهز در تراز روزامد جهان، تشکیل هسته‌های علمی تراز جهانی، تشکیل هسته‌های علمی جدید تراز جهانی و حمایت از هسته‌های قبلی، زمینه لازم برای طراحی ساختار و تشکیل هسته‌های علمی از بین استادان و آزمایشگاه‌های مستعد رقابت در عرصه جهانی توسط دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی برگزیده و افزایش تدریجی آنها طی ۱۰ سال فراهم شود.

نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که دانش جریانی پویا است و این پویایی نمی‌تواند در خلأ اتفاق بیافتد؛ بلکه نیازمند حرکت در مرز‌های دانش و فراتر از آن است؛ دانشگاه‌ها و واحـدهای پژوهشی به عنوان نهاد‌های تولید علم، نمی‌توانند بدون حرکت در مرزهای دانش، از رشد مناسبی برخوردار باشند؛ در این بین یکی از عواملی که می‌تواند به آنها در این زمینه کمک کند؛ داشتن تعاملات با سایر دانشگاه‌ها و سازمان‌ها در سـطح داخـل و خارج است.