۹ تیر در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۹ تیر برابر ۲۹ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

فاجعه سایوز ۱۱

۲۹ ژوئن ۱۹۷۱ میلادی برابر با ۹ تیر ۱۳۵۰ خورشیدی سه کیهان‌نورد شوروی سابق به نام‌های ولادیسلاف وولکوف، گئورگی دوبروولسکی و ویکتور پاتسایف در کپسول فضایی سایوز ۱۱ جان باختند. این سه فضانورد تنها انسان‌هایی هستند که خارج از جو زمین جان خود را از دست دادند. سایوز ۱۱ اولین پرواز به‌سمت ایستگاه فضایی سالیوت ۱ را دو سال قبل‌از شروع پروژه ایستگاه فضایی آمریکایی اسکای‌لب (آزمایشگاه فضایی) انجام داد و به این ایستگاه فضایی علمی متصل شد. تجهیزات موجود در سالیوت ۱ شامل تلسکوپ، طیف‌سنج، الکتروفتومتر و تلویزیون بود. در یک اقامت بی‌سابقه ۲۴ روزه، خدمه سه نفره سایوز ۱۱، سامانه‌های ایستگاه فضایی را بررسی کردند و تحقیقات پزشکی‌بیولوژیکی مهمی را انجام دادند. اقامت برنامه‌ریزی‌شده ۳۰ روزه به‌دلیل وقوع یک آتش‌سوزی کوچک و شرایط سخت کاری متوقف شد و خدمه از ایستگاه فضایی به کپسول سایوز بازگشتند و کپسول در قزاقستان با چتر نجات فرود آمد و تیم ریکاوری دریچه‌ای را برای بیرون کشیدن هر سه خدمه باز کرد. اما در بازرسی مشخص شد که دریچه تسکین فشار هنگام ورود مجدد زمانی که هنوز به جو زمین وارد نشده بود دچار اختلال شده و این مسئله موجب از بین رفتن جو کابین شده‌ است. ازآنجاکه خدمه لباس‌های تحت فشار نداشتند همگی این حادثه جان باختند، این اتفاق در ۱۶۸ کیلومتری زمین باعث مرگ خدمه درطول چندین ثانیه شده‌ بود. از آن به‌بعد، این دستور صادر شد که در تمام مأموریت‌های بعدی سایوز استفاده از لباس فضانوردی سوکول اجباری باشد. وکول لباسی هست که فضانوردان در زمان پرتاب به فضا، تا رسیدن به ایستگاه فضایی و برگشت از فضا به زمین می‌پوشند. سوکول نوعی لباس فضانوردی روسی است که از فضانوردان در برابر تغییرات احتمالی فشار هوای داخل کپسول سایوز  هنگام پرتاب یا فرود محافظت می‌کند.

توماس آدیسون 

۲۹ ژوئن ۱۸۶۰ میلادی برابر با ۹ تیر ۱۲۳۹ خورشیدی، توماس آدیسون (Thomas Addison)، دانشمند و پزشک انگلیسی درگذشت. آدیسون بیماری آدیسون و کم‌خونی پرنیشیوز را کشف کرد و سندرم آدیسون-شیلدر را هم توصیف کرد. او دریافت زمانی که بدن با کمبود هورمون‌های قشر غده فوق کلیوی مواجه می‌شود فرد با احساس ضعف و خستگی، دل درد و حالت تهوع و اسهال، کاهش اشتها و وزن، اسهال، سردرد، تعریق، احساس سردی بدن و کاهش فشار خون و حتی تغییر خلق‌وخو مواجه می‌شود. بیماری آدیسون بیماری نادری است که شیوع آن در در هر دو جنس زن و مرد می‌تواند به یک اندازه باشد. آدیسون مدرس بالینی بسیار مشهوری بود و بیمارستان گای در لندن در زمان ارتباطش با او به‌عنوان یک مدرسه پزشکی به شهرت رسید. مطالعات بالینی متعدد آدیسون، کارهایی روی مطالعات بالینی کبد چرب، آپاندیسیت، ذات‌الریه و گزانتوما (زانتوما) یا تجمع کلسترول و تری‌گلیسیرید را شامل می‌شود.

مارگریتا هک

۲۹ ژوئن ۲۰۱۳ میلادی برابر با ۹ تیر ۱۳۹۲ خورشیدی، مارگریتا هک، اخترفیزیکدان و فعال ایتالیایی که یکی از مهم‌ترین افراد در حوزه کاری‌اش در ایتالیا بود و در شناسایی طیفی بسیاری از ستارگان مشارکت داشت درگذشت. او مشتاق کشف بیشتر درباره مهبانگ و ماده تاریک بود. هک اولین زنی بود که ریاست رصدخانه تریسته را بر عهده گرفت. او بینش اولیه‌ای درخصوص استفاده از ماهواره‌های فضایی به‌عنوان بستری برای مشاهدات نجومی داشت. هک همچنین به‌دلیل ارتباط نزدیکی که با رسانه‌ها داشت و تاثیرگذاری در موضوعات مختلف مدنی، حقوق مدنی و برابری مشهور بود. او در مخالفت با ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در ایتالیا موفق شد. سیارک ۸۵۵۸ هک، که در سال ۱۹۹۵ کشف شد، به نام او نامگذاری شده است.

رولف لوفت

۲۹ ژوئن ۱۹۱۴ میلادی برابر با ۹ تیر ۱۲۹۳ خورشیدی، رولف لوفت، متخصص غددشناسی اهل سوئد که اصطلاح پزشکی میتوکندری را ابداع کرد، به‌دنیا آمد. رولف لوفت استاد پزشکی در موسسه کارولینسکا در استکهلم سوئد و پیشگام در حوزه‌های غدد درون‌ریز، دیابت و تحقیقات میتوکندری بود. او دریافت که علت تعدادی از بیماری‌های خاص، ازجمله دیابت، عدم تعادل در فرآیند اکسیداسیون است. سندرمی با نام «بیماری لوفت»، اولین بیماری میتوکندریایی بود که از نظر زیست‌شیمیایی تعریف شد. لوفت اولین کسی بود که نشان داد کنترل دیابت با هورمون‌های استرس تشدید می‌شود و وراثت در تولید انسولین سلول‌ها نقش دارد. او پیشگام در پیشبرد مراقبت از بیماران دیابتی ازجمله ارائه آموزش‌های تخصصی به پرستاران در بخش‌های دیابت بود. امروزه شناسایی بیماران متاثر از بیماری میتوکندری و تشخیص درست یکی از چالش‌های بالینی در پزشکی میتوکندری به‌شمار می‌رود.