طهرانچی: نظریه اقتصادی باید مبتنی‌‌‌بر سنت‌های الهی و تلاش عقلانی بشر باشد

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، اجلاس سراسری دانشکدگان جامعه و حکمرانی گروه‌های آموزشی حسابداری و مالی و اقتصاد با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در واحد کاشان این دانشگاه برگزار شد.

طهرانچی در این نشست با تبریک عید سعید غدیرخم گفت: عید غدیرخم عیدی است که اگر آن کودتا رخ نمی‌داد، داستان بشر داستان دیگری بود. انشاءالله بشر بتواند از این معرفت ناب و این کوثر نبوی بهره‌ها ببرد.

وی با بیان اینکه امروزه همه از اقتصاد می‌گویند و راه‌حل ارائه می‌کنند، اما ۵۰ سال است که این راه‌حل‌ها به جایی نمی‌رسد، با ارائه سخنرانی با موضوع «علوم و حکمت‌های اقتصادی و ابزار‌های مالی» گفت: اساساً برای همه کنش‌های بشری هدفی که گرفته ایم، منافع للناس است. خداوند نیز منافع للناس را به رسمیت شناخته و می‌فرماید از خمر شراب و قمار می‌پرسند، جواب این است که «فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ». یعنی هر عمل و کنشی دو وجه دارد؛ یکی با خداست و دیگری با مردم است. بخش باخدا باید اثم نباشد یعنی در نزد خداوند سیئه نباشد و در بخش مردم هم منافع للناس باشد. مردم اساساً منافع خود را تشخیص می‌دهند. منافع للناس در چهار ساحت است؛ دانش و توانش، دانایی و توانایی، روزی و ثروت و حیات.

طهرانچی خاطرنشان کرد: جوانان دوران انقلاب اسلامی را می‌توان به دهه‌های مختلف تقسیم کرد. دهه اول که متولدین ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ هستند، به دنبال دانایی بودند و کتاب‌هایی از شهید مطهری و شریعتی و کتاب‌هایی در باب اصول فلسفه و روش رئالیسم می‌خواندند و دانایی برایشان از اهمیت زیادی برخوردار بود. در مقطع انقلاب اسلامی برای نسل دوم که متولدین ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۸ بودند، حیات مهم شد. جوانان آن دوران با شهادت حیات می‌خریدند. کسانی که در این مقطع به دنیا آمدند، در ۱۰ سال اول زندگی می‌دیدند که حیات طیبه در جامعه متبلور است و به همین دلیل نگاهی متفاوت داشتند. در سال ۱۳۶۸ که جنگ تمام شد و مرحوم‌هاشمی رئیس جمهور شد و دوران سازندگی و رفاه آغاز شد. دوران ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ دورانی بود که ثروت و رفاه هدف جامعه شد. کمابیش مباحث سازندگی و توسعه سیاسی و... مطرح شد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: از ۱۹۸۹ که فروپاشی شوروی اتفاق افتاد، مثل ۱۹۴۶ آمریکایی‌ها دوباره دچار توهم حکمرانی یکپارچه بر جهان شدند، اما آن دفعه در سال ۱۹۵۶ به جنگ سرد و ماجرای اسپوتنیک مواجه شدند، اما این بار با فروپاشی شوروی و انقلاب اسلامی و حرکت‌هایی که در دنیا رخ می‌داد، بحث جهانی‌سازی را هدف قرار دادند و برای جهانی‌سازی شعار‌هایی مطرح کردند مانند سازمان‌های یکپارچه، ارزش‌های یکپارچه، اقتصاد یکپارچه و...

وی با بیان اینکه دلار تا قبل از جهانی‌سازی یک معنا داشت و بعد از آن معنای دیگری پیدا کرد، گفت: آمریکایی‌ها ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۱ پیش رفتند ولی در سال ۲۰۰۱ که ماجرای ۱۱ سپتامبر و برج‌های دوقلو اتفاق افتاد، برای اینکه مسئله را حل کنند، روی تکنولوژی که در ارتش خود به آن دست یافته بودند و اینترنت نام داشت، سرمایه گذاری کردند و گفتند همه دنیا از خدمات اینترنت بهره ببرد. فیبر نوری را به کل دنیا کشیدند، سرور‌های آنچنانی، توسعه نرم‌افزاری رایگان، گوگل، شبکه‌های اجتماعی و... این بخشی از بازی شتاب جهانی‌سازی بود.

طهرانچی با بیان اینکه در مبحث جهانی‌سازی اگر کسی جدا عمل کرد، او را محدود می‌کنند و به همین دلیل بازی جدیدی به نام تحریم را شروع کردند، تصریح کرد: با بازی تحریم، خودشان را و نظامات بانکی خود را تمرین کردند که چگونه می‌توانند یک نفر را در این جامعه جهانی تنبیه کنند. با ما شروع کردند و با روس‌ها ادامه دادند. ایران در حال حاضر تنها با تحریم نفتی و تحریم ارزی و موضوع FATF و... مواجه نیست بلکه ورزش هم باید در اختیار آنها باشد و آنها ارزش‌ها را تعیین کنند. به عنوان نمونه؛ در اسلام لمس بدن مرد توسط زن نامحرم حرام است، اما می‌بینیم که در مسابقات کشتی داور زن قضاوت می‌کند و دست کشتی گیر را می‌گیرند و بالا می‌برند و... و تهدید می‌کنند که اگر این قوانین رعایت نشود، ورزش این کشور‌ها تحریم می‌شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از ۲۰۰۱ به بعد دنیا ادبیات دیگری دارد و قصد دیگری دارد. برخی در عین مدعی بودن، ساده نگاه می‌کنند و می‌گویند ما با کسی دعوا نداریم. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۳ قذافی تمامی سلاح‌های هسته‌ای خود و سانتریوفیوژ‌ها و دیگر ادوات هسته‌ای خود را تقدیم آمریکا کرد ولی دیدیم که در سال ۲۰۱۱ آمریکا به لیبی حمله کرد و قذافی را از بین برد.

وی خاطرنشان کرد: غرب نتوانست حریف ایرانی که انقلاب کرده بود و روی پای خود بود، شود و با اینکه همه دنیا اعم از فرانسه و شوروی در جنگ تحمیلی به کمک صدام آمده بودند، جمهوری اسلامی ایران توانست در جنگ موفق شود. به همین دلیل غرب بازی جدیدی را شروع کرد به نام ارتباطات گسترده. نسل چهارم، طیفی باز شد؛ برخی تحت تربیت درونی و برخی دیگر تربیت بیرونی. با اینکه در یک کشور قرار داریم، بسته به اینکه آنتن منزل روی کدام شبکه باشد، تفکر‌ها تغییر کرد.

طهرانچی با بیان اینکه نسل فعلی نسلی است که به بُعد چهارم بیشتر از بقیه ابعاد نگاه می‌کند، گفت: فرق این نسل با ما این است که ما می‌گوییم «توانا بود هرکه دانا بود» ولی این نسل می‌گوید دانایی به دست می‌آید و این خود توانایی است که موضوعیت دارد. نسل ما به دنبال خلاقیت است ولی نسل فعلی به دنبال نوآوری است. ما می‌گوییم نوآوری ادامه علم است و همان خلاقیت ادامه پیدا کند، علم می‌شود ولی این نسل معتقد است فناوری و نوآوری یک واژه است و علم و خلاقیت یک واژه دیگر است. بله در ساحت حضرت حق هم عالم و قادر متفاوت است.

وی با اشاره به تغییر انتخاب‌های نسل جدید تصریح کرد: دیگر انتخاب نسل جدید از جنس خود تواناست و هرچیز که به خود توانا بخورد، برای این نسل مهم است. حسابداری خودِ توانا درست می‌کند و به علم حسابداری کاری ندارد. حسابداری ابزار توانمندی مالی است. اینطور است که رشته حسابداری از نظر تعداد دانشجو با ۱۲۳ هزار دانشجو رتبه سوم را به دست می‌آورد. اقتصاد دانش مالی است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: نسل امروز به دنبال حسابدار شدن نیست بلکه به دنبال ابزار مالی است. روانشناسی نمی‌خواند به خاطر اینکه به دیگران کمک کند بلکه روانشناسی را از منظر روانشناسی زردِ شبه‌علم می‌بیند تا خودِ توانا درست کند. حقوق نمی‌خواند که به دیگران کمک کند بلکه می‌خواند تا حق خود را در جامعه بگیرد. این نسل حسابدار شدن را نزدیک‌ترین مورد به قدرت مالی می‌داند و معتقد است برای اینکه قدرت مالی داشته باشی، باید توانایی به دست بیاوری و توانایی هم در رشته حسابداری است.

وی با بیان اینکه جالب است که رتبه رشته مدیریت در حال نزول است، گفت: رشته مدیریت که پیش از این رتبه اول را داشت به رتبه‌های پایین‌‎تر سقوط کرده چرا که جوان نسل امروز نمی‌خواهد درس بخواند و مدیر شود بلکه می‌خواهد توانا شود. منظر او توانایی است.

طهرانچی تصریح کرد: علم اطلاعات امروزه دانشی با اهمیت بسیار بالا در تحلیل داده‌هاست ولی با این حال تنها ۱۳۹ دانشجو در کل کشور در حال تحصیل در این رشته هستند. قدرت کشور مبتنی بر همین است. رشته‌های مهندسی و صنایع غذایی و گیاه پزشکی، کشاورزی، علوم دامی و... در حال نابودی است. کشور ما کشوری معدنی است ولی تنها ۱۸۷۷ دانشجو دارد در حالی که تعداد معدن‌های کشور صدبرابر این عدد است. بیش از ۳ هزار کیلومتر دریا داریم ولی مجموع دانشجویان لیسانس و فوق لیسانس و دکتری علوم و فناوری دریا تنها ۳۳۴ نفر است. از دید کشورداری و آینده نگری، اوضاع خوب نیست.

طهرانچی با اشاره به تعداد اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: تعداد پایین دانشجویان برخی رشته‌ها در حالی است که تعداد اعضای هیأت علمی هیچ رشته‌ای ۶ درصد بیشتر از کل نیست. این اتفاقی است که با نگاه تغییر نگرش، قابل تحلیل است یعنی علت عدم اقبال به علوم اقتصادی این است که نسل امروز مدیریت مالی را به عنوان ثروت دنبال نمی‌کنند و به دنبال شغل نیستند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اهمیت شناختن انقلاب صنعتی گفت: ما امروز در نسل چهارم انقلاب صنعتی هستیم و لازم است این انقلاب را به خوبی بشناسیم. انقلاب صنعتی درواقع انقلاب در نگرش به ابزار است نه در انسان. تا قبل از انقلاب صنعتی، ابزار جامد است و حیات ندارد. کار انقلاب صنعتی اضافه کردن حیات به ابزار است. انقلاب صنعتی ۵ مرحله دارد که از سال ۱۷۸۰ شروع می‌شود. ابتدا ذغال سنگ، ماشین‌های بافندگی و بخار وجود داشتند، سپس راه آهن، تلگراف، فولاد، برق، اتومبیل، ظهور فن دانش و فناوری‌های همگرا را شاهد بودیم.

وی ادامه داد: اولین مرحله که ذغال سنگ و ماشین بخار وجود داشت، گیاه‌واره بود. درواقع حیات از جنس گیاه‌واره وجود داشت. پس از آن برق و مکانیک هم اضافه شد و حیوان‌واره به وجود آمد. سپس به جای اسب، موتور وارد میدان شد. پس از آن اتوماسیون آمد و درواقع اتوماسیون به یک حیوان هوشمند تبدیل شد. بعد از سال ۲۰۰۱ هوش مصنوعی و کامپیوتر وارد عرصه شد و درواقع انسان‌واره به وجود آمد.

طهرانچی با بیان اینکه در این دوره موبایل برای فرزندان مانند همزاد آنها عمل می‌کند، اظهار داشت: بچه‌ها به موبایل مانند همزاد نگاه کرده و از آن جدا نمی‌شوند. تمام حواسشان به موبایل است و با آن حرف می‌زنند. در این بین بعضی‌ها به فضای مجازی بسیار ساده انگارانه نگاه می‌کنند. ما نمی‌گوییم باید مقابل این فضا بایستیم، اما باید تدابیر درستی را برای حضور در این فضا بیاندیشیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: بچه‌ای که همراه با همزاد ماشین‌همراه خود که همان موبایل است، بزرگ می‌شود، با نسلی که موبایل را تنها یک ابزار می‌دانست فرق دارد. برای نسل ما موبایل خیلی اهمیت ندارد چرا که ما با آن بزرگ نشده‌ایم ولی برای فرزندان این نسل بسیار مهم است چرا که با این انسان‌واره بزرگ می‌شوند. درواقع فرزندان این نسل دانایی، توانایی، ثروت و حیات خود را از این انسان‌واره می‌گیرند.

وی با بیان اینکه نسل جدید به دنبال ماشین بدون سرنشین، هوش مصنوعی و فیلم‌های‌هالیوودی - که در آنها در مغز تراشه کار می‌گذارند - هستند، گفت: ما در نسل چهارم انقلاب صنعتی و دوران گذار از ماشین‌ابزار به ماشین‌همراه هستیم. ماشین‌همراه به فرزندان این نسل می‌گوید من دایه شما هستم و اگر سؤالی دارید از من بپرسید، اگر می‌خواهید خرید کنید، از من بخرید و... درواقع فرزندان تمام کار‌های روزمره خود را با موبایل انجام می‌دهند و منطق ما را قبول ندارند. این موبایل که یک ماشین‌همراه است، به غول چراغ جادوی نسل جدید تبدیل شده و دعوا بر سر هم‌کنش انسان و ماشین است. این دعوا از human computer interaction و computer science شروع شده و به design and art رسیده است.

این مسئول با بیان اینکه سلیقه نسل امروز با موبایل تنظیم است و بیشترین خرج آنها نیز در این دستگاه صورت می‌گیرد، تصریح کرد: نسل ما متن‌گرا بود، اما نسل جدید تصویرگراست. در خرید موبایل، یکی از مهمترین موارد کیفیت دوربین آن است، چون می‌خواهد این باور را به فرزندان بدهد که هرچه در این موبایل می‌بینید، عین واقعیت است و می‌خواهد القا کند دنیا را از زاویه دوربین این موبایل ببینید.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: موضوع مهم دیگر این است که نسل جدید دیگر حوصله خواندن متن‌های بلند را ندارد و موبایل به عنوان یک ماشین‌همراه این موضوع را فهمیده و تنها فیلم‌ها و پیام‌های کوتاه را به مخاطب نشان می‌دهد و مخاطب نیز فقط به این موضوعات علاقه دارد. نسل جدید که یک نسل تصویرگراست، اساساً به جای فکر به حال، به آینده فکر می‌کند. برای مثال؛ وقتی به این نسل می‌گوییم شما که اینجا مشکلی ندارید چرا می‌خواهید مهاجرت کنید و در صورت مهاجرت به کشور غریبه زندگی‌تان تلخ می‌شود، می‌گویند آینده ما اینجا تأمین نیست. این نسل با این نگاه انتخاب می‌کند و تنها به دنبال موفقیت خودش است و مفاهیمی ازجمله «بنی آدم اعضای یک پیکرند» برای آنها شوخی است.

وی تأکید کرد: برای نسل جوان توانایی به ابزار‌های مالی، دانایی به هوش مصنوعی، ثروت به رمز ارز و حیات به زیست مجازی تبدیل شده است. این نسل با این تفکر بزرگ می‌شود و اگر یک لحظه ماشین‌همراه آنها قطع شود، برای اتصال مجدد به هر کاری دست می‌زنند.

طهرانچی خاطرنشان کرد: اگر امروز بازار رشته حسابداری داغ است، در حالی که بازار رشته اقتصاد کساد است، به خاطر این است که حسابداری به ابزار مالی تبدیل شده است. نسل جوان نمی‌خواهد حسابداری بخواند تا حسابدار فلان شرکت شود بلکه می‌خواهد در بازی رمز ارز موفق باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اقتصاد یک چگونگی، یک چرایی و یک چیستی دارد، گفت: در چیستی، ساحت‌های اقتصاد لایه‌ها، مؤلفه‌ها، ابعاد، رابطه‌ها و کنشگران وجود دارند. در چرایی اقتصاد، سنت و قواعد حاکم، مکاتب، رویکرد، نظریه، روش، اهداف و گزاره وجود دارد و در چگونگی اقتصاد، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، قالب، ابزار، فناوری، نظام، مدیریت و قوانین وجود دارد. دعوایی که امروز در مسئله اقتصاد وجود دارد این است که کنشگر چه کسی باشد، گزاره‌اش چه باشد و مدیریت آن دست چه کسی باشد. یکی از مسائل مهم در اقتصاد امروز و مسائل مربوط به تورم این است که ما در دعوا، منطقه منازعه را گم کرده‌ایم. منطقه منازعه این است که با کدام مکتب می‌خواهیم تورم را مهار کنیم.

وی افزود: لازم است بدانیم با کدام سیاست‌گذاری می‌خواهیم مسائل اقتصادی را حل کنیم. کدام لایه‌ها را نشانه رفته‌ایم؟ نمی‌شود اقتصاد را در سطح مؤلفه پایین آورد. دعوای اقتصاد میزان یارانه نیست. یارانه البته مهم است، اما نگرش به یارانه مهم‌تر است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه کنش انسانی محصول چهار پایه است، اظهار داشت: یک پایه مربوط به علم شما، یک پایه مربوط به قدرت و توانایی شما، یک پایه مربوط به بینش شما و یک پایه هم مربوط به گرایش شماست. اینکه گرایش فرد چه چیزی است و آیا هوای نفس بر او غلبه می‌کند یا نه، مهم است. همچنین قواعد بازی، دانش و توانش فرد نیز در این امر مهم است. درواقع کنش از این امور ظاهر می‌شود.

وی با بیان اینکه بینش در دانش اقتصاد به شدت اثر می‌گذارد، گفت: در این مورد، این موضوع مهم است که آیا افراد فقط حیات دنیا را می‌بینند یا دنیا و آخرت را باهم می‌بینند. این بینش افراد در دانش آنها اثر می‌گذارد. اگر بینش مادی باشد، سطح علم از دانش به ظن تقلیل می‌یابد. گرایش انسان هم اگر ترجیحش حیات دنیا باشد، توانش انسان به اجرای هوای نفس تقلیل پیدا می‌کند. برای مثال پزشکی که مشروب صنعتی می‌خورد و می‌میرد، دانش آن را داشته، اما هوای نفس به وی غلبه کرده است.

طهرانچی تأیید کرد: در مباحث قرآنی، بینشی که گرایش را تقویت می‌کند ذکر است. بینشی که دانش را تقویت می‌کند و دانشی که بینش را تقویت می‌کند، تفکر است و گرایش و توانشی که کمک می‌کند علم انسان ارتقا پیدا کند، شکر است. اگر بین دانش و توانش صبر نباشد، توانش انسان تقویت نمی‌شود. خداوند متعال در آیه ۳۱ سوره بقره می‌فرماید «وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِکَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ» یعنی اینکه من به حضرت آدم شناخت کلی را دادم. انسانی مفاهیم کلی را دارد زمانی که مفاهیم کلی را به مفاهیم جزئی انطباق دهد، این موضوع تبدیل به علم می‌شود. کسانی که از ظن و هوای نفس پیروی می‌کنند، کسانی هستند که علم ندارند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اقتصاد یک نظریه دارد و نظریه گزاره دارد، اظهار داشت: لازم است که نظریه‌ها و گزاره‌های اقتصادی مشخص شوند که از کدام مکتب و کدام سنت و قواعد حاکم پیروی می‌کنند. درواقع جمع گزاره‌ها هدایت‌بخش است. اگر یک نظریه مورد پذیرش جامعه علمی در چارچوب درست قرار گیرد، می‌تواند نتایج خوبی داشته باشد. نظریه در مبانی می‌تواند از سنت‌ها و قواعد توحیدی و قرآنی برخوردار باشد یا می‌تواند از نظام مکتب سرمایه‌داری پیروی کند. در این موضوع یک بحث جدی مطرح است و آن اینکه خداوند می‌فرماید آدم‌ها دو دسته‌اند؛ یک دسته کسانی که «یُرِیدُ الْحَیاةَ الدُّنْیا» هستند و عده دیگر کسانی که آخرت را هم می‌خواهند. خداوند می‌فرماید من برای این دو دسته دو قاعده گذاشته‌ام که آیه شریفه «مَن کَانَ یُرِیدُ ٱلحَیَوةَ ٱلدُّنیَا وَ زِینَتَهَا نُوَفِّ إِلَیهِم أَعمَلَهُم فِیهَا وَهُم فِیهَا لَا یُبخَسُونَ» این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد.

وی افزود: بر این مبنا، کسانی که تنها حیات دنیا را می‌خواهند از ربا پولدار می‌شوند، اما اگر یک مسلمان با چارچوب ایمانی ربا بگیرد، بیچاره می‌شود. درواقع خداوند می‌فرماید من تنها یک علم اقتصاد ندارم بلکه یک علم اقتصاد برای جامعه ایمانی و یک علم اقتصاد برای جامعه کفر دارم. در این زمینه خداوند می‌فرماید «أُولئِکَ الَّذِینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ» یعنی تمام آنچه در این جهان انجام داده‌اند در جهان دیگر محو و نابود می‌شود و هیچ پاداشی برای آن دریافت نخواهند کرد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: نکته این موضوع این است که وقتی چند سال فرمول اقتصادی وارد کشور می‌کنیم و جواب نمی‌گیریم، به این دلیل است که ما خودمان باید فرمول را تولید کنیم. در فرمول دو بحث بسیار مهم است؛ یکی اینکه اقتصاد هم علم است و هم فناوری. یکی از این دو توانش می‌دهد و دیگری دانش. علم اگر با خلاقیت همراه شود، می‌تواند حل مسائل پیچیده را به ما بدهد، اما اگر فناوری با نوآوری همراه شد، می‌تواند به ما ابزار‌های مالی بدهد. حال برای جامعه اسلامی و جامعه ایمانی در این زمینه حکمت نیز لازم است. درواقع هر فرمولی که در اقتصاد به دست می‌آید، باید حکمت هم در کنار آن باشد.

وی با اشاره به مکاتب فلسفه غربی گفت: در این مکاتب عملگرایی، ملی‌گرایی، لیبرالیسم، آرمان‌شهرگرایی، مارکسیسم، رئالیسم، ایده‌آلیسم و... وجود دارد. غرب می‌گوید علم و طبیعت و جامعه و انسان وجود دارد و کاری به خدا ندارد و درواقع اقتصاد را بین انسان و جامعه مطرح می‌کند. در نگاه غرب، نظریه به گزاره ختم می‌شود و یک سری قواعد تحت عنوان پارادایم وجود دارد که همان مکتب می‌شود.

طهرانچی تأکید کرد: بسیار مهم است که مکتب اقتصادی ما کدام پارادایم را داشته باشد. ما می‌گوییم ارزش‌ها باید سنت‌های الهی باشد. ما باید سنت‌ها و قواعد حاکم خلقت در بیان خدای رب العالمین را ببینیم. برای همین ما قواعد مابعدالطبیعه هم داریم و به خاطر همین از قدرت مطلق - که خداوند است - پیروی می‌کنیم. حیات ما همان حیات «عِندَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ» است. در مکتب ما علم مربوط به دانای مطلق خداوند است. درخصوص ثروت می‌گوییم خداوند «هُوَ ٱلرَّزَّاق» است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه عده‌ای می‌گویند ما می‌خواهیم به یک مدل اقتصادی برسیم و مدل اقتصادی به دین چه ربطی دارد و ما می‌خواهیم جامعه را اداره کنیم و پول دربیاوریم، گفت: در این زمینه نیز قوم شعیب به شعیب گفتند «قَالُواْ یَشُعَیبُ أَصَلَوتُکَ تَأمُرُکَ أَن نَّترُکَ مَا یَعبُدُ ءَابَاؤُنَا أَو أَن نَّفعَلَ فِی أَموَلِنَا مَا نَشَـؤُاْ إِنَّکَ لَأَنتَ ٱلحَلِیمُ ٱلرَّشِیدُ» یعنی اینکه نماز عبودیت خود به فرهنگ و اقتصاد ما چه ربطی دارد؟ این درواقع نشان از این دارد که دو منطق حاکم است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: نظریه اقتصادی می‌تواند ما را نجات دهد که یک شرط دوگانه داشته باشد؛ اول اینکه با سنت و قواعد الهی انطباق داشته باشد و دیگر اینکه شرط کافی آن ملاک‌های پذیرش بشری باشد.

وی با تأکید بر اینکه ما باید در مکتب اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی چند نظریه اقتصادی داشته باشیم، گفت: خداوندی که می‌گوید من خالقم، قادرم، علیمم، وکیلم، شهیدم و بصیرم و تو‌ای انسان «جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً»، «نَفَختُ فِیهِ مِن رُّوحِی»، «کَلَّا إِنَّ ٱلإِنسَنَ لَیَطغَى أَن رَّءَاهُ ٱستَغنَى» و «إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ» و... هستی، باید در نظریات اقتصادی ما مورد توجه قرار گیرد. یعنی اینکه وقتی در قرآن آمده است که انسان نسبت به خیلی چیز‌ها حریص است، نسبت به کسی که او را پروش بدهد، مطیع نیست، هرکسی که ثروتمند شد و استغنا پیدا کرد، طغیان می‌کند و اینکه یک نوع چشم سفیدی در انسان وجود دارد یا اینکه انسان ضعیف آفریده شده و بسیار عجول است، باید در نظریات اقتصادی دیده شود.

طهرانچی ادامه داد: اینها همان سنت‌ها و قواعد می‌شود. آیا ما در نظریه‌های اقتصادی خود زود ناامید شدن انسان‌ها را دیده‌ایم؟ اینطور باید مکتب اقتصادی درست شود و اینطور می‌توانید تورم را حل کنید. درواقع با وارد کردن چند نظریه این اتفاق می‌افتد. این جواب کسانی است که می‌گویند بروید فارغ‌التحصیلان آمریکا و اروپا را بیاورید تا کار کنند. این اشتباه است و ما باید با مفاهیم زیست بوم خود دانشمند تربیت کنیم که حکمت در بنیان نظریه‌های آنها باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: به همین دلیل است که برخی کنش‌های اقتصادی در یک جامعه جواب می‌دهد، اما اینجا جواب نمی‌دهد. وقتی خداوند خطاب به ما می‌فرماید که من یک کتاب هدایت به شما داده‌ام، لازم است که ما در این کتاب تفکر کرده و در مسیر آن حرکت کنیم. اگر دانشمند از سرمایه قرآنی برای نظریه‌های علمی استفاده نکند، قوم خود را به قبرستان برده و اقتصاد خراب و خراب‌تر می‌شود. پس ما می‌گوییم نظریه اقتصادی باید مبتنی بر سنت‌های الهی و تلاش عقلانی بشر باشد.

وی با بیان اینکه خداوند می‌فرماید اگر فاسق به شما خبری داد، آن را تبیین کنید، گفت: کسانی که اهل ایمان هستند و عمل صالح دارند، حاکم می‌شوند و حکومت دینی راه می‌اندازند و امنیت برقرار می‌کنند، اما یک عده اجرای حکومت دینی در کشور و اعمال صالح و شهیدانی که داشته را نمی‌بینند و حرف‌های عیب و غریب می‌زنند. اینها فاسق هستند. نباید دنبال اینها راه بیفتید بلکه باید حرف‌های آنها را تبیین کنید. درواقع فاسقان کسانی هستند که خداوند و خودشان را فراموش کرده‌اند و دیگرپرستی و غیرپرستی را حاکم کرده‌اند.

طهرانچی خاطرنشان کرد: خداوند در آیه ۱۲ سوره اسراء می‌فرماید «وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنَا آیَةَ اللَّیْلِ وَجَعَلْنَا آیَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ وَکُلَّ شَیْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِیلً». یعنی خداوند گردش ایام را به وجود آورده تا ما از گردش شب و روز چیز‌هایی بفهمیم. یکی از موضوعاتی که در این زمینه در ذهن انسان‌ها شکل گرفت، مفهوم حساب بود. منطق حساب و منطق ریاضیات از چرخش ایام به دست آمد. خداوند می‌فرماید روز را باعث کسب دانایی و توانایی و شب را مایه آرامش شما قرار دادیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اقتصاد علم است که در مبانی آن باید حکمت هم وجود داشته باشد، گفت: این امر باید بتواند جامعه ایمانی را راه ببرد. علم را باید با عقل به دست آورد. سنت‌های الهی را هم در آن گنجاند. حکمت هم لازمه آن است. ما در دانشگاه علم اقتصاد داریم، اما حکمت اقتصادی یاد نمی‌دهیم. سؤال مهم این است که گزاره حکمی در کنار گزاره علمی در علم اقتصاد چگونه می‌تواند ظهور و بروز پیدا کند.

طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه یک رسالت و یک مأموریت دارد، گفت: برای رسالت سوال را تعیین کردم. مأموریت دانشگاه در رابطه با بیرون و جامعه پردازی تعیین می‌شود.

وی با طرح این پرسش که آیا دانشگاه آزاد اسلامی مکتب اقتصادی دارد که بگوید تعدادی از دانشمندان اقتصادی این دانشگاه گرد هم آمدند و در این چهار سال مسأله تورم را بررسی کردند و به یک مدل تورمی جامع برای اجرا رسیدند، اظهار کرد: سازمان دانشگاه آیا مدل اقتصادی برای برون رفت کشور از این شرایط دارد یا خیر؟ آیا حسابداران ما می‌توانند برای قیمت تمام شده نفت مدل بدهند؟ متأسفانه آنها حتی نمی‌توانند قیمت تمام شده محصولات کشاورزی را تعیین کنند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: تولید مقاله، درس و بحث، ارتقاء استاد و دانشیار شدن در درون نظام آموزش عالی است که به درد جامعه نمی‌خورد، اما درون جامعه آموزش عالی معنا می‌دهد، به این می‌گوییم جامعه‌پردازی. جوانان علاقه‌مند به یادگیری علم پزشکی هستند، چون معطوف به مأموریت و رسالت است.

طهرانچی با بیان اینکه براساس فرمایشات مقام معظم رهبری تولید علم، تربیت عالم و جهت دهی به علم رسالت و وظیفه دانشگاه است، گفت: جهت دادن به علم یعنی اینکه تولید علم اقتصادی کنیم. نظام فرهنگی به تربیت، جهت می‌دهد. تربیت اقتصاددان، تولید علم اقتصادی و تولید ابزار‌های مالی مشکل دارد.

وی تصریح کرد: گاهی اوقات افراد خارجی نظریه‌هایی می‌دهند که درست است. خداوند برای این موضوع منعی قرار نداده که صرفاً مسلمانان می‌دانند و آگاه هستند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: اگر درست عمل کنیم، امیدبخش و رشد دهنده نسل جوان خواهیم بود و سرمایه انسانی کشور را تأمین می‌کنیم. کنش عالمانه، خلاقیت، حل مسأله و آموزش تخصصی، کنش فناورانه، نوآوری و رفاه دانش بنیان، آموزش‌های مهارتی و کارآفرینانه و کنش فرهنگی، عقلانیت اجتماعی، بینش، گرایش و آموزش اجتماعی را در بر می‌گیرد.

طهرانچی تصریح کرد: از ابتدا بچه‌ها را بد تربیت کرده ایم و کنش اقتصادی آنها کاملاً منطبق بر نظام سرمایه داری و در زیست مجازی است. به آنها می‌گوییم همستر حرام است، می‌گویند حرام چیست؟! اصلاً به دنبال مسائل شرعی نیستند.

وی با بیان اینکه دانشگاه نهاد دانش است و دانش حل مسأله باید تولید کند، خطاب به مدیران گروه حسابداری، مالی و اقتصاد گفت: آیا شما دانش حل مسأله اقتصاد و حسابداری کشور را ایجاد می‌کنید؟ باید فکر کنیم که چکار کنیم؟ شما را گردهم آورده ایم که کارستان کنید تا مردم از فقر رنج نبرند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار کرد: دانشگاه را مردم ساختند و وقتی مردم چیزی را می‌سازند، یعنی این نهاد اجتماعی است. نهاد اجتماعی باید مدیریت دانش کند. مدیریت دانش، مأموریت دانشگاه است که پاسخگویی به دیگر نظام‌هاست. نظام تربیتی باید جامعه کارآمد و نظام فرهنگی باید جامعه فرهیخته بسازد. جامعه‌ای که در آن رسیدگی مردم به احوال یکدیگر نباشد، فرهیخته نیست. ما دانشگاهیان بد تربیت کردیم، برای فرهنگ اقتصادی درست فکر نکردیم. اگر علم اقتصاد بسازیم، جامعه خلاق درست می‌شود. اگر رکود و تورم حل نمی‌شود به این دلیل است که ما جامعه خلاق در زمینه اقتصاد نساخته ایم. نظام فناوری باید جامعه نوآور بسازد. بانک و بیمه مشکل دارد و ما مسئول آن هستیم. حکمرانی عدالت محور و اقتصاد پویا را ما باید بسازیم.

وی با تأکید بر اینکه دانشگاه، سکوی دانایی است، گفت: گروه دانشی، دانشکده موضوعی و سرای نوآوری دارد. دانشگاه باید جامعه پرداز باشد. جامعه باید حکمت بنیان و دانش بنیان باشد. دانش زاییده تلاش بشر و حکمت از طریق انبیا و اولیا خداوند به ما داده می‌شود.

طهرانچی با بیان اینکه باید بین دانشگاه و جامعه پل بزنیم، خاطرنشان کرد: دانش تخصصی را گروه‌های علمی می‌دهد، اما دانش تخصصی کافی نیست. ما نظام پایه و عرصه باید بسازیم. نظام پایه و عرصه باید مثل نظام پزشکی و نظام پرستاری باشد. باید دانشجو در محیط عمل تربیت شود. وکیل دانشگاهی با غیردانشگاهی، مدیر مالی دانشگاهی با مدیر مالی غیردانشگاهی، حسابدار دانشگاهی با حسابدار غیردانشگاهی فرق دارد. اگر حسابدار دانشگاهی در کنار دستش دانشجو تربیت نکند، به خود و دانشگاه ظلم کرده است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: دانشگاه خلاق دانشکده فناوری و دانشکده موضوعی می‌شود. توانایی گروهی، سرای نوآوری می‌شود. باید انتظار داشته باشیم دانایی اجتماعی، سبک زندگی و توانایی اجتماعی، حکمرانی را اصلاح کند، تا این مسیر را طی نکنیم، هیچ چیز اصلاح نمی‌شود. صلاح و فساد جامعه از دانشگاه است.

وی خاطرنشان کرد: دانشگاه منزوی از جامعه بود و کاری به جامعه نداشت. در صورتی که در غرب همه مسائل دانشگاه، مسائل توسعه است. تولید دانش در دانشگاه است، مدیریت دانش پل ارتباطی دانشگاه و جامعه است. زمانی می‌توانیم دانشگاه و جامعه را در یابیم، که در جامعه، زندگی و دانش ضمنی را به دانش آشکار تبدیل کنیم. نیاز‌ها را شناسایی کنیم و تحقیق و تألیف‌ها بر روی نیاز‌ها متمرکز باشد. در این صورت محتوای آموزشی به نیاز‌ها پاسخ می‌دهد. نظام علمی در کلاس و نظام فناوری در عرصه حاصل می‌شود.

طهرانچی دلیل ایجاد نظام گروه‌های کشوری را انجام رسالت عنوان کرد و افزود: در جلسه هیأت امنا نظام دانشگاه که شامل رؤسای نظام راهبر، دستیار، دبیر، کاردار و کارور می‌شود، به تصویب رسید. دیگر در ساختار دانشگاه کارشناس، کارشناس مسئول و رئیس اداره نداریم. مدیران گروه با توجه به تعداد دانشجویان و اعضای هیأت علمی به ۴ سطح تقسیم می‌شوند و حقوقشان را تعداد دانشجو تعیین می‌کند. از این پس رؤسای واحد، دبیر، رؤسای استان، دستیار و رؤسای گروه کشوری راهبر نامیده می‌شوند. دانشکده‌ها براساس ۵ عامل چند رشته‌ای بودن مسأله، جذابیت علمی و فناورانه مسأله، اهمیت مسأله، متقاضی داشتن و تولید ثروت برای کشور، پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود در دانشگاه ایجاد می‌شوند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه صنعت ساختمان در کشور بسیار غیرعلمی مدیریت می‌شود، گفت: هدر رفت منابع خیلی زیاد است و قیمت خانه به صورت اصولی و توسط کارشناسان تعیین نمی‌شود.

وی با تأکید بر اینکه فضای مجازی و جهانی سازی به زبان و فرهنگ فارسی حمله کرده است، افزود: آنها می‌خواهند ما را به بردگانی بی فکر و بی مغز تبدیل و به جای ما فکر کنند. می‌خواهند بچه‌های ما را در یک لایه جدا از حقیقت تربیت کنند. این موارد خطرناک است. فیلترینگ مسأله نیست. بچه‌هایی که در زندگی مجازی صد در صد رشد می‌کند و حاضر نیستند لحظه‌ای خود را در واقعیت بگذارند، خطر است. باید با نگاه نو به پیش برویم.