معتمدی کارگردانی بااخلاق و متفکر است/ فیلمسازی که سینما را به نوعی دیگر تألیف کرد

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، مراسم بزرگداشت احمدرضا معتمدی فیلمنامه‌نویس و کارگردان سینما با حضور هنرمندان و اساتید حوزه فلسفه در سالن فردوس موزه سینمای ایران برگزار شد. 

مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما ضمن عرض خیر مقدم به مهمانان حاضر در مراسم بزرگداشت احمدرضا معتمدی، گفت: قصد ما از برگزاری این مراسم، بزرگداشت مقوله علم و دانش در کنار هنر است، موضوعی که جای خالی آن در سینما احساس می شود. برخی هنرها جنبه فردی دارند اما سینما محتاج مجموعه بزرگی از هنرها است تا محصول نهایی به اثری ماندگار تبدیل شود.

وی افزود: این هنر نیاز به دانشی عمیق و بصیرت کافی داشته و این دو از جمله مواردی هستند که در احمدرضا معتمدی وجود دارد. ایشان مسلط به دانش و فلسفه هستند و امیدواریم عمل پاک و ماندگار ایشان سرچشمه کارهای بزرگی شود و مجموعه موزه سینما برای سال‌های طولانی از وجود ایشان استفاده کند. از بزرگان جمع مخصوصا استاد علی نصیریان برای حضور در موزه سینما تشکر می‌کنم.

پشتوانه هر هنری فکر و اندیشه است

در ادامه مراسم علی نصیریان پیشکسوت هنر بازیگری نیز در سخنانی گفت: خوشحالم و مایه خوشبختی است که چنین مجالس فرهنگی و هنری در کشور برگزار می‌شود زیرا هویت ملی و شخصیت ما به واسطه فرهنگ معرفی می‌شود. از موزه سینما بسیار سپاسگزارم که مراسم بزرگداشت بزرگان سینما را با انتخاب‌هایی دقیق ادامه می‌دهد. این تجلیل و تکریم بخشی از کار ما است و باید برای اساتید و بزرگان این حرفه که آثار ماندگاری را در کارنامه دارند برگزار شود.

وی ادامه داد: درباره فرهنگ و هنر حرف‌های زیادی به زبان آورده می‌شود اما در عمل آنچنان که لازم است به آن توجه نمی‌شود. هنر تقویت کننده روح ، تفکرو دانش و ذوق و سلیقه جامعه است. مجالس اینچنینی فرصتی بسیار مغتنم به شمار می‌رود. این مراسم برای من ارزشمند است زیرا درباره فردی صحبت می‌شود که شایستگی‌های بسیار زیادی دارد و از این میان، تنها به دو نکته اشاره می‌کنم. معتمدی فردی با اخلاق است و این مورد در عالم هنر بسیار حائز اهمیت است. کشور ما دارای شرایط فرهنگی، خانوادگی و انسانی خاصی است و اخلاق در آن اهمیت بسیاری دارد.

وی با اشاره به اینکه در فیلم «دیوانه‌ای از قفس پرید» با معتمدی همکاری داشته است، بیان داشت: او از لحاظ اخلاق و ادب فردی بی‌نظیر است و نکته دوم حائز اهمیت درباره او مربوط به تفکر است‌.

نصیریان ادامه داد: پشتوانه هر هنر، فکر و اندیشه است و نباید از یاد ببریم که هنرمند فردی تک بعدی نیست. بازیگری این نیست که فرد تنها نقشی را ایفا کند، بلکه بازیگری یک هنر است و زمانی که شخص در این ساحت قرار می‌گیرد، باید دارای پشتوانه تفکر، اندیشه و توجه به مسائل روانشناسی، اجتماعی، تاریخی و… باشد. من خود را استاد نمی‌دانم و همیشه شاگرد هستم و شاگرد همیشه برای آموختن تلاش می‌کند و ما باید به طور مداوم به دنبال یادگیری باشیم.

وی ادامه داد: معتمدی در فیلم «دیوانه‌ای از قفس پرید» در انتخاب بازیگران مورد نظر خود استادی کرده و هر شخصیت را بسیار دقیق انتخاب کرده بود و به هیچ عنوان از خواسته خود کوتاه نیامد.

این پیشکسوت بازیگری در ادامه گفت: یک بازیگر باید با حوزه ادبیات و شعر آشنا باشد، زیرا بخشی از فرهنگ کشور را این دو حوزه تشکیل می‌دهد و پشتوانه ما به شمار می‌آید. ممتاز بودن در اخلاق ، فکر و اندیشه ویژگی‌های برجسته معتمدی به شمار می‌رود و پشت هر عمل ایشان فکری دقیق وجود دارد.

نصیریان بیان داشت: من از میان جوانان با همایون غنی زاده کار کردم. زمانی که فیلمنامه «مسخره‌باز» را خواندم متوجه افکار تازه او شدم. او من را وادار کرد تا در کار آخر خود به نوآوری روی آورم . من معتقدم نباید چارچوب‌های کلیشه‌ای در سینما مدام تکرار شود و باید شهامت شکست این قواعد در جوانان وجود داشته باشد.

وی افزود: خوشحالم که موزه سینما برای بزرگداشت معتمدی چنین مراسمی را برگزار کرده است. همیشه دلم می خواست از ایشان تجلیل شود زیرا او عمری زحمت کشیده و هنوز با اعتقاد راسخ به دنبال ادامه مسیر است. کتابی که ایشان چاپ می‌کند به فرهنگ کشور کمک می‌کند. مرحوم مهرجویی نیز فلسفه خوانده بود و حیف شد که از دست رفت. او چهل سال با من قهر بود زیرا در «اجاره نشین‌ها» بازی نکردم و در فیلم آخرش به احترام او و فارغ از نقش، حضور پیدا کردم. من در اولین کار و آخرین کار مهرجویی با او همکاری کردم.

این هنرمند ادامه داد: کشور ما سرشار از موضوعات و مطالب تازه اجتماعی، انسانی و خانوادگی است‌. در کشور ما سینمای مستقل وجود دارد تا انجا که حتی با یک موبایل می شود فیلم ساخت. افرادی که دارای ایده، فکر و اندیشه هستند باید به دنبال نوآوری باشند. خوشحالم در بازیگری و کارگردانی استعدادهای درجه یکی وجود دارند .خوشحالم در این مراسم دل‌انگیز درباره آقای معتمدی حاضر هستم.

سینمای ایران باید پیرو هنر و ادبیات ایران باشد

در ادامه این برنامه، فیلم بزرگداشت احمدرضا معتمدی پخش شد و سپس تاجبخش فنائیان کارگردان و استاد دانشگاه تهران گفت: از برگزاری مراسم بزرگداشت احمدرضا معتمدی بسیار خوشحالم. ایشان شخصیت برجسته‌ای هستند که به اندازه جایگاهی که دارد، قدر او دانسته نشده است.‌ من با او بیش از بیست و پنج سال پیش و طی ساخت یک سریال تلویزیونی آشنا شدم. قرار بود من در آن اثر بازی کنم و معتمدی نویسنده و کارگردان آن کار بود. او صبور، اندیشمند، محجوب، بی‌ادعا و متین بوده و در حوزه تفکر مربوط به سینما و تلویزیون شخصیت برجسته‌ای است. لحظات زیبای همکاری با او را هرگز فراموش نمی‌کنم.

وی ادامه داد: سینمای ایران باید پیرو هنر و ادبیات ایران بوده و با فلسفه و عرفان این سرزمین بیگانه نباشد. ادبیات ما بسیار مانا است و مدام به روز می شود. معتمدی هم فلسفه غرب را به خوبی می‌شناسد و هم از فلسفه شرق و ایران آگاهی دارد. او یک هنرمند ایرانی است که به اندیشه‌های ایران و جهان مسلط است. کارهایی که او انجام داده است، تراوش فلسفه از هنر را نشان می‌دهد.

فنائیان ادامه داد: داستان‌هایی را که معتمدی می‌سازد، محتوای فلسفه اجتماعی را در خود دارد. او فردی با دغدغه‌های عمیق است. ایران یک کشور فرهنگی و با سابقه چندین هزار ساله است که از فرهنگی غنی سود می‌برد. بزرگانی چون ابن سینا، فردوسی و نظامی گنجوی هیچ‌گاه کهنه نمی‌شوند. معتمدی به خوبی قرآن را می‌شناسند. او از مولوی، ابن سینا، فارابی، دکارت و هگل دارای فهمی عمیق است و همه این دانش‌ها در آثار او به صورتی شریف مطرح شده است.

باید اندیشه‌ورزی وارد ساحت هنر شود

مسعود نقاش زاده استاد دانشگاه نیز در سخنانی گفت: دکتر معتمدی در طول زندگی حرفه‌ای خود مدام به تکاپوی علمی و هنری مشغول بوده است. باید دید چرا اندیشیدن و هنرورزی و پیوند آن‌دو تا این اندازه مهم و ارزشمند است. در طول سال‌هایی که افتخار آشنایی با احمدرضا معتمدی را داشتم، شاهد تکاپوی ویژه در او بودم. زمانی که در بطن اثر هنری اندیشه وجود نداشته باشد، به غیر از سرگرمی، بستر دیگری فراهم نخواهد شد. کم‌تر فردی به دنبال تقلا و تکاپو است و نیاز است تا اندیشه ورزی وارد ساحت هنری شود.

وی ادامه داد: معتمدی راهی را دنبال کرده که بسیاری از اندیشمندان از آغاز سده بیستم دریچه‌ای را به روی آن گشوده و اعتقاد داشتند سینما تنها سرگرمی نیست. این هنر دارای ساحتی برای روایتگری اندیشه است.

تفکر معتمدی از جنس شعر و هنر است

سپس اکبر جباری، پژوهشگر و استاد فلسفه نیز گفت: علی نصیریان درباره دو ویژگی اخلاق و تفکر درباره معتمدی صحبت کرد و تقریبا تمامی اهالی هنر و هنرمندان نیز به این دو ویژگی درباره او اشاره داشته‌اند. باید دید چه نسبتی میان اخلاق و تفکر وجود دارد. من نزدیک به سی سال افتخار دوستی با معتمدی را داشته‌ام. اخلاقی که او از آن برخوردار است، برآمده از منقولات نیست. این اخلاق از جنس تفکر و در ارتباط با آن تعریف می‌شود. ظهور عینی و عملی چنین تفکری به اخلاق منتج می‌شود. تفکر دارای اقسام گوناگونی در تاریخ اندیشه است و تفکر معتمدی از جنس شعر و هنر است. هنرمند به معنای اصیل کلمه به معنای انسان نیک بوده و به فردی اطلاق می‌شود که به فضائل چهارگانه آغشته باشد. هایدگر در کتاب «وجود زمان» به ملاقات اشیا رفتن را مطرح می‌کند و معتقد است هنرمند به ملاقات اشیا می‌رود و من تصور می‌کنم این خصیصه در وجود معتمدی حاضر است.

معتمدی پیش از اینکه فیلم‌ساز باشد یک فیلسوف است

احمد مهرانفر بازیگر سینما که در فیلم «راه رفتن روی سیم» با معتمدی همکاری داشته است نیز گفت: هر کدام از عزیزان حاضر در این جمع دارای جایگاهی ویژه در سینمای ایران هستند و خوشحالم که چنین مراسمی برای استاد معتمدی برگزار شده است. افتخار داشتم که در یک فیلم با او همکاری کرده و از او بسیار بیاموزم. او فردی بسیار شوخ طبع است. در آن فیلم جدا از بحث‌های فلسفی، شاهد شوخ طبعی ویژه او بودم و «راه رفتن روی سیم» دارای یکی از بهترین پشت صحنه‌ای دوران کاری من بود.

مهرانفر بیان داشت: سینمای معتمدی یک میراث ملی است و دولت باید قدردان چنین افرادی باشد و نیاز است تا فضا و مجال کارکردن برای این افراد فراهم شود. سینمای معتمدی نظیر نداشته و شبیه هیچکس نیست اما امروزه در معادلات ساخت فیلم، تنها گیشه دخیل است.

مهرانفر افزود: دغدغه هر هنرمند این است که ردی از خود به جای گذاشته و دارای تالیف باشد. معتمدی سینما را به نوعی دیگر تالیف کرد و فیلم‌های او دارای شاخص‌های ویژه و مختص به خود او هستند. معتمدی پیش از اینکه فیلم‌ساز باشد یک فیلسوف است و با این عقبه وارد سینما شد. معتمدی یک هنرمند موفق است و سینما را به گونه و شکل خاص خود تعریف کرد و او امروز خود یکی از مولفه‌های سینمای ایران به شمار می‌رود. خوشحالم که در این مراسم حضور دارم و امیدوارم بیش از این‌ها به هنرمندان تاثیر گذار در عرصه فرهنگ بها داده شود تا به نسل جدید معرفی شده و فرصتی برای کار داشته باشند.

ابوالفضل جلیلی کارگردان مطرح سینما گفت: از مجموعه موزه سینما برای برگزاری این مراسم تشکر می‌کنم. من قلبا آقای معتمدی را دوست دارم و چندان آشنایی نزدیکی با او ندارم. من همیشه به‌ دنبال سینمایی هستم که تجربه ای شبیه به فیلم دیدن را در مخاطب ایجاد نکند اما او را دچار حس و حالی عجیب کند. یادم می اید روزی در اتاق مونتاژ با چالشی مواجه بودم و حال خوبی نداشتم. از خدا خواستم تا نشانه‌ای برای من بفرستد و آقای معتمدی همان لحظه از در وارد شد.

در ادامه عبدالحسین زاده نماینده بنیاد ملی نخبگان نیز لوحی را از طرف این بنیاد به احمدرضا معتمدی اهدا کرد.

احمدرضا معتمدی فیلمنامه نویس و کارگردان پیشکسوت سینما نیز گفت: از اساتیدی که در این جمع حضور دارند سپاسگزارم. از مجموعه موزه سینما و آقای اسماعیلی که از بزرگان سینمای ایران تقدیر می‌کنند تشکر می کنم. این روزها برگزاری مراسم بزرگداشت بسیار محدود شده است. دوستانی که در این جمع حضور دارند از ادبیاتی استفاده کردند که بیشتر در شأن خودشان بود. من توفیق این را داشتم که خدمت علامه طباطبایی برسم و پس از ملاصدرا کسی به اندازه او در حوزه فلسفه مراتب موفقیت را طی نکرد.

معتمدی ادامه داد: افتخار می‌کنم که حتی یک فریم فیلم سفارشی نساختم زیرا تنها به یک اندیشه باور داشتم. پاسخ تمام مسائلی که امروز در حوزه فرهنگ با آن مواجه هستیم در آثاری مانند مثنوی معنوی و همچنین تفسیر قرآن وجود دارد. ای کاش از استادانی مانند علامه طباطبایی بیشتر استفاده می‌کردیم.

معتمدی خاطرنشان کرد: متاسفانه شمس‌الدین ادیب  سلطانی را زمستان گذشته از دست دادیم در حالی که او به غیر از زبان‌های زنده دنیا، هفت زبان مرده دنیا را می‌دانست و فردی دانشمند بود.

معتمدی همچنین بیان داشت: من معتقدم باید در ابتدا الفبای رسانه، هنر و سینما آموخته شود. من اساتید بسیار زیادی دارم که از همه آن‌ها تشکر می‌کنم. زمانی برادرم از آمریکا برای من دوربین هشت میلیمتری آورده بود که نگاتیوهای آن باید در آلمان ظاهر می‌شد و همان دوربین باعث شد تا من از ۱۰ سالگی ساخت فیلم مستند را شروع کنم و برادر دیگرم عبدالحسین معتمدی نیز به من فیلمنامه نویسی و دکوپاژ آموخت. مسئله زیبایی شناسی در جای جای آثار مولانا وجود دارد که در آن زیبایی مورد استقبال و تقدیر قرار گرفته است.

این پژوهشگر سینما افزود: در قرآن سوژه یوسف دارای یک الگوی زیبایی شناسی است که باید به آن توجه شود. زمانی که سوره یوسف را می‌خوانید متوجه می‌شوید جلوه‌هایی از زیبایی موجود است که تشعشعات آن تمام عالم را فرا می‌گیرد.

معتمدی در پایان بیان داشت: آقای اسماعیلی از مدیران باسواد کشور هستند که جا دارد از زحمات او در موزه سینما و یرگزاری چنین مراسمی تشکر کنم.

در پایان مراسم با حضور مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما و هنرمندان حاضر، گنجینه احمدرضا معتمدی در موزه سینما افتتاح شد.

اجرای این مراسم را سونیا پوریامین برعهده داشت.

در این بزرگداشت افرادی همچون: نظام الدین کیایی، پوران درخشنده، محمد آلادپوش،نازنین مفخم، شهاب اسفندیاری، سعید الهی، مهوش وقاری،عزیزالله حاجی مشهدی، حسن اسلامی مهر، شادی احدی‌فر و حسن حسینی حضور داشتند.