رویدادی برای حرفه‌ای کردن تشکل‌ها

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا ، نشست خبری اولین جشنواره ملی اعطای نشان نیکوکاری ویژه تشکل‌های خیریه صبح امروز دوشنبه ۲۱ خرداد در ساختمان شهید سلیمانی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار شد.

محسن ولیئی معاون مشارکت‌های اجتماعی سازمان امور اجتماعی و دبیر شورای سیاست‌گذاری این رویداد گفت: در همین خردادماه فراخوان برگزاری این رویداد انجام می‌شود و تشکل‌ها می‌توانند از این طریق ثبت نام کنند و بعد از این مرحله ارزیابی‌ها صورت می‌گیرد و در مهرماه کار تجلیل از تشکل‌هایی که در سطوح شهرستانی، استانی و ملی ثبت نام کردند، صورت می‌گیرد. عرصه خدماتی و حمایتی، عرصه عمران و آبادانی و توسعه زیست بوم نیکوکاری از بخش‌های اصلی این رویداد است و در کنار سازمان اوقاف وزارت کشور، سازمان بهزیستی، ناجا و وزارت ورزش و جوانان نیز حضور پررنگی دارند.

حجت‌الاسلام شرفخانی رئیس مرکز امور خیریه و دبیر جشنواره نشان نیکوکاری نیز در رابطه با دلیل راه‌اندازی جشنواره گفت: باتوجه به اینکه مخاطب ما در اینجا تخصصی است، به هیچ عنوان با خیرین و کسانی که ساختار مدیریتی و مجوز رسمی ندارند کاری نداریم. اما باتوجه به آسیب شناسی که در سال‌های گذشته به صورت علمی و میدانی در سراسر کشور انجام شده بود، بررسی مفصلی در مورد تشکل‌های مردمی خیریه انجام شد و مشخص شد بخش قابل توجهی از موسسات، مدیریت ساختارمند، تخصصی و حرفه‌ای ندارند. دومین نکته این بود که در بعضی از موسسات کار‌هایی که انجام می‌شود اثربخشی اجتماعی ندارد و رویکرد‌ها تخصصی و موضوع محور برای رفع نیاز‌های جامعه نیست.

وی افزود: این تشکل‌ها، چون از مردم منابع جمع می‌کنند شفافیت ندارند و بعضا اعتبار و سرمایه اجتماعی که برای یک تشکل ضرورت دارد کاهش پیدا کرد. در این میان موسساتی هم داریم که حرفه‌ای، شفاف و تخصصی کار می‌کنند و براساس استاندارد‌های یک سازمان اجتماعی کارشان را انجام می‌دهند. اینکه مشخص شود کدام موسسات این شاخص‌ها را دارند قابل تشخیص نیست و ضرورت داشت اتفاقی رخ دهد که برخی از تشکل‌ها به سمتی بروند که عملیات کار حرفه‌ای را به صورت تخصصی و حرفه‌ای انجام دهند. به همین منظور می‌توانیم آموزش‌ها و رتبه بندی برای این تشکل‌ها در نظر بگیریم. همچنین می‌توانستیم یک رویداد علمی تخصصی تشکیل دهیم تا شاخص‌های اصلی بنیاد خیریه مطلوب و تشکل مردمی خیریه مطلوب را براساس شاخص‌های حرفه‌ای تعریف کنیم و در کنار ارزیابی کار راهبری را هم انجام دهیم. یعنی آموزش، ارزیابی و الگوسازی را انجام دهیم تا در آینده دولت، حکومت و مردم بدانند چه موسساتی شاخص‌های لازم را دارد.

دببر جشنواره اضافه کرد: ما با دو دبیرخانه این کار را آغاز کردیم. دبیرخانه مرکزی سازمان اوقاف است و دبیرخانه اجرایی مرکز خیر ماندگار است. در کنار این مرکز هم بخش ارزیابی و کار علمی و داوری و راهبری توسط خود تشکل‌ها انجام می‌شود. یعنی ساختار حاکمیت این تشکل‌ها را ارزیابی نمی‌کند. یک هیئت علمی شکل گرفته از پیشکسوتان و فعالان این حوزه و داوری‌ها را جداگانه انجام می‌دهد. اولین مرحله خود ارزیابی است که هر موسسه تا قبل از ارزیابی خودبه خود امتیازبندی دارند و مرحله بعدی ارزیابی میدانی است که به صورت علمی و تخصصی انجام خواهد شد. کار تبلیغاتی ما در تمام شورا‌های استانی دبیرخانه‌های استانی و شهرستانی شکل می‌گیرد. مرحله شهرستانی برای موسساتی که مجوز شهرستانی دارنند جداگانه ارزیابی می‌شوند. تشکل‌های با مجوز استانی و مجوز ملی هم ارزیابی جداگانه خواهند داشت. جوایز و مرحله نهایی در استان‌ها و سپس به صورت ملی در تهران برگزار می‌شود.

در ادامه این نشست محمدمهدی جعفری دبیر کارگروه ارزیابی جشنواره نیز در خصوص برگزاری این رویداد گفت: امروز بیش از قبل باور داریم به اینکه دولت به تنهایی نمی‌تواند مسائل اجتماعی کشور را که بسیار زیاد و پیچیده هستند حل کند و بیش از حد نیاز به حضور موثر احاد مردم و تشکل‌های مردمی داریم. من باور ندارم که بیش از جامعه فقیر در جامعه موسسه خیریه داریم و فکر می‌کنم خیلی بیش از این تعداد نیاز به حضور مردمی در این عرصه داریم. برای این مسئله ما نیاز به ظرفیت سازی امر خیر داریم.

وی افزود: وقتی اعلام شد ما ۷۰-۸۰ هزار موسسه خیریه در کشور داریم در مقایسه با برخی کشور‌های پیشرفته که مبانی اعتقادی مثل کشور ما ندارند نشان می‌دهد ما عقبیم و نیاز به گفتمان سازی در این زمانه داریم از زمان نوجوانی به بالاتر. نقطه تحولی دیگر این است که ما نیاز داریم امر خیر از یک رویکرد سمتی گذار کند به یک رویکرد تخصص محور و دانش بنیان. نیاز داریم امروز در کشور ما تخصصی با امیر خیر برخورد شود. مسائل دانش‌بنیان صرفا به حوزه کسب و کار مربوط نیست. تشکل‌های خیریه که امروز مبتنی بر تخصص فعالیت می‌کنند بسیار کم هستند، اما جریان گسترده‌ای در کشور نیست.

وی افزود: مهمترین نقطه تمرکزی جشنواره اعطای نشان نیکوکاری به دنبال این است که تخصص محوری را در زمینه تشکل‌های اجتماعی ایجاد کند. امروز در دنیا دز کشور‌های توسعه یافته به صورت جدی به این مسئله پرداخته می‌شود. امروز در برخی از کشور‌های دنیا رشته مدیریت امور خیریه داریم. اینها کسانی هستند که می‌دانند اگر قرار است در یک تشکل خیریه با داوطلب روبرو شوند باید چه کنند یا آموخته‌اند تامین مالی برای یک تشکل چه الگو‌های درستی دارد. ما در دنیا رشته‌های تخصصی در امور خیریه داریم و روش‌های اعتبارسنجی تشکل‌های مردمی و جوایزی که تعیین می‌شود برای معرفی تشکل‌های موفق اثرگذار است. این اتفاقی که امروز افتاده و دستگاه‌های مختلفی که امروز دور هم جمع شدن نشان می‌دهد در قالب یک نگاه واحد این رویداد پراهمیت برگزار می‌شود. ما بنا داریک تشکل‌های موفق شناخته شوند و شاید بالغ بر ۲۰ جلسه برای شناسایی این شاخص‌ها برگزار شد.

وی با اشاره به شاخص‌های یازده گانه این رویداد گفت: این موارد ماحصلی از کار مطالعاتی جدی است که توسط متخصصان به دست آمده است که براساس ان‌ها تشکل تراز اعلام می‌شود. اولین شاخص اثربخشی اجتماعی یک تشکل است. مسئله دوم نگاه تخصص‌محوری و استفاده از ظرفیت دانش‌بنیانی در یک تشکل است. تشکلی که در حوزه فقر کار می‌کند باید در بدنه خود از افرادی که به این حوزه تخصص دارند استفاده کند. شاخص بعدی سازماندهی داوطلبان است. تشکلی که قدرت ایجاد و سازماندهی داوطلبان جدی نداشته باشد تراز نیست. شاخص بعدی تامین مالی مطلوب است اینکه یک تشکل چقدر توانسته سبد تامین مالی متنوعی داشته باشد و خوب استفاده کند نکته بعدی انضباط مالی است و باید بیشترین تمرکز یک خیریه به این مسئله باشد. شاخص دیگر همکاری و ارتباطات برون‌سازمانی است. ارتباط موثر با سازمان‌ها و مجموعه‌های همکار و سازمان‌های حاکمیتی بسیار در پیشبرد اهداف تشکل بسیار حائز اهمیت است.

وی یادآور شد: مسئله بعدی بحث اعتبار و سرمایه اجتماعی است. وقتی تشکل خود را موظف به گزارش‌دهی و شفافیت داشته باشد علمکرد بهتری خواهد داشت. در نهایت هم ساختار و شیوه مدیریت درست است. این شاخص‌ها تبدیل به ۷۰ زیرشاخص شدند تا قابلیت سمجغش داشته باشند.

وی افزود: مخاطبین این جشنواره سه جنس تشکل هستند، تشکل‌هایی که روی مباحثی خدماتی کار می‌کنند، دوم تشکل‌های فعال در حوزه زیرساختی و عمرانی فعالیت می‌کنند و مجموعه‌های سوم تشکل‌هایی هستند؛ که در زمینه توسعه امر خیر حرکت می‌کنند. تشکل‌هایی که در زمینه‌های فرهنگسازی، اموزش و پشتیبانی از موسسات خیریه کار می‌کنند. ما تشکل‌ها را در سه سطح ملی، استانی و شهرستانی در نظر می‌گیرم. تشکر‌های شهرستانی برگزیده به لایه بالاتر اعلام می‌شوند و در نهایت در سطح دبیرخانه ملی در بخش خدماتی و حمایتی دو تشکل را به عنوان برتر، در بخش استانی ۶ تشکل و در بخش شهرستانی ۱۰ تشکل به عنوان برگزیده اعلام می‌شوند. در هر سه دسته بندی تشکل‌ها این ترتیب وجود دارد. ما در کنار الگوسازی و معرفی تشکل‌های برتر به دنبال ترویج حرفه‌ای‌گری در زمینه اداره تشکل‌های مردمی است.