۱۴ خرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۴ خرداد برابر ۳ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

تلسکوپ هیل

۳ ژوئن 1948 میلادی برابر با ۱۴ خرداد ۱۳۲۷ خورشیدی تلسکوپ ۲۰۰ اینچی (۵.۰۸ متری) بازتابی هیل در رصدخانه کوهستان پالومار در کالیفرنیا گشایش یافت. این اولین تلسکوپ در جهان با عدسی ۲۰۰ اینچی بود که پس از ریخته‌گری به‌مدت حدود یک‌سال به‌آرامی خنک شد. عملیات صیقل این آینه ۲۰ تنی که از شیشه پیرکس ساخته شده است و در تغییرات دما به اندازه شیشه معمولی منبسط و منقبض نمی‌شود به‌دلیل جنگ جهانی دوم به تعویق افتاد و سرانجام تلسکوپ هیل در ساختمان رصدخانه جدید در ۳ ژوئن ۱۹۴۸ افتتاح شد. این تلسکوپ از زمان تاسیس تا پیش‌از ساخت تلسکوپ BTA-۶ اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۷۶، بزرگ‌ترین تلسکوپ جهان بود. اول فوریه ۱۹۴۹، مطالعات با تلسکوپ هیل اولین بار با رصد صورت فلکی گیسو آغاز شد.

اولین مارکونیگرام پولی

۳ ژوئن ۱۸۹۸ میلادی برابر با ۱۴ خرداد ۱۲۷۷ خورشیدی، لرد کلوین از جزیره وایت برای چند تن از دوستانش اولین مارکونیگرام‌های پولی را ارسال کرد. دستگاه مارکونیگراف، اولین تلگراف بی‌سیم است که گولیلمو مارکونی، مخترع ایتالیایی ابداع کرده بود. آن‌گونه که مارکونی در سال ۱۹۰۲ این ماجرا را روایت کرده است کلوین به همراه لرد تنیسون در حال بازدید از ایستگاه رادیویی آلوم‌بی در نیدلز در جزایر وایت بودند و در آنجا مارکونی داشت درباره تلگراف موج رادیویی‌اش توضیح می‌داد. بنابر نوشته مارکونی، کلوین «آن‌قدر از آنچه دید خوشحال بود که می‌خواست برای دوستان مختلفی در سرزمین اصلی انگلستان تلگرام بفرستد، اما اصرار داشت که به او اجازه داده شود هزینه ارسال این پیام‌ها به بورنموث را با یک شیلینگ شاهی برای هر پیام بپردازد تا قدردانی خودش را از این دستگاه و در دسترس بودن فوری آن برای استفاده تجاری نشان دهد. تنیسون هم پیامی به برادرزاده‌اش در ایتون فرستاد.

رادرفورد درباره نوترون

۳ ژوئن ۱۹۲۰ میلادی برابر با ۱۴ خرداد سال 1920، ارنست رادرفورد، پدر فیزیک هسته‌ای جهان، در دومین سخنرانی‌اش در لندن، با موضوع قانون اساسی هسته‌ای اتم‌ها درباره وجود و خواص احتمالی نوترون حدسیاتی را مطرح کرد. او ایزوتوپ‌هایی را در نظر گرفت که «...به شرطی که بار هسته‌ای حاصل یکسان باشد، تعدادی حالت پایدار ممکن از ترکیب واحدهای مختلف که یک هسته پیچیده را تشکیل می‌دهند، ممکن می‌کنند». سال ۱۹۳۲، جیمز چادویک، در مقاله‌ای که در نشریه نیچر منتشر کرد نوترون را به‌عنوان ذره‌ای خنثی که در هسته اتم‌ها کشف کرده است توصیف کرد. چادویک فیزیکدانی انگلیسی بود که در کمبریج و در برلین زیر نظر گایگر تحصیل کرد. سپس در آزمایشگاه، کاوندیش با ارنست رادرفورد کار و در آنجا ساختار اتم را بررسی کرد.

ویلیام هاروی

۳ ژوئن ۱۶۵۷ میلادی برابر با ۱۴ خرداد ۱۰۳۶ خورشیدی، ویلیام هاروی، پزشک انگلیسی که ماهیت واقعی گردش خون و عملکرد قلب را به‌عنوان یک پمپ کشف کرد، درگذشت. دانش عملکردی قلب و گردش خون از زمان جالینوس حکیم، پزشک یونانی‌رمی، یعنی از ۱۴۰۰سال قبل از هاروی تقریبا متوقف شده بود. شجاعت، هوش نافذ و روش‌های دقیق هاروی این بود که الگوی تحقیقات در زیست‌شناسی و سایر علوم را برای نسل‌های بعدی به یادگار بگذارد. او با ویلیام گیلبرت، محقق آهن‌ربا، اعتبار شروع تحقیقات تجربی دقیق در سراسر جهان را به اشتراک گذاشت. کتاب مهم هاروی رساله‌ای تشریحی درباب حرکت قلب و خون در حیوانات نام دارد که سال ۱۶۲۸ منتشر شد. این کتاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار در تاریخ فیزیولوژی شناخته می‌شود و در واقع نقطه آغار فیزیولوژی امروزی به‌شمار می‌رود.