راه‌های مواجهه با قلدری در محل کار

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، اهمیت عامل انسانی و نقش منحصربه‌فرد آن به منزله یک منبع استراتژیک و طراح و مجری نظام‌ها و فراگرد‌های سازمانی، جایگاهی به مراتب بالاتر از گذشته یافته است.

در رابطه با این موضوع پژوهشگران مطالعه‌ای انجام داده‌اند که در تفکر سازمانی پیشرفته از انسان به مثابه مهمترین منبع و دارایی برای سازمان یاد می‌شود و هرچه این سرمایه از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار شود، احتمال موفقیت، بقا و ارتقای سازمان بیشتر خواهد شد.

* قلدری سازمانی

در این پژوهش آمده است که در سال‌های اخیر رفتار‌های نامحترمانه از جنبه‌های گوناگون و در محیط‌های مختلف کاری از قبیل سیستم‌های بهداشتی درمانی و دانشگاهی مشاهده و مورد بررسی قرار گرفته است.

این پژوهش مطرح می‌کند که در بسیاری از موارد احساس فرد به‌عنوان یک کارمند از بی‌قاعدگی‌ها و کژتابی‌هایی نظیر سوء مدیریت، وجود ارتباطات نامناسب سازمانی و جز آن باعث فعال‌سازی ساز و کار‌های دفاعی وی در قالب رفتار‌های قلدری و پرخاشگری خواهد شد.

قلدری سازمانی، یک نگرانی و دغدغه جدی جهانی و عامل مهم تنش‌زای اجتماعی محسوب می‌شود

از نظر این پژوهش قلدری سازمانی به خشونت نظام‌مند میان فردی اشاره می‌کند که افراد طی آن تحت فشار قرار می‌گیرند و در تمام مدت در معرض اقدامات منفی همکاران یا سرپرستانشان هستند و فرد، توان دفاع از خود را در برابر این اقدامات ندارد.

در واقع، قلدری سازمانی، یک نگرانی و دغدغه جدی جهانی و عامل مهم تنش‌زای اجتماعی محسوب می‌شود. این در حالی است که قلدری نوعی رفتار انحرافی در سازمان محسوب می‌شود که در پی ایجاد آن، رفاه، امنیت و آرامش سازمان، کارکنان یا هر دو به خطر می‌افتد و مورد تهدید قرار می‌گیرد.

* عواقب قلدری سازمانی 

در این پژوهش  آمده است که اگر چه فهرست مشخصی از رفتار‌های قلدرمآبانه وجود ندارد، اما در بیشتر تعاریف، قلدری را شامل رفتار‌هایی همچون جنگ لفظی، مسخره کردن، سر به سر گذاشتن و محرومیت اجتماعی می‌دانند.

از دیدگاه نویسندگان این پژوهش؛ در سازمان‌هایی که قلدری در آنها رخ می‌دهد اختلافات ظاهر می‌شود، ناراحتی به‌وجود می‌آید و کارکنان راه‌های فرار را جستجو می‌کنند. در نتیجه، افراد حس تعلقشان را به سازمان و سازمان‌ها، کارکنان محوریشان را از دست می‌دهند. همچنین، آنها اراد‌ه‌ای برای تحمل سختی‌ها ندارند و تلاش می‌کنند شغل بهتری پیدا کنند.

نسبت قلدری سازمانی با اخلاق حرفه‌ای

این پژوهش به این مهم اشاره می‌کند که در رابطه با بررسی قلدری در محل کار نتایج حاکی از آن است که در سازمان‌هایی که افراد احساس نارضایتی بیشتری از وضع موجود داشته باشند، ممکن است پدیده قلدری در محل کار بیشتر بروز پیدا کند؛ که وقوع این امر در سازمان‌ها باعث کاهش اعتماد و همکاری متقابل میان اعضای سازمان می‌شود و وحدت و یکپارچگی اعضای سازمان را متزلزل و از هم پاشیده خواهد کرد.

* رهبری تحول آفرین

این پژوهش به این نکته اشاره می‌کند که از آنجا که تصمیم‌گیری‌های اساسی هر سازمان، توسط مدیران انجام می‌شود و هزینه‌های زیادی در سازمان بابت اینگونه تصمیمات صرف می‌شود، لازم است تا عوامل مرتبط با تصمیم‌گیری مدیران بررسی شود.

رهبری تحول آفرین ابزاری قوی برای مدیریت جهت مواجهه با قلدری در محل کار محسوب می‌شود

در ادامه این پژوهش آمده است که از جمله این عومل می‌توان به نوع رهبری مدیران در تعامل و ارتباط مستقیم با کارکنان و زیردستان اشاره کرد؛ بنابراین می‌توان دریافت که نوع رهبری در جذب، نگهداری و توسعه منابع انسانی، به‌منظور افزایش کارایی و اثربخشی اهمیت زیادی دارد.

مطالعات این پژوهش نشان می‌دهد که رهبری تحول آفرین ابزاری قوی برای مدیریت جهت مواجهه با قلدری در محل کار محسوب می‌شود و همچنین پژوهش‌ها حاکی از آن است که سبک رهبری می‌تواند پیشبینی‌کننده غیرمستقیم قلدری در محل کار در سازمان‌ها باشد.

* سبک مدیریت پویا

از نظر این پژوهش سلامت سازمانی بر عملکرد سازمانی تاثیر می‌گذارد، بنابراین مفاهیمی مانند رهبری در ابتدا در سازمان مورد بحث قرار می‌گیرد. مدیران با سبک مدیریت پویا، حمایتی و با نفوذ، سازمان سالم ایجاد کرده، چرا که آنها با توجه به سبک مدیریتی پویا مانع ایجاد قلدری در بین کارکنان می‌شوند، و به‌طور حتم به اهداف سازمانی خود نزدیکتر می‌گردند.

در ادامه این پژوهش آمده است درحالیکه، مدیرانی که سبک مدیریت استبدادی را سرلوحه عملکرد خود قرار می‌دهند، نمی‌توانند سازمان سالم ایجاد نمایند، به‌طوریکه این سبک مدیریت نه تنها نمیتواند سلامت سازمان را تضمین نماید بلکه باعث ایجاد انواع قلدری در بین کارکنان سازمان می‌گردد.

سلامت سازمانی بر عملکرد سازمانی تاثیر می‌گذارد

از دیدگاه نویسندگان این پژوهش؛ اگرچه قلدری در محل کار به‌عنوان یک مساله رایج در سازمان‌ها بوده و درصد بالایی از کارکنان با این پدیده دست و پنجه نرم می‌کنند، اما می‌توان گفت قلدری یکی از بحرانی‌ترین مسایل بهداشت روان در زندگی پیچیده و صنعتی امروز محسوب می‌شود که نیروی انسانی را با مشکل مواجه نموده و باعث کاهش عملکرد آنان و در نهایت باعث کاهش سلامت سازمانی می‌گردد.

نتایج پژوهش حاضر که با هدف بررسی روابط رهبری تحول آفرین و قلدری در محل کار با توجه به نقش واسطه‌ای سلامت سازمانی حاکی از آن است که نقش رهبری و مؤلفه‌های آن در بهبود سلامت سازمانی بسیار اهمیت دارد.

به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که سبک رهبری تحول آفرین بر سلامت سازمانی تأثیرگذار است؛ همچنین بین سلامت سازمانی و قلدری محل کار رابطه معکوس وجود دارد؛ لذا هر چه میزان سلامت سازمانی افزایش یابد، قلدری محل کار کاهش می‌یابد؛ که این خود باعث کاهش عوامل منفی مانند فشار روانی، کاهش مسئولیت‌پذیری، نارضایتی از کار، غیبت، تغییر محل کار، ترک خدمت و کاهش بهره‌ وری می‌گردد.

گفتنی است، این یافته‌ها، به صورت یک مقاله علمی پژوهشی باعنوان «رابطه رهبری تحول آفرین و قلدری در محل کار با توجه به نقش واسطه‌ای سلامت سازمانی در بین کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شیراز» به کوشش احمد رستگار (دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور تهران)، محمد حسن صیف (دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور تهران)، زهرا فیروزی‌اردکانی (کارشناس‌ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز)، مرضیه تاجوران (کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز) تهیه شده که در دوماهنامه «پیاورد سلامت» منتشر شده است. این نشریه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران است.