شبکه‌های اجتماعی و چالش‌های اخلاقی

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، اقبال روزافزون جامعه ایرانی به فضای مجازی و به ویژه شبکه‌های اجتماعی، به رغم مزایا و منافع فراوان و غیرقابل انکاری که دارد نهاد‌های اجتماعی این جامعه را با چالش‌های گوناگونی رو به رو کرده است.

حسینعلی رحمتی (دکتری فلسفه اخلاق و مدرس و محقق حوزه و دانشگاه) در مقاله‌ای با عنوان «خانواده ايرانی، شبكه‌های اجتماعی و چالش‌های اخلاقی» می‌نویسد یکی از این نهادها، نهاد خانواده و یکی از مهم‌ترین چالش‌ها چالش‌های اخلاقی است.

یک از نهادهای تاثیر پذیر از شبکه‌های اجتماعی، نهاد خانواده و یکی از مهم‌ترین چالش‌ها چالش‌های اخلاقی است

* بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی در خانواده و جامعه

این نویسنده بیان می‌کند که با توجه به اهمیت و تاثیر این شبکه‌ها از یک طرف و تاثیر اخلاق در تنظیم درست مناسبات اخلاقی خانواده و جامعه از طرف دیگر، بسیار ضروری است که این چالش‌ها از منظر اخلاقی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و برای رفع، کاهش یا دست کم مواجهه معقول و مناسب با آنها چاره اندیشی شود.

از این پرسش بنیادین این پژوهش این است که ارکان مختلف خانواده ایرانی معاصر در استفاده از شبکه‌ها اجتماعی با چه چالش‌های اخلاقی مواجه است.

فرضیه مقاله نیز این ایده را دنبال می‌کند که استفاده از این فضا بر روی مناسبات بخش عمده‌ای از خانواده‌های ایرانی تأثیرداشته و آنها را با چالش‌هایی مواجه کرده است که یا خود به طور مستقیم به اخلاق مربوط می‌شوند یا پیامد‌های اخلاقی دارند.

رحمتی می‌نویسد روش مکتوب حاضر از نظر گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای، و از نظر ارائه اطلاعات به صورت کاربردی، تحلیلی و انتقادی بوده است. همچنین سعی بر آن دارد که تا حد امکان مباحث وموضوعات از منظر اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار گیرد.

* پیامدهای اخلاقی استفاده از شبکه‌های اجتماعی

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در جهان امروز با شکاف دیجیتالی بین نسلی روبرو هستیم و از همین رو تغییراتی در تبریت اخلاقی جامعه ایجاد شده است. در تحلیل نهایی برخی از این چالش‌های را می‌توان این گونه برشمرد:

• • شکاف دیجیتالی بین نسلی
  • تغییر عوامل موثر بر تربیت اخلاقی
  • تعارض‌های اخلاقی
  • دور شدن روحی و فکری اعضای خانواده ا ز یکدیگر
  • شکل گیری الگو‌های اخلاقی جدید
  • تاثیر بر روی باور‌های دینی و مواجه شدن با سوال‌ها و شبهه‌های جدید
  • دسترسی به اطلاعات غیرلازم یا مضر یا زودهنگام
  • گسترده شدن ارتباطات و روابط بی رویه و غیرمطمئن یا مضر و غیرقابل کنترل
  • تردید در باور‌های یقینی قبلی، تغییر هویت اخلاقی و تربیتی
  • نسبی گرایی اخلاقی و فرهنگی و حتی دینی.

در نهایت اینکه فضای مجازی می‌توانند فرصت‌های مناسب، متنوع و به‌موقعی برای کاربران فراهم کنند. با این همه، شهروندان برای اینکه بتوانند از رسانه و اینترنت استفاده سالمی داشته باشند، لازم است که از مهارت‌ها و دانش مناسب نیز برخوردار باشند. به بیان دیگر استفاده از فضای مجازی نیازمند سواد رسانه‌ای است. در فضای رسانه‌ای معاصر، افراد نیازمند سواد رسانه‌ای چندبُعدی هستند تا بتوانند مواجهه مناسب‌تری با چالش‌های پیش رو داشته باشند.