صالحی: کتاب‌فروشی‌ها در چرخه فرهنگ مکتوب نقش مهمی دارند

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روبط عمومی خانه کتاب، سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: خوشحالم در محفلی هستیم که به نام فرهنگ و کتاب مزین است. کسانی که در این آیین حضور دارند خودشان صاحب خانه هستند. طرح«عیدانه کتاب» با ایده ها و هدف هایی شکل گرفت. کتابفروشی‌ها حلقه مهم و موثر در حلقه مکتوب کشور بوده و هستند. بخشی که با ضعفی که پیدا کرده بود می‌توانستند کل این زنجیره را مختل کنند.

صالحی ادامه داد: اتفاق خوب در حوز فرهنگ مکتوب فکر کردن به کتاب فروشی ها است چرا که هیچ اتفاق خوبی در بحث مکتوب بدون حضور پررونق کتابفروشی‌های رخ نمی‌دهد. بخش قابل توجهی از برنامه‌ریزی‌های معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه صنعت نشر کشور، به موضوع رونق بخشیدن به کتابفروشی‌ها معطوف بود. در این زمینه اتفاقاتی صورت گرفت و برخی دیگر در شرف اتفاق هستند که یکی از آنها طرح «عیدانه کتاب» بود که از هفته کتاب سال گذشته با عنوان طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» آغاز شد.

وی هدف دیگر طرح «عیدانه کتاب» را هدفمند کردن یارانه‌های کتاب و نشر دانست و گفت: این قسمت به اصلاحات کلی نیازمند است اما به مجموعه ای از اصلاحات جزیی‌تر نیز لازم دارد که برخی از آنها در دوره‌های گذشته انجام شده‌ که «حذف بن کاغذی» و «زمان‌دار کردن آنها» نمونه‌ای از این اصلاحات هستند. طرح «عیدانه کتاب» فرصتی بود که به انتخاب مصرف‌کننده حرمت بگذاریم و یارانه از نقطه اصلی خود شروع شد؛ نقطه‌ای که فساد پذیر نیست یا کمتر می‌تواند باشد.

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: این موضوع که تهران ایران نیست و هر بنگاه نشر در ایران را واحد جدی در تحول صنعت نشر کشور بدانیم نکته‌ای بود که طرح «عیدانه کتاب» برای تحقق آن راه‌اندازی شده بود.

صالحی به بازتاب‌های مثبت طرح «عیدانه کتاب» اشاره کرد و گفت: «عیدانه کتاب» هیجانی محدود و موقت در حوزه کتاب ایجاد کرد. این هیجان در فضای مجازی و حقیقی هیجان لازم برای حوزه فرهنگ مکتوب کشور است. این هیجان‌ها باید مقدمه‌ای برای برنامه‌ریزی‌های جدی‌تر و ایجاد جریان ثابت‌تر باشند. هیجانی که در طرح «عیدانه کتاب» اتفاق افتاد فرصتی فراهم کرد که عیدی دادن کتاب در ایام نوروز جدی‌تر گرفته شود. موج جریان عیدی دادن کتاب به عنوان موج اجتماعی مقبول، به همت مسئولان، ناشران و کتابفروشان گام نخست خود را در سال 95 آغاز کرد. امیدواریم در سال‌های آینده شاهد اوج گرفتن این طرح باشیم تا «عیدانه کتاب» به فرهنگ اجتماعی تبدیل شود.

وی طرح «عیدانه کتاب» را فرصتی برای ارتباط حضوری و میدانی با کتابفروشی‌ها عنوان کرد و گفت: عادت رفتن به کتابفروشی‌ها باید به عنوان تربیت اجتماعی مطرح شود .گزارش‌هایی که از کتابفروشی‌های شرکت‌کننده در طرح «عیدانه کتاب» به دست ما رسیده‌اند بیانگر این مطلب است که رفت و آمدها به کتابفروشی‌ها دیگر مانند سابق نیست و تغییراتی داشته است. شناخت محلی و منطقه ای به کتابفروشی‌ها بعد از پایان طرح نیز افزایش پیدا کرده است.

صالحی اظهار کرد: طرح «تابستانه کتاب» گام سومی است که می‌تواند محکم‌تر، دقیق تر و با اعتماد بیشتری فعالیت خود را آغاز کند. این طرح، فرصت مناسبی برای دانش‌آموزان، دانشجویان و فرهنگیان فراهم می کند تا با فراغ بال بیشتری برای خرید کتاب، اقدام کنند. امیدواریم «تابستانه کتاب» به یک موج جدید اجتماعی برای کتاب خریدن و کتاب خواندن تبدیل شود. این‌گونه طرح‌ها باید با اطلاع‌رسانی گسترده‌تر و دقیق‌تری انجام شود. از این رو، هم خانه کتاب و هم رسانه‌ها باید در بحث اطلاع‌رسانی به ویژه اطلاع‌رسانی طرح «تابستانه کتاب» به صورت جدی‌تر اقدام کنند. فاصله یک ماهه فرصت خوبی است تا بتوانیم اطلاع رسانی خوبی در فضای فیزیکی و رسانه های سنتی و مجازی انجام دهیم.

وی عنوان کرد: با اطلاع رسانی به موقع ، مناطقی که دور از مرکز استان هستند، حضور بیشتری در این طرح پیدا می کنند چرا که آمارهای طرح اول و دوم نشان می دهد که در شهرستان ها باید فعال تر عمل کنیم تا آنها بیشتر در گیر این طرح شوند. طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» با عناوین مختلف باید برای کتابفروشی‌های کم بنیه‌تر حیات موقتی ایجاد کند تا فضای تنفسی برای آنها ایجاد شود.

وی در پایان گفت: دوستان ما در خانه کتاب و در دفتر مطالعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارزیابی‌های خوبی از دو مرحله نخست طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» انجام داده‌اند. امیدواریم سومین مرحله (تابستانه کتاب) نیز با اهتمام بیشتر توفیقات کسب کند تا هم کتابفروشی‌ها را به عنوان بنگاه اصلی فرهنگ مکتوب جدی‌تر بگیرد و در سایه این رونق سایه کتبخوانی را گسترش دهیم.

در ادامه این مراسم، مجید غلامی جلیسه، مدیر عامل خانه کتاب، با بیان اینکه امروزه در دنیا، علم در کنار تکنولوژی بستر مناسبی برای توسعه فعالیت ها فراهم کرده است، گفت: در حوزه صنعت نشر هم تحول قابل توجهی را در این صنعت با استفاده از تکتولوژی شاهد هستیم. آمارها و اطلاعاتی که شفاهی و شمی منتشر می شوند گواه این است که وضعیت مطالعه و کتابخوانی مناسب نیست. همه می دانیم که تحلیل های شفاهی قابل استناد نیستند. اگر قرار است وضعیت موجود را به وضعیت مطلوب تبدیل کنیم نیاز داریم با نگاهی علمی و با استفاده از ابزار ها و تکنولوژی وضعیت گذشته و فعلی را تحلیل کنیم تا برنامه ریزی جدی برای گذار از وضعیت فعلی داشته باشیم.

وی افزود: یکی از دغدغه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به بررسی هایی که کارشناسان در این وزارت در حوزه صنعت نشر انجام دادند این بود که کتاب فروشی ها از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند و خبر های ناخوشایندی از تعطیلی کتاب فروشی ها می شنویم. خوشبخانه در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طرح های مختلفی در خصوص تقویت کتابفروشی ها دیده شد. از این رو ، بخشی از این وظیفه بر عهده خانه کتاب گذاشته شد و خوشحالم به ما اعتماد کردند تا گام جدی برای بهبود وضعیت فروش در سطح کشور برداریم.

مدیر عامل خانه کتاب ادامه داد: خانه کتاب این افتخار را داشت تا در موضوعات مختلف مرتبط با توزیع و فروش کتاب اقدامات زیر ساختی مانند فروشگاه های الکترونیکی کتاب را ایجاد کند. بنابراین، با راه اندازی (ketab.ir ) با همکاری پست برای ناشران شرایطی فراهم کردیم تا بدون هیچ گونه هزینه ای بتوانند از بستر نشر الکترونیک استفاده کنند. در نتیجه، بیش از سه هزار ناشر از این فرصت ایجاد شده استفاده می کنند. اطلاع رسانی کتاب فروشی ها به عنوان ارکان اصلی این سایت مد نظر بود. از این جهت که اگر کسی وارد وب سایت(ketab.ir ) شد بتواند نزدیک ترین کتاب فروشی را پیدا و با مراجعه به آن بتواند کتاب های مورد نظر خود را خریداری کند.

وی ثبت پیشینه کتابفروشی ها را از دیگر اقدامات خانه کتاب عنوان کرد و گفت: مجموعه کتاب های «مشاهیر نشر ایران»که تاکنون 16 جلد از آن منتشر شده است از دیگر فعالیت هایی است که موسسه خانه کتاب اقدام به انتشار آنها کرده است. همچنین، سلسله نشست های تاریخ شفاهی در قالب یک کتاب بعد از ماه مبارک رمضان منتشر می شود.

جلیسه به طرح «عیدانه کتاب» اشاره کرد و گفت: این طرح با هدف رونق کتابفروشی ها در هفته کتاب سال گذشته با عنوان«کتابفروشی به وسعت ایران» به مدت یک هفته آغاز شد که طی آن 103 کتابفروشی در قالب 26 استان ما را همراهی کردند. این طرح مقدمه خوبی برای ارزیابی این روش بود و انگیزه ما را برای اجرای مرحله دوم آن تحت عنوان«عیدانه کتاب» افزایش داد تا با برنامه ریزی دقیق و عمیق به طرح «عیدانه کتاب» بپردازیم.

مدیر عامل خانه کتاب توزیع عادلانه حمایت های یارانه ای را هدف دوم طرح «عیدانه کتاب» عنوان کرد و گفت: تا پیش از این، نمایشگاه های استانی و نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تنها مرجعی بودند که بخشی از یارانه ها را به خود اختصاص می دادند. اما با راه اندازی این طرح ما نتیجه معکوسی رسیدیم. به طوری که تنها 13 درصد یارانه در تهران و مابقی در شهرستان ها و استان های دور از مرکز، هزینه شد. با فیلتر های خوبی که داشتیم و با همکاری کتاب فروشی ها حداقل سوءاستفاده از این حمایت را داشتیم که در نوع خود قابل توجه است.

جلیسه افزود در طرح «عیدانه کتاب» ۳۷۶ کتابفروشی در ۳۰ استان کشور به طرح پیوستند. این کتابفروشی‌ها در ۲۴۱ مورد در مراکز استانی و در ۸۰ مورد در شهرستان‌ها گردهم آمده‌بودند و در مجموع نیز ۱۰۳ هزار نفر از آن بهره مند شده و ۴۳ میلیارد ریال کتاب طی آن به فروش رفت ومبلغ یارانه اختصاص یافته به این طرح بالغ بر 874 میلیون تومان بود. خوشبختانه توجه ناشران، کتاب فروشان و صنوف به این طرح ها این انگیزه را در معاونت ایجاد کرد تا با انرژی بیشتر و برنامه ریزی بهتر نسبت به توسعه این طرح در سال های آینده اقدام کنند.

وی به اجرای مرحله سوم تخصیص یارانه به کتاب فروشی ها تحت عنوان «تابستانه کتاب» اشاره کرد و گفت: کتابفروشان می توانند از 16 خرداد در طرح «تابستانه کتاب» ثبت نام کنند. این طرح از تاریخ 15 تیر تا 15 مرداد سال جاری اجرا می شود.

جلیسه اظهار کرد: حمایت های مردمی باعث شد بسیاری به صورت خود جوش و بدون انگیزه مالی، فرهنگ سازی کتاب را پیگیری کنند. بسیاری از مردم در فضای مجازی و فیزیکی به صورت شفاهی این طرح را تبلیغ کردند تا فرهنگ کتاب عیدی دادن در جامعه پررنگ شود. در کنار مردم، هنرمندان و نویسندگان و .. نیز در فضای مجازی به حمایت از این طرح پرداختند.

در ادامه، ابراهیم فرازمند، مدیر کتابفروشی فرازمند رشت گفت: توانستیم کمترین خدمت را به کتاب انجام دهیم. امیدوارم همه به هم در کار کتاب کمک کنیم. خانه کتاب در طرح «عیدانه کتاب» به وسعت آگاهی در سطح کشور اندیشید. کتابفروشی ما این فرصت را در اختیار ما قرار داد که در جشن بهارانه کتاب در کنار شما باشیم.

وی با بیان اینکه حیات دوباره کتاب را باور دارم، گفت: نقش شبکه های اجتماعی در تغییر سلیقه های اهالی کتاب و بهتر شدن آن، امروز غیر قابل انکار است. مولفان و نویسندگان بزرگ از طریق این شبکه ها به آنهایی که شوق کمتری به خواندن داشتند کمک کرد تا آگاهانه عمل کنند. امروزه کتاب عنصری است که می تواند آگاهی را به شکل درستی افزایش دهد با توجه به افزایش شبکه های مجازی، کتاب به آگاهی مردم کمک می کند. این بهار را در کتاب باور دارم.

در ادامه، محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، گفت: وقتی در هفته کتاب بحث «کتاب فروشی به وسعت ایران» مطرح شد فکر نمی کردم روزی مثل امروز جمع شویم و در مورد این حرکت و تاثیرات آن صحبت کنیم. نظراتی که در شهرستان های مختلف مطرح شد از شور و شوق در شهرستان ها حکایت داشت. طرح« کتابفروشی به وسعت ایران» در هفته کتاب به علت محدودیت زمانی و عدم آشنایی کتاب فروشی ها با چگونگی اجرای این طرح، آنگونه که باید مورد توجه قرا نگرفت اما خوشبختانه «عیدانه کتاب» در روزهای پایانی سال 94 و فروردین 95 بستر مناسبی فراهم کرد تا این طرح دیده شود و زوایای مختلف آن مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد.

آموزگار افزود: خانه کتاب باید نواقص احتمالی این طرح را شناسایی کند تا در مراحل بعدی آن ها را رفع کند. روند فعالیت نشر در کشور ما به جایی رسید که چیزی به نام کتاب فروشی معنایی نداشت. درآمد این قشر به صورتی است که به زحمت می توانستند بخشی از هزینه ها را جبران کنند. بنابراین مورد کم لطفی قرار می گرفت. نمایشگاه ها ظرفیتی برای فروش ایجاد می کرد که باعث می شد وضعیت راکد در حوزه کتابفروشی ها ایجاد شود. مجموعه مشکلاتی که این صنف با آن رو به رو است رو به افزایش است. اما خوشبختانه در دولت یازدهم در یک همکاری تنگاتنگ با صنوف، رسانه ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توانستیم کتاب فروش ها را به نتیجه رساندیم.

وی ادامه داد: با این طرح ها می توانیم بسترهای سالمی ایجاد کنیم و به این سمت برویم که فروش کتاب بین ناشران و کتابفروشان رقابت ایجاد نکند. ما پیشنهاد کردیم طرح های حمایت از کتابفروشی ها در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز اجرا شود اما چون در این دوره از نمایشگاه نگران ریزش مخاطب بودند از اجرای این طرح صرف نظر کردند.

رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان با بیان اینکه این طرح ها را می توانیم در نمایشگاه استانی نیز اجرا کنیم، اظهار کرد: اقداماتی مانند کتابگردی می توانند همچنان برای توجه به کتابفروشی ها ادامه داشته باشد. طرح«عیدانه کتاب» نمونه قبلی نداشت و در این طرح تخصیص یارانه به کتابفروشی ها برای اولین بار اجرا شد.

در پایان این مراسم با اهدای لوح و هدایایی از سه کتاب‌فروش برتر به شرح زیر تقدیر شد: کوشا فتاحی، کتاب‌فروشی مهرگان از استان اصفهان، آرش بیدل کتاب‌فروشی خانه کتاب از استان کرمانشاه، ابراهیم فرازمند کتاب‌فروشی فرازمند از استان رشت.

همچنین به تعداد دیگری از کتاب‌فروشی‌ها نیز لوح سپاس اهدا شد.

همچنین به انتشارات افق، چشمه و قدیانی به عنوان ناشران برتر این طرح لوح تندیس و سکه بهار آزادی تعلق گرفت.

انتشارات نگاه، ققنوس، نیلوفر، نسل نواندیش، نشر مرکز، نشر نی و امیرکبیر هم به خاطر اینکه در طرح عیدانه کتاب بیشترین کتاب‌های به فروش رسیده از آن‌ها خریداری شده است تقدیر شد.

همچنین میترا لبافی نژاد (خبرنگار سیما)، مجید موغاری(سردبیر اخبار شبانگاهی)، خدادادی (سردبیر اخبار شبکه چهار سیما)، گروه فرهنگ خبرگزاری مهر و گروه فرهنگی و هنری خبرگزاری ایسنا به عنوان رسانه‌نگاران و رسانه‌های برتر طرح «عیدانه کتاب» شناخته شدند و در این مراسم با اهدای لوح و هدایایی از آن‌ها تقدیر شد.