۱۴ اسفند در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۴ اسفند برابر با ۴ مارس را ورق می‌زنیم.

***

ابررایانه کِرِی

۴ مارس ۱۹۷۷ میلادی برابر با ۱۴ اسفند ۱۳۵۵ خورشیدی، اولین ابررایانه خنک‌شده با گاز فرئون به‌نام Cray-1 خنک‌شده با فرئون، به قیمت ۱۹میلیون دلار به آزمایشگاه‌های ان‌ام در لس‌آلاموس ارسال شد و برای کمک به صنعت دفاعی در ایجاد سامانه‌های تسلیحاتی پیشرفته مورد استفاده قرار گرفت. این ابررایانه دارای حداکثر عملکرد ۱۳۳ مگافلاپس برابر بود (فلاپس به‌معنی عملیات ممیز شناور در ثانیه است) و از جدیدترین فناوری، مدارهای مجتمع و سامانه آرایه‌پردازی بهره می‌برد. Cray-1 شبیه هیچ رایانه دیگری قبل و بعد از خودش نبود. این دستگاه، استوانه‌ای بود به ارتفاع ۲.۱ متر و قطر ۲.۷ متر و وزن آن ۳۰ تن بود و برای تامین انرژی آن، قبض برق حدود ۳۵هزار دلار در ماه می‌شد. مخترع این دستگاه، سیمور کری، در ۵ اکتبر ۱۹۹۶ در یک تصادف رانندگی درگذشت. نوآوری‌های او شامل فناوری آرایه‌پردازی، فناوری‌های خنک‌کننده و تقویت‌کننده‌های مغناطیسی بود.

روتابلاتور

۴ مارس ۱۹۹۱ میلادی برابر با ۱۴ اسفند ۱۳۶۹ خورشیدی، دکتر موریس بوچبیندر، روتابلاتور، ابزاری را برای تمیزکردن عروق قلبی در نشست سالانه کالج قلب و عروق آمریکا معرفی کرد. این دستگاه بااستفاده از یک سر الماس که با سرعت ۲۰۰هزار دو در دقیقه روی یک شفت کوچک (به‌اندازه فقط ۶هزارم اینچ) که در شریان مسدودشده قرار می‌گیرد، می‌تواند انسدادها را با موفقیت در حدود ۹۵درصد موارد برطرف کند. این روش به‌ویژه برای انسدادهای سفت‌شده و کلسیمی‌شده مفید است. عامل انسداد به ذرات کوچک‌تر از اندازه یک گلبول قرمز تبدیل می‌شود- ذراتی که بی‌هیچ خطری از جریان خون خارج می‌شوند. روتابلاتور در سال ۱۹۹۳ تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا (اف‌دی‌ای) را دریافت کرد و تولید آن آغاز شد.

ژان فرانسوا شامپولیون

۴ مارس ۱۸۳۲ میلادی برابر با ۱۴ اسفند ۱۲۱۰ خورشیدی، ژان فرانسوا شامپولیون، معروف به شامپولیون کِهتر، شرق‌شناس و به‌ویژه مصرشناس شهیر فرانسوی درگذشت. او روش‌های علمی را در باستان‌شناسی پایه‌گذاری کرد و در رمزگشایی هیروگلیف مصری پیشگام بود. او در آموختن زبان‌ها نابغه بود به‌طوری‌که در سن ۱۳ سالگی به زبان‌های لاتین، یونانی، عربی، سوری و کلدانی و بعدها به زبان‌های عبری، فارسی، چینی و قبطی که یک زبان قدیمی مصری بود که با حروف یونانی نوشته می‌شد تسلط یافت. شامپولیون شروع به تفسیر هیروگلیف مصری کرد که براساس تلاش‌های قبلی توماس یانگ بود. شامپولیون موفق شد سنگ‌نوشته رُزِتا یا سنگ رشید را رمزگشایی کند. سنگ رشید، تخته‌سنگی بود که در سال ۱۷۹۹ در منطقه رزتا نزدیک اسکندریه در مصر کشف شد. روی این سنگ به دو زبان و سه خط نوشته شده است که هیروگلیف مصری و دموتیک، و یونانی را شامل می‌شود و مربوط به فرمانی مربوط به ۱۹۶ پیش‌ازمیلاد از بطلمیوس پنجم معروف به اپیفانِس (سلطنت در ۱۸۱ تا ۲۰۴ پیش‌از‌میلاد) است.

ویلیام ویلت

۴ مارس ۱۹۱۵ میلادی برابر با ۱۴ اسفند ۱۲۹۳ خورشیدی، ویلیام ویلت، ساختمان‌ساز انگلیسی که ساعت تابستانی را ابداع کرد درگذشت. ایده استفاده بهینه از نور روز از قرن ۱۸ میلادی ارائه شده بود اما، ویلت این ایده را با ارائه روش تغییر ساعت، قابل استفاده کرد. او ادعا کرد که این فکر هنگام سوارکاری در صبح تابستان در پتس‌وود در نزدیکی خانه‌اش در چیسلهورست لندن به ذهنش رسیده است. او مشاهده کرد که هنوز خیلی از پرده‌های خانه‌ها پایین است و باوجوداینکه نور روز خوب بود بسیاری از مردم از آن بهره‌مند نمی‌شدند. او از ثروتش به‌عنوان سازنده خانه‌ای با ویژگی‌های خاص برای بهره‌گیری از نور بیشتر و برای طرحی برای تنظیم ساعت با تغییر فصل استفاده کرد و جزوه‌ای را در سال ۱۹۰۷ دراین‌خصوص منتشر کرد.  اما اولین لایحه صرفه‌جویی در نور روز، که پیشنهاد یک ساعت در زمان تغییر فصل را پیشنهاد می‌کرد، در سال ۱۹۰۸ شکست خورد. پس‌از مرگ ویلت، این ایده طی جنگ جهانی اول برای صرفه‌جویی در مصرف سوخت پذیرفته شد.