پژوهشی بر غرق شدن کشتی تایتانیک

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ غرق شدن تایتانیک در سال 1912، واقعه غم‌انگیزی بود که جهان را لرزاند. این کشتی مجلل و ظاهرا غرق‌نشدنی در نخستین سفر خود ، با برخورد به یک کوه یخ، در آبهای یخی آتلانتیک شمالی غرق شد.

در این فاجعه، بیش از 1500 مسافر و خدمه جان خود را در این فاجعه از دست دادند و تنها تعداد معدودی از این حادثه تلخ و هولناک جان سالم به در بردند. غرق شدن تایتانیک  آسیب‌پذیری انسان را در مواجهه با نیروهای غیرقابل پیش‌بینی طبیعت نشان می‌دهد. مطالعه و بررسی غرق شدن تایتانیک از دیدگاه علمی، نگاهی جذاب به خطای انسانی و همچنین نیروهای طبیعت است. بیایید ببینیم چرا چنین حادثه ای رخ داد.

کشتی غرق‌نشدنی

تایتانیک که کشتی «غرق‌نشدنی» نامیده می‌شد از شگفتی‌های مهندسی اوایل قرن بیستم بود که به آخرین پیشرفت‌های فناوری آن زمان مجهز شده بود. اما همانطور که می‌دانیم در آوریل 1912 در نخستین سفر خود غرق شد. بنابراین، چه اشتباهی رخ داد؟

تایتانیک با یک کوه یخ در اقیانوس اطلس شمالی برخورد کرد. کوه‌های یخی تکه‌های عظیمی از یخ هستند که از یخچال‌های طبیعی جدا و در اقیانوس شناور می‌شوند. آنها می‌توانند برای کشتی‌ها بسیار خطرناک باشند زیرا بیشتر توده آنها در زیر آب پنهان است. هنگامی که تایتانیک به کوه یخ برخورد کرد، قسمت قابل مشاهده در بالای آب موجب آسیب دیدگی کشتی نشد بلکه قسمت زیر آب این کوه یخ بود که مسافران را به کام مرگ کشاند.

کوه یخی که منجر به غرق شدن تایتانیک شد

علم مواد

بدنه کشتی تایتانیک از صفحات فولادی ساخته شده بود که با پرچ‌ به هم متصل شده بودند. هنگامی که با کوه یخ برخورد کرد، نیروی ضربه باعث شد تا پرچ‌های کشتی دربیایند. تجزیه و تحلیل مدرن نشان می‌دهد که نوع فولادی که در تایتانیک بکار رفته بود در آبهای یخی شکننده می‌شود و آن را مستعد ترک‌خوردگی می‌کرد. علاوه بر این، پرچ‌ها نیز احتمالا از موادی غیراستاندارد ساخته شده بودند که شرایط را بدتر کرد.

پس از برخورد، آب وارد محفظه‌های تایتانیک شد. این کشتی به گونه‌ای طراحی شده بود که حتی اگر برخی از محفظه‌ها آسیب ببیند، همچنان شناور بماند اما آسیب ناشی از یخبندان محفظه‌های زیادی را رو به آب باز کرد. اصل علمی شناوری که توانایی یک مایع برای اعمال نیروی رو به بالا است نیز دیگر نمی توانست تایتانیک را شناور نگه دارد. با پُر شدن محفظه‌های بیشتر، تعادل کشتی بر هم خورد و کشتی سرانجام غرق شد.

 روند غرق شدن

همانطور که تایتانیک پر از آب می‌شد، کج شد و همین امر موجب شد اشیاء و افراد به سمت آب حرکت کنند. این امر ناشی از گرانش است. در مورد تایتانیک، این کشش گرانشی زمین بود که باعث می‌شد هیچ چیز در برابر سر خوردگی مقاومت نکند. قسمت جلوی کشتی سریع تر، پر از آب شد و باعث شد قسمت عقب کشتی قبل از غرق شدن به سمت بالا برود.

آب در اقیانوس اطلس شمالی در حال انجماد بود و این موضوع  دو اثر داشت: اول همانطور که گفته شد فولاد و آهن کشتی شکننده‌تر شد. دوم، چنین سرمای یخبندانی موجب شد افرادی که به درون آب سقوط کرده بودند دچار سرمازدگی شدند یعنی درجه حرارت بدن به سرعت پایین آمد و منجر به مرگ در عرض چند دقیقه شد. بدن انسان برای مواجهه با چنین سرمای شدیدی، به ویژه بدون ابزار حفاظتی، سازگار نیست.

تلاش‌های ارتباطی و نجات

از دیدگاه علمی، فناوری‌های ارتباطی زمان نقش مهمی در پیگیری غرق شدن داشتند. تایتانیک مجهز به تلگراف بی‌سیم بود که از آن برای ارسال سیگنال‌های کمک استفاده می‌کرد. این فناوری نسبتاً جدید بود و مطمئنا برای هشدار به کشتی‌های مجاور بسیار مهم بوده است. با این حال، محدودیت‌ها در محدوده و پروتکل‌های گوش دادن به تماس‌ نجات باعث شدکمک برای بسیاری از افراد به موقع نرسد.

 بقایای تایتانیک

بعد از وقوع این فاجعه،‌ اولین بار سال 1985 تایتانیک را در کف اقیانوس کشف کردند. برای پیدا کردن آن به فناوری پیشرفته، از جمله سونار برای نقشه برداری از کف اقیانوس و وسایل نقلیه از راه دور (ROV) برای کشف زیر آب نیاز بود. کشف لاشه کشتی نشان داد که آن شب چه اتفاقی افتاد و امکان مطالعه دقیق در مورد ساخت کشتی و خسارت وارده به آن را فراهم کرد.

غرق شدن تایتانیک منجر به تغییرات چشمگیر در مقررات ایمنی دریایی، پیشرفت در طراحی کشتی، تعبیه قایق‌های نجات و ایجاد گشت بین‌المللی برای نظارت بر اقیانوس اطلس شمالی برای رصد کوه‌های یخ شد. این تحولات ناشی از دروسی هستند که از بررسی فاجعه غرق شدن تایتانیک حاصل شدند.

تراژدی تایتانیک آسیب‌پذیری انسان را در مواجهه با قدرت طبیعت برجسته می‌سازد و اهمیت احترام به اصول علمی در مهندسی و برنامه‌ریزی ایمنی را برجسته می‌سازد. این فاجعه به ما می‌آموزد که پیشرفت در فناوری همیشه باید با احتیاط و آمادگی برای وقایع پیش‌بینی‌نشده همراه باشد.