تقویت روحیه پژوهش در دانشجویان با حذف پروسه‌های اداری/ نقش پررنگ بین رشته‌ای‌ها در تحقق مرجعیت علمی لازم است

مریم فلاحی، دانشجوی نخبه دکتری رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره دغدغه های آموزشی و پژوهشی اظهار کرد: هر چند با وجود اینترنت، دسترسی به دورترین منابع خارجی در دنیا ممکن است، اما قوانین کشور‌ها تا حد بسیار زیاد می‌تواند انجام تحقیق و پژوهش و در اختیار داشتن اصل مطالب و منابع دست اول را تحت تاثیر قرار دهد و این موضوع یکی از چالش‌های حوزه پژوهش به شمار می‌آید. 

وی با بیان اینکه صفر تا صد تحقیق و پژوهش به مطالعه عمیق و منابع دست اول نیاز دارد؛ تاکید کرد: دانشگاه علامه طباطبائی با کمک اشتراک‌های علمی بین المللی که در اختیار دانشجویان دانشگاه قرار می‌دهد شرایط استفاده از منابع آموزشی و پژوهشی بین المللی را فراهم کرده است اما این موضوع تنها محدود به دوران دانشجویی است و پس از فارغ التحصیلی دیگر نمی‌توان بدون صرف هزینه، به منابع دسترسی داشت، البته در برخی از موارد با وجود سرمایه گذاری‌های کلان نیز این موضوع محقق نمی‌شود و همین موضوع انجام تحقیقات علمی را تحت شعاع قرار می‌دهد؛ بنابراین ایجاد روحیه پژوهش در دانشجویان را باید با برداشتن موانع تقویت کرد.

فلاحی تصریح کرد: برای دسترسی به جامعه پژوهشی دچار مشکلاتی هستیم، مثلا در اجرای تحقیقات نیازمند حضور در میدان پژوهش هستیم که بتوانیم به پیمایش در فضای پژوهش بپردازیم و به دیتای اصیل و واقعی دست پیدا کنیم؛ تنها در این صورت است که می‌توان به نتایج پژوهش‌ها اعتماد و به آن‌ها استناد کرد، اما ارگان‌ها و سازمان‌های متعدد بنا به دلایل متعدد از ورود پژوهشگر به سازمان جلوگیری به عمل آورده و با قرار دادن پژوهشگران در پروسه‌های اداری و نامه نگاری‌های گوناگون، ایجاد محدودیت می‌کنند. 

کسب مجوزها؛ مانعی جدی بر سر راه پژوهشگران 

دانشجوی نخبه دکتری رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: بنده ۷۵ مقاله را به چاپ رسانده ام و روی موضوعات گوناگونی تحقیق کرده ام و در این فرایند همواره با چالش کسب مجوز‌ها و نامه نگاری‌ها مواجهه شده ام، البته این قوانین تا حدی قابل قبول است و می‌توان پذیرفت که مدیر یا مسئولی نخواهد اطلاعات سازمانش در دسترس همگان قرار بگیرد، ولی رعایت سیکل اداری نباید باعث ایجاد سد بر سر راه پژوهشگران شود، وگرنه پژوهشگر از راه‌های غیر اخلاقی به ثبت پژوهش اقدام می‌کند و متاسفانه هم اکنون این موضوع بسیار شایع است. 

فلاحی گفت: برخی از پژوهشگران بدون ذره‌ای تلاش پژوهش‌ها را به چاپ می‌رسانند که برای جامعه دانشگاهی بسیار غمناک است. 

دانشجوی نخبه دکتری رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه کرد: یکی از اصلی‌ترین چالش‌های حوزه آموزش، استفاده از نیروی مجرب و آزموده و مسلط به سرفصل‌ها و محتوای علمی دروس است که باید به آن توجه شود. ارتباط و هم افزایی بین یاددهنده و یادگیرنده امری غیرقابل انکار است و در صورت وجود تعاملات سازنده بین استادان و دانشجویان تا حد بسیار زیادی مشکلات آموزشی حل شده و موجبات رضایت آن‌ها فراهم می‌شود. 

فلاحی ادامه داد: یکی از مشکلات دیگر فعلی پروسه کار‌های اداری درون دانشگاه هاست، مثلا اینکه دانشجویان برای انجام یک کار ساده و معمولی روز‌ها زمان بگذارد و به تمام معاونت‌های دانشگاه مراجعه کند، این روند باعث طی کردن مسیر طولانی تا هدف می‌شود و این موضوع هیچ تاثیری بر ارتقای فعالیت‌های پژوهشی ندارد و صرفا به اتلاف وقت منجر می‌شود، برای حل این مشکل می‌توان واحد‌های هم هدف و هم وظیفه در دانشگاه در محیط‌های نزدیک به هم مستقر شوند تا فرآیند ثبت و پیگیری درخواست‌های دانشجویی با سهولت بیشتری انجام شود و علاوه بر رضایت دانشجویان، شرایط را برای کارکنان دانشگاه نیز تسهیل کند.

دانشجوی نخبه دکتری رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه کرد: الکترونیکی کردن درخواست‌های دانشجویی نقطه عطفی در صرفه جویی زمان، انرژی و مکان است و باعث تسریع در تحقق فعالیت‌های دانشجویی است که طی سال‌های اخیر در دانشگاه‌های متعدد و همچنین دانشگاه علامه طباطبایی به آن بسیار بها داده شده است، البته برخی از مشکلات قطعی سیستم و تداخل در اینترنت ایجاد می‌شود، ولی فضای مجازی بسیار مطلوب‌تر از فضای فیزیکی است. 

قرار گرفتن افراد در جای مناسب؛ راهکار جدی در نگهداشت نخبگان

فلاحی با اشاره به راهکار‌های علمی برای جلوگیری از فرار مغز‌ها اظهار کرد: قرار گرفتن افراد در جای مناسب خودشان مهم‌ترین عامل برای جلوگیری از این اقدام است؛ از نظر بنده فرار مغز‌ها اصطلاح ترسناکی است که در اذهان عمومی به عنوان فرار فارغ التحصیل نخبه به ثبت رسیده است و بار بسیار منفی بر روی همه افراد دارد و در نظر گرفتن شایستگی و صلاحیت و توانمندی افراد در حل مسائل کشور و جایگاه‌های مناسب برای آنها، سهم قابل توجهی در نگهداشت نخبگان دارد و آرامش روانی را برای تمام افراد جامعه ایجاد می‌کند، البته مولفه‌های دیگر نیز در این زمینه تاثیرگذار است که باید به مجموع آن‌ها توجه شود. 

آینده آموزش عالی ایران موفق است 

دانشجوی نخبه دکتری رشته تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی درباره ارزیابی آینده آموزش عالی ایران گفت: دانشجویان مستعد و با انگیزه‌ای در دانشگاه‌های کشور تحصیل می‌کنند و جنب و جوش و تکاپوی بسیاری بین دانشجویان دیده می‌شود ولی نباید انتظار داشته باشیم تمام فارغ التحصیلان به عنوان افراد برجسته و صاحب نام شناخته شوند، زیرا افراد با اهداف مختلفی وارد دانشگاه‌ها می‌شوند، برخی‌ها مدرک گرا هستند و به همین اکتفا می‌کنند، اما در مقابل برخی دانشجویان دغدغه‌مند هستند و به توسعه و مسائل شگفت انگیز رشته اهمیت می‌دهند و مهارت یابی را در کنار کسب مدرک مدنظر قرار می‌دهند، بنده به آینده آموزش عالی در کنار واقع گرایی و با وجود چالش‌ها و ضعف‌هایی که وجود دارد، خوش بین هستم. 

فلاحی درباره مولفه‌های لازم برای دستیابی به مرجعیت علمی ایران گفت: مرجعیت علمی تنها در پژوهش دیده نمی‌شود، بلکه موفقیت در شرکت‌های دانش بنیان، اکتشافات، اختراعات، نوآوری‌های در همه علوم و ... موفقیت ایران را به همراه دارد؛ بنابراین فعالان تمام حوزه‌های علوم انسانی، علوم پایه، فنی و مهندسی و پزشکی و ... باید با همکاری یکدیگر برای گره گشایی و نوآوری گام بردارند و راهکار‌های علمی برای شناسایی مشکلات موجود و حتی نیاز‌های جدید آینده ارائه دهند. قطعا علوم هر چقدر هم پیشرفته باشند تمام سوال‌های بشر را پاسخگو نیستند؛ بنابراین هم افزایی و همکاری بین دانشمندان و متخصصان علوم مختلف برای تحقق مرجعیت علمی ایران لازم است. 

وی با بیان اینکه در تحقق مرجعیت علمی ایران باید بین رشته‌ای عمل کرد؛ ادامه داد: رتبه تولیدات علمی ایران در منطقه و جهان کاملا قابل قبول است، هر چند در حال حاضر رشته‌های کاملا منفک و جدا از یکدیگر اثرات و دستاورد‌های غیرقابل انکاری دارند، اما برخی از مسائل و دغدغه‌های موجود باید از چند بعد نگریسته شوند که این مسیله لزوم توجه به همکاری‌های بین رشته‌ای را بیشتر می‌کند؛ بنابراین همکاری‌های علمی شرایط بهتری را برای کشور رقم می‌زند.

انتهای پیام/

نادیا عابد