همه دانشجویان صلاحیت فارغ‌التحصیلی ندارند/ منطقی نبودن میزان جذب دانشجو در علوم انسانی

حجت‌الاسلام رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی وزارت علوم در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره روند درخشش دانشمندان یک درصد و دو درصد برتر جهان در حوزه علوم انسانی اظهار کرد: تولید مقاله در مجله‌های معتبر بین‌المللی مؤلفه اصلی برای انتخاب دانشمندان یک درصد و دو درصد برتر جهان است. 

وی با بیان اینکه افرایش تعداد مقاله در مجله‌های معتبر دنیا، رشد تولید علمی ایران در رنکینگ بین‌المللی را به همراه دارد، تاکید کرد: نوشتن مقاله در حوزه علوم انسانی نسبت به علوم پایه، فنی و مهندسی دشوارتر است؛ چراکه گفتمان علمی در علوم اجتماعی و حکمرانی با گفتمان رایج در دنیا تفاوت‌هایی دارد و با وجود اینکه هنوز مهارت کافی برای نوشتن مقاله‌های استاندارد بین‌المللی در دانشگاه‌ها را کسب نکرده ایم؛ بنابراین انتشار مقاله با رعایت تمام استاندارد‌ها در ژورنال‌های بین‌المللی برای استادان علوم انسانی کار سختی است. 

غلامی گفت: گاهی اوقات نوشتن یک مقاله در مجلات دارای اسکوپوس یا ISI بسیار پرهزینه است و حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد؛ بنابراین دانشگاه‌ها باید در صورت امکان حمایت‌های ویژه‌ای از پژوهشگران داشته باشند. 

وی ادامه داد: با توجه به اینکه تعداد استادان و دانشجویان دکتری در حوزه علوم انسانی زیاد است؛ بنابراین علوم انسانی‌ها هم می‌توانند در بین دانشمندان یک درصد و دو درصد برتر جهان بدرخشند. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی وزارت علوم با اشاره به نبود نظریه پرداز در حوزه علوم انسانی اظهار کرد: لفظ دانشمند برای همه محققان و استادان به کار گرفته نمی‌شود و دانشمند کسی است که در رشته تخصصی خود پیشتاز و صاحب نظر باشد.

نبود نظریه‌پرداز در گرو سرمایه‌گذاری ناچیز

غلامی با بیان اینکه به علت سرمایه‌گذاری بسیار ناچیز در علوم انسانی طی سال‌های اخیر بستری برای رویش نوآوری‌ها و نظریه‌ها شکل نگرفته است، تاکید کرد: از آن جایی که نسبت به آموزش عمومی در حوزه علوم انسانی نگاه ویژه و فوق العاده‌ای وجود نداشته است و فرصتی برای ورود دانش آموزان استعداد درخشان به علوم انسانی فراهم نکرده ایم؛ بنابراین نخبگان بیشتر جذب رشته‌های علوم پایه و فنی و مهندسی می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود تا علوم انسانی نسبت به سایر رشته‌های دیگر رشد نداشته باشد. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی وزارت علوم با انتقاد از اختصاص بودجه ناچیز به مسائل پژوهشی در کشور، تصریح کرد: بیشترین بخش از بودجه‌های پژوهشی صرف پرداخت حقوق به استادان می‌شود و با این حساب نمی‌توان فعالیت‌های پژوهشی و پیرا پژوهشی را سر و سامان داد و همین موضوع باعث جلوگیری از اجرایی سازی ایده‌های خلاقانه در کشور می‌شود. 

حجم جذب دانشجو درعلوم انسانی منطقی نیست

غلامی بیان کرد: حجم جذب دانشجو در علوم انسانی منطقی نیست، یعنی در شرایطی که بازار کار مفید برای فارغ التحصیلان علوم انسانی وجود ندارد و کیفیت آموزش در این حوزه با استاندارد‌ها همخوانی کافی ندارد؛ بنابراین این میزان ولع و حرص برای پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی و ارشد در رشته علوم انسانی تعحب برانگیز است. 

بازار کار مهم‌تر از صندلی خالی در دانشگاه‌هاست 

وی با بیان اینکه صندلی خالی منطقی برای جذب دانشجو نیست، تاکید کرد: حجم دانشجو در کشور‌های مختلف متناسب با نیاز و شرایط جامعه تنظیم می‌شود؛ چراکه بازار کار مناسب و کیفیت آموزشی مهم‌تر از صندلی خالی دانشگاه هاست. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی وزارت علوم گفت: حجم زیادی از دانشجویان در سال‌های اخیر بدون معلومات کافی از دانشگاه‌ها فارغ التحصیل شده اند و با مدرک موجود نمی‌توانند انتظارات جامعه را برآورده کنند و به شغل مناسب هم دست نمی‌یابند. 

غلامی اضافه کرد: هنوز چشم انداز امیدبخشی برای آینده ترسیم نشده است و نوعی ناامیدی و سرخوردگی بین خیلی از جوانان کشور به ویژه در حوزه علوم انسانی مشاهده می‌شود. 

وی درباره سطح استادان حوزه علوم انسانی گفت: سخت گیری‌های جذب استادان همواره وجود دارد و گاهی اوقات دانشگاه‌ها به منظور جذب هیئت علمی با ۵۰ نفر مصاحبه می‌کنند و در قانون جذب وزارت علوم هم ذکر شده که به ازای هر یک نفر حداقل با ۲۴ نفر مصاحبه انجام شود. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی وزارت علوم تأکید کرد: وقتی کیفیت مطلوبی در حوزه آموزشی وجود ندارد، نمی‌توان انتظاری از جذب استادان قوی در دانشگاه‌ها را داشت؛ چرا که خیلی از استادان با کیفیت کم رشد کرده و مدرگ گرفته اند. 

غلامی افزود: ورود به دانشگاه‌ها خیلی سخت و خروج از دانشگاه‌ها بسیار سهل و آسان است، یعنی افراد زمان ورود به دانشگاه هزینه زیادی پرداخت می‌کنند و استرس زیادی دارند؛ اما در طول تحصیل انگار که وارد مسیر سرازیری شده‌اند و چه بخواهند و چه نخواهند مدرک خود را با معدل بالا دریافت می‌کنند. 

وی گفت: یک قانون نانوشته‌ای وجود دارد که در آن دانشجو نباید از جلسه دفاعیه مردود خارج شود؛ بنابراین تمام استادان با همکاری یکدیگر نه تنها پروژه دانشجو را پذیرش می‌کنند؛ بلکه با نمره بالا او را فارغ التحصیل اعلام می‌کنند، در صورتی که این روش به هیچ عنوان در کشور‌های دیگر وجود ندارد و تنها در ایران به عنوان سنت نادرست اجرایی می‌شود. 

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی وزارت علوم ادامه داد: در دانشگاه‌های جهان دانشجوی دکتری در صورت بروز هر مشکلی ملزم به نوشتن مجدد رساله خود است. در دانشگاه‌های علوم انسانی موجود در کشور‌ها از هر ۱۰۰ دانشجو تنها ۱۰ دانشجو به سختی فارغ التحصیل می‌شوند، یعنی ۹۰ نفر دیگر به علت کسب معدل کم یا اخراج می‌شوند یا خودشان تصمیم به ترک تحصیل می‌گیرند. 

غلامی بیان کرد: در دانشگاه‌های ایرانی اصرار به فارغ التحصیل کردن تمام دانشجویان داریم و از همان روز اول مدرک همه آن‌ها آماده در کمد رئیس دانشگاه حاضر است؛ با چنین مواجهه غیرمنطقی با آموزش نمی‌توان از روند پژوهش و جذب استاد انتظار مطلوب و معقولی داشت. 

غیرمتخصصان علوم انسانی در تصمیم گیری‌ها مداخله نکنند 

وی گفت: افزایش سرمایه گذاری در علوم انسانی و تصمیم گیری در مباحث علوم انسانی توسط متخصصان این رشته شرط اصلی موفقیت در مسیر علوم انسانی است، غیر متخصصان حوزه علوم انسانی به هیچ عنوان در تصمیم گیری‌ها مداخله نکنند. 

نباید برای علوم انسانی تصمیمات کمی در نظر گرفت

غلامی اضافه کرد: تصمیمات کمی نباید برای علوم انسانی لحاظ شود؛ چرا که باید فرصت حضور نخبگان و صاحبان استعداد با آرامش جهت انجام کار علمی را فراهم کنیم. اگر فشار کاری بر استادان در زمینه انجام فعالیت‌های پژوهشی لحاظ شود، نمی‌توان انتظار نتایج مطلوب نظریه پردازی و ارائه نظریه را از آنها داشت؛ چرا که در نقش کارمند اهداف را پیش می‌برد و بزرگترین آفت برای جامعه علمی این است که عضو هیئت علمی را کارمند تلقی کنیم.

انتهای پیام/

نادیا عابد