گزارش آنا از نشست «مجموعه غزلیات شام اَوَد»؛
اندیشه‌های انقلاب به زیبایی در اشعار قزوه منعکس شده است
سیدحکیم بینش گفت: علیرضا قزوه از نگاه من شاعر همه زمان‌های انقلاب و شعر او سخن انقلاب است، یعنی بسیاری از اندیشه‌های انقلاب به زیبایی در اشعارش انعکاس یافته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نشست ادبی بررسی تحلیلی «مجموعه غزلیات شام اَوَد» اثر علیرضا قزوه؛ شاعر نام آشنای کشورمان، شامگاه جمعه ۲۸ مهرماه، با حضور جمعی از اهالی فرهنگ کشور‌های مختلف حوزه ایران فرهنگی به میزبانی گروه بین المللی هندیران و اجرای سید مسعود علوی تبار برگزار شد.
این نشست با حضور علیرضا قزوه، خالق شام اَوَد همراه بود. شاعران، خوشنویسان و هنرمندانی همچون علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، ایرج قنبری، بلرام شکلا، سید مسعود علوی تبار، سید مهدی طباطبایی، مسعود ربانی، سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی، محمد علی یوسفی، محمد مهدی عبداللهی، علیرضا حکمتی، نغمه مستشار نظامی، فاطمه نانی زاد، لیلی حضرتی، مهسا ایمانی، فاطمه ناظری، سارا عبداللهی فر، و زیبا فلاحی حضور داشتند و به ارائه مطلب پرداختند.
سپس رضا اسماعیلی، شاعر و منتقد ادبی در اثنای برنامه طی سخنانی از دو کتاب «صبح بنارس» و «شام اود» علیرضا قزوه که در هند سروده شده‌اند نام برد و اظهار داشت: دو مجموعه شعر «صبح بنارس» و «شام اوَد» ره آورد شاعرانه علیرضا قزوه از زندگی در سرزمین هزار رنگ و آهنگ «هندوستان» است.
به گفته شاعر زیباترین و خاطره انگیزترین صبح و شام‌ها در هند، صبح‌های بنارس و شام‌های اَوَد هستند. این دو نام نیز به خاطر لحظات خوشی که شاعر در این دو شهر داشته، انتخاب شده است.
وی افزود: «صبح بنارس» دربردارنده غزل‌هایی ناب و خواندنی با مضامین عرفانی و معنوی است. سروده‌های «شام اَوَد» نیز نشانه همدلی و خویشاوندی اعتقادی شاعر با شهروندان «اود» هندوستان است که اکثرا شیعی مذهب هستند. این دو مجموعه شعر عرض ارادت شاعرانه و ادای دین هنرمندانه یک شاعر ایرانی به کشور و مردم دوست داشتنی هند است؛ و به نوعی ادای دین به زبان پارسی که حدود ۱۰۰۰ سال جزء میراث معنوی، علمی و ادبی مردم هند بوده است.
رضا اسماعیلی ادامه داد: نکته دیگر این که به برکت حضور قزوه در هند، جوانان مستعد بسیاری به زبان و ادبیات پارسی علاقه‌مند شده و به عالم شعر و شاعری روی آوردند. شاعرانی، چون بلرام شکلا، عزیز مهدی و نقی عباس که امروز به راحتی زبان مادری، به پارسی شعر می‌گویند. تولد نسلی از شاعران پارسی گو در هند از دیگر دستاورد‌های حضور پر برکت علیرضا قزوه در این کشور است که زمینه احیا و گسترش زبان و ادبیات پارسی را در شبه قاره هموار کرده است.
بعضی از مجموعه شعری قزوه در زمان اقامت در هند مرتب شدند
بلرام شکلا شاعر پارسی زبان، و رایزن فرهنگی هند در ایران در ابتدا از چگونگی آشنایی خود با دکتر علیرضا قزوه گفت: روابط و آشنای من با استاد علی رضا قزوه بیشتر از یک دهه می‌باشد که استاد در خانه فرهنگ ایران در دهلی بودند. یاد آن روز‌ها بخیر که در خود زندگی من باب تازه باز شد؛ و آن باب تازه، باب شعر و شور و عرفان و زبان فارسی و مهر ایران در زمینه‌های گوناگون بود. بار‌ها از دانشگاه دهلی به خانه فرهنگ پیش استاد می‌رفتم و استاد را مشغول کار ها‌ی علمی و ادبی می‌دیدم که برای من مصداق این شعر مشهور مولانا بودند: «کار مردان روشنی و گرمی است.»
وی در ادامه یادآور شد: در آن ایام زبان فارسی در زبان من در سن طفولیت بود وسرودن شعر فارسی هم همین طور. استاد هر دو را پروراندند و به جایی رساندند که به کمک این دو می‌شد شرح حال دل کرد. همان زمان بود که استاد شعر ها‌ی نابشان را می‌سرودند و با جوش و ولوله پیش ما شاگردان ارایه می‌دادند. استاد خود اعتراف می‌کنند که زمین رنگارنگ هند تازگی خاصی به طبع شعری ایشان عطا کرده است و ایشان در این باب از شاعر نامدار سبک هندی صایب تبریزی مثال می‌زنند که معمولا به همان اندازه از عمر خود را در هند گذرانده است که استاد قزوه گذرانده است؛ و شعر‌هایی که صائب در خاک هندوستان سروده حال و هوای ویژه دارد.
رایزن فرهنگی هند در ایران افزود: بعضی از مجموعه شعری استاد در زمان اقامت در هند مرتب شدند و به چاپ رسیند و من خوشبختانه شاهد این قضیه بودم. کتاب‌هایی چون: با کاروان نیزه - صبح بنارس و شام اود وغیره. بعضی از شعر ها‌ی این مجموعه‌ها اینقدر در دلم نشسته است که من آنان را به زبان سانسکریت ترجمه منظوم کردم. یکی از این شعرها، شعر انتظار بود با این مصرع:
پرشکوفه کن مرا‌ای کرامت بهار؛ و دیگر هم
شب و روزم گذشت به هزار آرزو- نه رسیدم به خود نه رسیدم به او.
اسماعیلی توضیح داد: اما مضامین و محتوای مجموعه شام اود به دلایل متعدد خیلی نزدیک به دل ما هندی‌هاست. اول اینکه استاد عنوان این کتاب را از فرهنگ هند برگزیدند؛ و این ستودنی‌تر می‌گردد وقتی که ما می‌بینیم که اشعار مجموعه غزلیات شام اود چندان ربطی به سرزمین هندوستان ندارد. اگرچه نام و تلمیحات از هند در برخی جا‌های کتاب می‌بینیم:
بازارگان درد! اگر می‌روی به هند
از ما به طوطیان رها از قفس سلام
شکلا ادامه داد: چونکه امروز من به عنوان نماینده فرهنگی هندوستان در ایران هستم. نه تنها باید برای این کتاب تبریک عرض کنم بلکه باید با تمام وجود و از عمق جان در حق استاد علیرضا قزوه سپاسگزاری بجای آورم. دوم اینکه این کتاب دارای اشعاری هست که طبع وارسته شاعر را نشان می‌دهد. در بسیاری از اشعار این مجموعه ما می‌بینیم که علیه ایمانفروشان و ریاکاران اشعار زیبایی سروده شده است.
درویشی ما سلطنت ماست، اگرچه!
دنیاست گدایی که رسیده ست به شاهی
نغمه مستشار نظامی شاعر و دبیر محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور اظهار داشت: کتاب شام اود مثل دیگر آثار دکتر قزوه الگو و کتاب درسی است برای سرودن و تدوین دواوین ادبی کتاب با سلام آغاز می‌شود و به خدا حافظ ختم می‌شود. تحمیدیه ها؛ اشعاری تقدیم به حضرت ختمی مرتبت و اهل بیت؛ رمضانیه ها، عارفانه‌ها و اشعار اجتماعی همگی نمونه‌های عالی شعر پارسی امروزند و اگر از دوران ما همین یک کتاب به آیندگان برسد برای نمایان کردن جلوه‌های بشکوه سبک ادبی شعر انقلاب اسلامی کافی ست.
علیرضا قزوه از جمله شاعران پر کار معاصر است
زیبا فلاحی شاعر و منتقد ادبی با سخنانی تحت عنوان «سلوک در انقلاب؛ سرود در شعر ناب» گفت: علیرضا قزوه از جمله شاعران پر کار معاصر است. او در مجموعه غزلیات «شام اود» تمام آلام و اعتقادات خود را فرآوری کرد. با آنکه شاعر عنوان مجموعه را در مقدمه؛ حاصل سفر خود در هندوستان و رفت و آمد در شهر‌های کلکته و لکهنو و کشمیر و...؛ نوشته است؛ اما؛ جز تک بیت زیر در لفظ و بیان از آن سرزمین‌ها نگفته است:
«همیشه شعله در جان‌ها زدن کار پلیدان است
به رسم هندوان شرط است؛ هندو را بسوزانیم»
وی گفت: غزلیات انتقادی وی گزنده و تاثیر گذار است. تاب آوری وی در سنگر شعر پایداری متناسب با تغییر اوضاع و اشخاص به زبان شعر سرایت میکند. از حسرت دختران آفتاب کابل تا از خودبریدگی‌های پدر روستایی در تجربه سوزی‌های عشق کال مردمان به کمال نرسیده. این نشان می‌دهد شاعر اهل درد است.
فلاحی افزود: سمبلیسم قزوه در این مجموعه آشکارتر است. جریان سمبلیسم از دوران نیما آغاز شد و کسانی، چون آتشی؛ فروغ؛ اخوان و دیگران پس از وی این سبک و اندیشه را دنبال کردند. علیرضا قزوه نیز با اتکا به مسئولیت خود در قبال جامعه؛ به طور غیرمستقیم از زبان نماد با اهل راز سخن می‌گوید:
«سکوت ماهیان را گوش ماهی‌ها نمی‌دانند
که ما خاکیم و می‌فهمیم فرق ماه و ماهان را»
وی افزود: علیرضا قزوه هیچ گاه در غزلیات به فلسفه و ابهام روی نیاورده است و در زبان اندیشه و صورخیال بی نظیر است. سلوک شعر و شعار و اندیشه وی در بستر انقلاب بوده؛ شعر نابش را جوشش استعدادش. او شاعر ناگهان غزل‌هاست.
در ادامه برنامه سید مهدی طباطبایی شاعر و پژوهشگر ادبی در سخنانی ذیل عنوان «قزوه؛ شاعری پیشسلام» بیان داشت: نکته‌های که در همان نگاه اول در مجموعه غزلیات شام اود توجه مخاطب را معطوف خود میکند شروع مجموعه با غزلی به نام «سلام» و پایان آن با غزلی با عنوان «خداحافظی» ست. جالب اینکه هر دو غزل در سال ۱۳۹۱ سروده شده‌اند و نشان می‌دهد که شاعر از چینش غزل‌ها، منظور خاصی داشته است. اگرچه رسیدن به نیّت او در این کار مطابق مثَلِ «اَلمَعنی فِی بَطنِ الشاعِر»، کار بسیار دشواری است، می‌توان این نوع چینش را با روح صلح‌جو و سلام‌پرور او مرتبط دانست.
وی افزود: او در طلیعه این غزل به همه سلام می‌دهد؛ آنهم نه یک سلام، که سه سلام و از این طریق میخواهد خوی مسالمت جوی خود را بر همه نمایان کند:
اول سلام و بعد سلام و سپس سلام
با هر نفس ارادت و با هر نفس سلام
طباطبایی اظهار کرد: در میان واژگان به کاررفته در شعر فارسی، «عسس» واژۀ دوست داشتنی‌ای نیست و قزوه به خوبی با مزاحم بودن عسس آشناست؛ از این رو با وام گرفتن مصرعی از روان شاد نوذر پرنگ، به راه بستن عسس بر خود اشاره میکند؛ جالب اینکه در مصرع بعد، او به تمام مظاهر سرخوشی، به همراه مانع بزرگ آن در طول تاریخ ادب فارسی، سلام میکند:
«دیشب به کوی میکده راهم عسس ببست»
گفتم به جام و باده و مست و عسس سلام
قزوه نگاه اعتراضی عمیقی دارد
سید حکیم بینش شاعر افغانستانی از علیرضا قزوه به عنوان «شاعر همه زمان‌های انقلاب» نام برد و عنوان کرد: مجموعه شام اود، سروده دکترعلیرضا قزوه، مثل مجموعه‌های از نخلستان و خیابان، شبلی و آتش، صبح بنارس، عشق علیه السلام و با کاروان نیزه، مخاطب را پای صمیمی‌ترین و بی‌ریاترین حرف‌ها می‌نشاند؛ حرف‌هایی که همه از جنس دل‌اند.
بینش ادامه داد: علیرضا قزوه از نگاه من شاعر همه زمان‌های انقلاب است و شعر ایشان سخن انقلاب. یعنی بسیاری از اندیشه‌های انقلاب به زیبایی در اشعار ایشان انعکاس یافته است. بخشی از اندیشه‌های انقلابی‌اش در اشعار آیینی ایشان بازتاب پیدا کرده که ایشان در قله شعر آیینی قرار می‌دهد. زیباترین اشعار آیینی را در آثار ایشان می‌بینیم و البته با پردازش بسیار متفاوت؛ مثلا هربار که از عاشورا سخن می‌گوید از زاویه جدیدی سخن می‌گوید که گاه خواننده را با انتقادهایش در لابه‌لای این اشعار غافلگیر می‌سازد. مثلا در این بیت:
شریعت محمدی نه قیمه است و نه قمه
چرا زمانه پی نمیبرد به اصل جوهرت
وی افزود: به زعم من یکی از معترض‌ترین شاعران ایشان است و بعد از انقلاب شاعری را پیدا نمی‌کنیم که به پایه ایشان شعر اعتراض داشته باشد. این‌ها دغدغه‌های ایشان را نسبت به اوضاع اجتماع و مردم به تصویر می‌کشد.
بینش توضیح داد: از دیگر کار‌های بزرگ او، ایجاد مؤسسۀ فرهنگی شاعران پارسی زبان است که در آنجا کتاب‌های پارسی زبانان را چاپ و منتشر میکند که تا به حال مجموعه‌های درخشانی از شاعران، ایران، افغانستان، تاجیکستان، هندوستان و پاکستان چاپ و منتشر شده است. این‌ها می‌تواند مرجع خیلی خوبی برای کسانی باشد که دربارۀ شعر معاصرفارسی تحقیق می‌کنند.
ایرج قنبری شاعر و ترانه سرا عنوان کرد: علی رضا قزوه از سرآمدان شعر امروز به شمار می‌رود. او تا کنون موفق به انتشار چندین مجموعه شعر و نثر شده است. از دسته نخستین شاعرانی است که چراغ جشنواره شعر فجر را روشن کرد و همچنین شعر شاعران معاصر ایران را از طریق رایزنی‌های فرهنگی به جهانیان معرفی کرد.
وی افزود: نگاه تازه و تنوع آثار از نظر فرم و محتوا از او چهره‌ای یگانه و ممتاز ساخت. کلمات در دست او مصالحی ست که به هرفرم بخواهد می‌تواند بنایی نو ایجاد کند. در شعر نیمایی همانگونه موفق است که در شعر سنتی. مجموعه‌های منتشره جدید او مبین تحولی ست که می‌تواند آفاق تازه تری را کشف کند.....
سید مسعود علوی تبار شاعر؛ اظهار نمود: حکایت‌های مجموعه شام اود تلخ است، اما درد حاصل از این تلخی شیرین است. به گونه‌ای که حلاوت و شیرینی، خود؛ سخن‌ها از این انجمن و از این مجموعه با خود جهت افشا و انتشار به بیرون می‌برد.
«شام اود» روشنی چشم اهالی ادب است
فاطمه نانی‌زاد گفت: هیچ موضوع و مضمونی از تیررس طبع قزوه در امان نیستند. استاد علیرضا قزوه برای شکوهمندی شعر و ادبیات انقلاب گام‌های خستگی ناپذیر برداشته و هیچ گاه بی مهری‌ها و کج فهمی‌ها و کج اندیشی‌ها دلسرد و متزلزلش نساخت. برای او که امانتدار شاعران شهید هم روزگارش هست از پای نشستن و عرصه را رها کردن معنا ندارد. ایستادگی پای معیار‌ها و ارزش هایش الگوی ما و هم نسل‌های ما و نسل‌های بعد از ماست.
وی افزود: ما از او آموختیم برای آن که در متن و بطن ادبیات انقلاب بتوانیم پر و بالی بزنیم باید از هوا‌ها و حواشی بدور باشیم باید نگاهمان به افق‌های روشن باشد باید در مسیر تعالی باشیم نه اسیر و بازی خورده بازی‌های منبعث از مغز‌های کوچک زنگ زده.«شام اود» در سینه خود مجموعه‌ای از غزل‌های معطر و نغز این شاعر بزرگ معاصر را دارد. مجموعه‌ای دلنشین که روشنی چشم اهالی ادب است، شامی روشن و روشنی بخش، حلاوتش گوارایمان.
انتهای پیام/
