اوکراین تا چه زمانی می‌تواند به دریافت کمک‌های تسلیحاتی غرب امید داشته باشد؟

گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- کتایون مافی؛ نگاهی به روابط مسکو – کی‌یف نشان می‌دهد که چندی قبل از درگیری نظامی، به دلیل دخالت‌های کشورهای غربی و برنامه‌های آنان برای گسترش ناتو، روابط دو طرف با تنش همراه شده بود.

سرانجام «ولادیمر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه روز ۲۱ فوریه سال ۲۰۲۲ (دوم اسفند ۱۴۰۰) با انتقاد از بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی مسکو، استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوهانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت و سه روز پس از آن یعنی پنج‌شنبه پنجم اسفند سال ۱۴۰۰، عملیاتی نظامی علیه اوکراین را آغاز کرد.

این امر موجب شد تا روابط پرتنش مسکو - کی‌یف به رویارویی نظامی تغییر وضعیت بدهد و نتیجه آن شد که این جنگ تاکنون ادامه دارد.

در این شرایط دخالت کشورهای غربی و تجهیز نظامی اوکراین از سوی اعضای ناتو موجب شده است تا اوضاع جنگ پیچیده‌تر شود. این اقدام‌ها تا آنجا پیش رفته که حتی حفظ موازنه بازدارندگی در محدوده جنگی را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است؛ اما با گذشت بیش از یک سال و اندی از درگیری‌های نظامی میان دو طرف، دستاوردهای میدانی ارتش و دولت اوکراین چندان تعریفی نداشته و با آنچه مقام‌های آمریکایی و اروپایی پیش‌بینی کرده بودند تفاوتی معنادار دارد.

حالا به نظر می‌رسد که نه‌تنها دولت‌های غربی به نتیجه مد نظر خود نرسیده‌اند؛ بلکه از ارسال تجهیزات به کی‌یف خسته شده‌اند. به‌تازگی دریاسالار «راب بائر» رئیس کمیته نظامی ناتو نیز اعتراف کرده که تسلیحات درخواستی اوکراین بیش از توانایی‌های این نهاد است.

وی با بیان اینکه افزایش هزینه‌های نظامی به معنای افزایش امنیت کشورهای عضو نیست، تصریح کرد: عدم پیشرفت ضد حملات اوکراین به دلیل کمبود مهمات و تجهیزات نیست.

هرچند که ناتو برای افزایش تولیدات نظامی به کشورهای عضو فشار آورده تا تقاضا برای تسلیحات و تجهیزات را برآورده کند؛ اما تحقق این تقاضا برای اعضا چندان آسان نیست؛ چراکه اعضای این ائتلاف نظامی مجبور به پرکردن مجدد زرادخانه‌های خود هستند تا بتوانند به اوکراین کمک کنند.

«ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو در ماه فوریه هشدار داده بود که کی‌یف با سرعتی بیشتر از آنچه  غرب می‌تواند گلوله‌ بسازد، آنها را مصرف می‌کند.

فرمانده نیروهای مسلح نروژ نیز دراین‌باره گفت: انبارهای مهمات ناتو به دلیل افزایش بیش‌ازحد تقاضا در حال پایان یافتن است.

شرایط فعلی نبرد

نگاهی به شرایط نبرد میان دو طرف نشان می‌دهد که به دلایل مختلف اوکراینی‌ها با شکست‌های پی‌درپی روبه‌رو می‌شوند. در همین حال کشورهای غربی نیز از روند ضد حمله آغاز شده توسط نیروهای اوکراینی که تاکنون هیچ نتیجه‌ای به دست نیاورده است، بسیار ناامید شده‌اند.

با وجود این نتایج، اوکراین پس از جنگ به یکی از واردکنندگان اصلی تسلیحات جهان تبدیل شده است.

مؤسسه پژوهش‌های صلح (SIPRI) مستقر در استکهلم در تازه‌ترین گزارش خود تأکید کرده است که در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ سهم اوکراین از واردات جهانی جنگ‌افزار و تجهیزات نظامی ۲ درصد بوده و کی‌یف از این نظر در جایگاه ۱۴ قرار داشت؛ اما اکنون کی‌یف به یکی از مهم‌ترین کانون‌های تمرکز شرکت‌های تسلیحاتی و سوداگری آنها تبدیل شده است.

به‌کارگیری سلاح از سوی اوکراین

البته درخواست سیری‌ناپذیر اوکراین برای مهمات دلایل متفاوتی دارد که از جمله می‌توان به‌سختی استفاده از جنگ‌افزارهای غربی برای واحدهای اوکراینی و وجود میادین مین اشاره کرد.

به‌تازگی نیز مقام‌های آمریکایی تخمین زده‌اند که نیروهای اوکراینی روزانه ۸ هزار گلوله توپخانه از جمله صدها بمب خوشه‌ای شلیک می‌کنند. ارسال موشک‌های دوربرد، فروش هواپیماهای F۳۵ نیز از دیگر تجهیزات است که در رسانه‌ها به آن اشاره شده است.

این در حالی است که رئیس کمیته نظامی ناتو تأکید می‌کند که کشورهای ناتو باید به خطرات ناشی از چنین تصمیمی برای امنیت خود و امنیت ناتو فکر کنند.

در عین حال ارسال برخی از تجهیزات ممنوع به اوکراین و به‌کارگیری آنها در درگیری با روسیه انتقاد افکار عمومی و محافل حقوق بشری را برای اعضای ناتو به دنبال داشته است.

در میان تجهیزات ارسالی از غرب آنچه بیش از همه خودنمایی می‌کند، ارسال بمب‌های خوشه‌ای و گلوله‌های اورانیومی است که برخلاف قوانین و معاهدات بین‌المللی است.

بر اساس داده‌های ارتش ایالات‌متحده، ۵ تا ۱۴ درصد از مهمات بمب‌های خوشه‌ای ممکن است به‌هیچ‌وجه عمل نکنند؛ بنابراین در درازمدت نیز به‌صورت مین عمل می‌کنند و در صورت انفجار جان شهروندان بیشتری را تهدید می‌کند و معلولیت‌های بسیاری به دنبال دارد.

نتایج حاصل از استفاده از اورانیوم ضعیف شده در یوگسلاوی و عراق، سبب شد تا ده‌ها هزار غیرنظامی و نیروهای ناتو متحمل آسیب شوند و بیماری‌های سرطانی و سایر بیماری‌های خطرناک افزایش یابند و خاک برای چندین دهه آلوده باشد.

ارائه سلاح ادامه نخواهد داشت

در این شرایط، به نظر می‌رسد ادامه ارسال سلاح برای کشورهای غربی میسر نباشد؛ چراکه بسیاری از اعضای ناتو و تحلیلگران سیاسی غربی آن را موجب گسترش دامنه جنگ و حتی احتمال وقوع جنگ جهانی دیگری می‌دانند و معتقدند که ادامه این جنگ می‌تواند به اروپا کشیده شود.

کارشناسان غربی تأکید دارند که ارسال تسلیحات نه‌تنها باعث بی‌ثباتی می‌شود؛ بلکه یک اقدام محرک برای تشدید نبرد نیز به شمار می‌آید. از سوی دیگر کشورهای عضو ناتو همچنان نگران آن هستند که با ادامه ارسال سلاح مجبور به درگیری مستقیم با روسیه شوند.

«تاکر کارلسون» روزنامه‌نگار آمریکایی نیز دراین‌باره پیش‌بینی کرده است که آمریکایی‌ها باید نگران احتمال درگیری تمام‌عیار با روسیه در سال ۲۰۲۴ باشند. او پیش‌بینی کرد که موشک‌های ایالات‌متحده ممکن است به‌طور تصادفی در خاک لهستان سقوط کنند، پس از آن واشینگتن مسکو را مقصر این حادثه معرفی و جنگ را آغاز می‌کند.

برخی سیاست‌مداران اروپایی نیز تأکید کرده‌اند که اروپای واحد در حال ورود به منازعه‌ای بی‌پایان در کی‌یف است و پیچیده‌سازی معادلات جنگ، قطعاً بسیاری از محاسبات آینده‌پژوهانه اروپایی‌ها در خصوص تأمین امنیت جمعی قاره سبز را به چالش خواهد کشید.

تولید سلاح در خاک اوکراین

پروژه دیگر غرب برای تجهیز اوکراین، تولید مهمات و سلاح در خاک اوکراین این کشور است. هرچند که بسیاری از اعضای ناتو با این امر مخالف هستند و این اقدام با تهدیدهای روسیه همراه شده، چنانکه «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین دراین‌باره گفت: هر شرکت نظامی مستقر توسط کشورهای غربی در اوکراین به هدفی برای نیروهای مسلح روسیه تبدیل خواهد شد.

 بازی بایدن در کی‌یف تمام نمی‌شود

درنهایت به نظر می‌رسد که «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا و متحدانش نتوانسته‌اند سرنوشت و فرجامی مطابق پیش‌بینی مقام‌های آمریکایی برای اوکراین داشته باشند.

اوکراینی‌ها تصور می‌کردند ناتو پس از وقوع جنگ، بر فراز کی‌یف منطقه پروازممنوع ایجاد خواهد کرد و اوکراین را نیز فوراً به عضویت پیمان آتلانتیک شمالی و اتحادیه اروپا در خواهد آورد، اما چنین تصوری از ابتدا به‌طور کامل باطل بود.

در این شرایط کارشناسان تأکید می‌کنند که رساندن تسلیحات بیشتر به اوکراین و انتظار پیروزی این کشور در جنگ یک «جنون راهبردی» به شمار می‌آید.

به گفته این گروه حتی اگر جو بایدن در انتخابات مجدداً پیروز شود، مجلس نمایندگان آمریکا که تحت کنترل جمهوری‌خواهان است، می‌تواند به شکل قابل‌ملاحظه‌ای حمایت آمریکا از اوکراین را تضعیف کند. همچنین اگر «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا یا یکی دیگر از پیروانش در انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ پیروز شود، اروپا با یک آمریکای جدید مواجه می‌شود که می‌تواند تمامی حمایت‌ها از اوکراین را قطع کند.

گزارش وزارت دفاع آمریکا نیز نشان می‌دهد که کی‌یف در حال هدر دادن تسلیحات غربی است تا آنجا که پنتاگون از اوکراین خواسته تا به‌جای هدر دادن مهماتی که غرب در اختیار این کشور قرار می‌دهد، تاکتیک نبرد با روسیه را تغییر دهد و فقط مهم‌ترین مواضع را هدف بگیرد. همچنین ارتش اوکراین متحمل تلفاتی شده که امکان جبران کردن آن وجود ندارد.

این در حالی است که بر اساس گزارش‌های منتشر شده، روسیه با موفقیت توانسته عملکرد مجتمع صنایع نظامی خود را مطابق با نیازهای نیروهای مسلح این کشور در جبهه نبرد تطبیق دهد و هنوز از تمام قوای نظامی خود استفاده نکرده است.

تحلیلگران غربی تأکید می‌کنند که سرنوشت جنگ روسیه و اوکراین در میدان نبرد مشخص نمی‌شود و به‌احتمال زیاد این جنگ پس از مدتی زیاد با توجه به منافع راهبردی روسیه پایان خواهد یافت؛ از این رو صرف هزینه در این میدان نمی‌تواند دستاوردی برای آنان داشته باشد.