نادیده‌ گرفتن دانش‌بنیان‌ها در تالار شیشه‌ای

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ بورس ایران با وجود فرازونشیب‌های متعدد و مستمری که طی سال‌های اخیر تجربه کرده، همچنان به‌عنوان یکی از بازارهای مالی مهم و تعیین‌کننده در مسائل سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. شرکت‌ها، صنایع و بنگاه‌های تولیدی که توانایی فروش و یا واگذاری سهام خود را دارند، اغلب در میدان بازار سرمایه به عرصه نقل‌وانتقال گذاشته می‌شوند.

فارغ از سود و یا زیان‌دهی این نقل‌وانتقالات، حضور در معاملات بورسی برای بنگاه‌ها  یک فرصت محسوب می‌شود؛ چراکه می‌توانند با جذب سرمایه به ادامه حیات و یا توسعه خود بپردازند. در این میان شرکت‌های دانش‌بنیان که بیش از سایر بنگاه‌ها به حمایت‌های مالی و غیرمالی نیاز دارند، بورس می‌تواند مجالی هر چند کم‌فروغ برای هموارترشدن مسیر توسعه باشد.

فعالان اقتصادی بر این باورند در میان نام‌های آشنا و ناشناسی که هر روز در تالار شیشه‌ای سهام آن‌ها مبادله می‌شود، شرکت‌های دانش‌بنیان اثر پررنگی ندارند؛ اگر هم داشته باشند، به دلیل بالا بودن ریسک حوزه فعالیت آن‌‌ها، تعداد محدودی از سرمایه‌گذاران حاضر به خریداری سهام آن‌ها هستند؛ بنابراین می‌توان گفت بورس ایران هنوز محلی برای تأمین منابع مالی شرکت‌های دانش‌بنیان نشده و برای حمایت از تولید فناورانه در تالار شیشه‌ای، راه زیادی در پیش است.

سقوط تأمین‌ مالی‌ دانش‌بنیان‌ها

فردین آقابزرگی، فعال و کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا به جنبه تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان پرداخت و گفت: فلسفه وجودی بورس نه صرفاً در ایران بلکه در جهان، تأمین مالی بنگاه‌های صنعتی و تولیدی است. به طور معمول در روند تأمین مالی، بنگاه‌ها اولویت‌بندی می‌شوند. در رابطه با فعالیت و تأمین سرمایه استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیانی که در امر سرمایه‌گذاری ریسک بالایی به همراه دارند، با سازوکار‌هایی مانند تابلوی طبقه‌بندی به سرمایه‌گذاران هشدار داده می‌شود. به طور کلی منظور اصلی ورود شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس، نقل‌وانتقال سهام نیست؛ بلکه میزان تأمین مالی شرکت‌ها برای ادامه و یا توسعه فعالیت‌ها در دستور کار است.

وی تأکید کرد: اگر خواستار این هستیم که ببینیم فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در بورس چگونه است، باید ابتدا میزان تأمین مالی از طریق بازار سرمایه را بسنجیم.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: سال 1395 نسبت فعالیت‌های مربوط به تأمین مالی در بازار سهام به حجم کل مبادلات شرکت‌ها در بورس و فرابورس، 43 درصد بود و این رقم در سال گذشته به 3 درصد افت کرد. این نزول شدید و با شیب تند طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد نه‌تنها توفیقی در تجهیز مالی شرکت‌ها نداشته‌ایم، بلکه نتوانستیم میزان تبادلات پیشین را نیز حفظ کنیم.

اهمیت کالای ملموس برای سرمایه‌گذاران

آقابزرگی به یکی از دلایل کاهش میزان تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: علاوه بر تأثیر تلاطم بازار سهام بر نظر سرمایه‌گذاران، وجود نگاه ارزشمندی دارایی فیزیکی باعث افت تعداد تأمین‌های مالی در سال‌های اخیر شده است. شرکت‌های دانش‌بنیان اغلب در حوزه‌هایی مانند آی‌تی یا تولید فناورانه و های‌تک فعال هستند. بخش زیادی از این فعالیت‌ها مبتنی بر تولید ثابت یا کالای فیزیکی نیست و این مسئله، عاملی برای جلب نشدن نظر سرمایه‌گذاران است.

این فعال بازارسرمایه خاطرنشان کرد: تا به امروز توفیق زیادی در بحث تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان نداشتیم. باید سیاست‌گذاران بازار سهام، به سمت ورود بیشتر و تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان متمرکز باشد. تجربه‌های مثبت متعددی در جهان وجود دارد که از آن‌ها می‌توان الگو گرفت.

رونمایی از اهمیت دانش‌بنیان‌ها

نکته قابل تأمل تأمین مالی نشدن شرکت‌های دانش‌بنیان در بازار بورس و فرابورس، نبود کالای فیزیکی و یا ملموس حاصل از فعالیت این بنگاه‌هاست. به نظر می‌رسد مهم‌ترین کاری که باید برای سامان‌دهی به وضع موجود کرد، ایجاد نگاه صحیح در بدنه سرمایه‌گذاری کشور است. زمانی‌که جایگاه فعالیت بنگاه‌های فناورانه شناخته شده و از نتایج حاصل از کار این شرکت‌ها، در بدنه‌های تولیدی مختلف و صنایع متعدد استفاده شود، اهمیت دانش‌بنیان‌ها بیش از پیش برای فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران هویدا خواهد شد.