توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
حجت‌الاسلام عجمی: دعا یک شیوه تربیتی است
یک کارشناس دینی گفت: «دعا» یک شیوه عملی تربیتی است؛ یعنی در شخص دعاکننده تغییر ایجاد و او را صالح می‌کند و از گناه پاک می‌کند، همانگونه که با نصیحت در او تغییر ایجاد می‌کند.
به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، امروز چهارشنبه هفتم تیرماه مصادف با نهم ذی‌الحجه است که به نام «عرفه» می‌خوانند، روز عرفه در واقع روز دعا و نیایش است، درباره اینکه دعا در چنین روزی چه تأثیراتی برای ما دارد، با حجت‌الاسلام هادی عجمی از کارشناسان دینی گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:
حجت‌الاسلام عجمی با بیان اینکه «دعا» یک روش مهم تربیتی است، عنوان کرد: تربیت «فرایند یاری‌رسانی به دعاکننده برای ایجاد تغییر» است و روش تربیتی، «اقدام‌های مربی (خالق)» در این راستا است. در نتیجه آن چیزی روش تربیتی است که در تغییر دعاکننده، اثر داشته است.
از اثرات غیبی دعا تا رفع موانع تربیت
وی با اشاره به اینکه دعا از زوایای مختلف دارای تاثیر تربیتی است، افزود: یکی از اثرات ایجاد تغییر در خود شخص دعا کننده است که این تغییر می‌تواند از طریق غیبی در انسان صورت گیرد که به وسیله دعای خالق برای شخص یا دعای دعاکننده برای خودش باشد. همچنین رفع موانع تربیت از دیگر اثرات دعا کردن است که به طور مثال باعث دور کردن شیطان و تردید از شخص می‌شود.
این کارشناس دینی بیان داشت: آموزش تربیتی از طریق معارف دعا، مانند روش صحیفه سجادیه در آموزش مفاهیم تربیت در قالب دعا نمود دارد. با این وجود «الگوسازی» از اثرات دیگر دعا کردن است که از راه نمایش ارتباط با خداوند از طریق دعا به شخص دعا کننده تجلی دارد. بنابراین، دعا آثار تربیتی دارد که منتتج به روشی در تربیتی دیگران و ایجاد تغییر در شخص دعاکننده و فرزندان او است.
دعا برای دیگران یکی از مصادیق احسان است
وی ادامه داد: دعا برای دیگران یکی از مصادیق احسان به دیگران است. زیرا دعای برای دیگران، کمک به آن‌ها در تربیت است، در روایات هم به صورت خاص بر اینکه دعای برای دیگران اثر دارد، تاکید شده است.
حجت‌الاسلام عجمی در ادامه به روایتی اشاره کرد و اظهار داشت: «مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ طَلْحَةَ النَّهْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ أَرْبَعَةٌ لَا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ حَتَّى تُفَتَّحَ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ تَصِیرَ إِلَى الْعَرْشِ الْوَالِدُ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومُ عَلَى مَنْ ظَلَمَهُ وَ الْمُعْتَمِرُ حَتَّى یَرْجِعَ وَ الصَّائِمُ حَتَّى یُفْطِرَ»؛ امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (ص) فرمود: چهار نفر هستند که دعاى آن‌ها برگشت ندارد تا آنکه درهاى آسمان باز شوند و به عرش برسند: دعاى پدر براى فرزند خود، نفرین مظلوم به کسى که به او ستم کرده است، عمره‌کننده تا به وطن برگردد و روزه‌دار تا وقتى افطار کند.
برای فرزندتان دعا کنید تا اثراتش را ببینید
وی گفت: از آنجا که دعای مستجاب، احسان به دیگران است، این روایت، دلالت بر احسان بودن دعای برای دیگران و فرزندان دارد. همچنین، اگر دعا برای رشد و صلاح فرزند باشد، کمک بر تربیت او است. یعنی تربیت یک کار نیک است و در سوره مائده آیه ۲ دستور داده شده است که یکدیگر را در امر نیک و خوب، یاری کنیم: «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى»؛ بنابراین دعای برای دوستان و به ویژه فرزندان مصداقی از عمل به این دستور الهی است. این روایت مطرح می‌کند که خداوند دوست دارد که پدر و مادر برای فرزندان دعا کنند.
این کارشناس تربیتی تصریح کرد: نکته مهم اینکه عقل درکی از اثر دعا ندارد؛ به ویژه از آثار معنوی آن. به همین خاطر در چنین روایتی از این اثر سخن گفته شده است. اثری که در مرتبه بالایی از احسان و کمک قرار دارد.
وی افزود: اثر بیان شده برای دعای والدین در این روایا، منحصر به مرحله کودکی و دورانی که تربیت او مستقیم، به عهده خانواده است، نیست. بلکه اثر دعا در تمام دوران زندگی فرزند، در جهت شکوفایی و رشد او است که از روشهای تربیتی است و استحباب دارد. حتی این استحباب، پیش از تولد و پس از مرگ فرزند را در بر می‌گیرد.
حجت‌الاسلام عجمی درباره اثرات برزخی دعا خاطرنشان کرد: از اثرات برزخی دعا «اعمال اختیاری» است که شعاع و امتداد اعمال خود فرد تحت عنوان باقیات الصالحات مطرح است، همچنین «اعمال غیر اختیاری»: مانند دعای دیگران است، زیرا دعای دیگران، کمک به تکامل برزخی افراد است.
پیامبران مامور به انجام روش تربیتی دعا بودند
وی با تأکید بر اینکه پیامبران مامور به انجام روش تربیتی دعا بودند، ادامه داد: پیامبران در راستای انجام وظایف تربیت خویش، برای متربیان و امت خود دعا می‌کردند. در آیاتی از قرآن، به پیامبر (ص) امر شده است که برای خطاکاران از امت خویش، دعا و طلب استغفار کند؛ از جمله در آیه ذیل: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ لِيُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحيما».
چرا دعا کردن یک عمل استحبابی است
این کارشناس دینی ابراز داشت: در اقدامات تربیتی و روشهای تربیتی «دعا» جایگاه مهم فقهی دارد. با توجه به ادله، دعای برای دعاکننده مستحب است؛ اما مستحب مؤکد است. دعا فی حد نفسه برای شخص یک مستحب نفسی دارد و خود فرد ثواب می‌برد؛ اما به دلیل اینکه دعا یک مقوله اثرگذار است و استجابت در آن وجود دارد.
وی گفت: در نظام تربیتی اسلام، دعا یک شیوه و روش تربیتی است، به ویژه درباره اولاد که از استجابت ویژه برخوردار است. بنابراین دعا، یک روش تربیتی مستحب است که در نظام تربیتی اسلام به آن توجه ویژه شده است.
«دعا» گناهان را پاک می‌کند
حجت‌الاسلام عجمی اظهار داشت: «دعا»، یک اقدام عملی تربیتی است؛ یعنی در شخص دعاکننده تغییر ایجاد می‌کند، او را صالح می‌کند و از گناه پاک می‌کند، همانگونه که با اقدام‌هایی نظیر نصیحت در آن شخص تغییر ایجاد می‌کند. البته در دعا ممکن است شخص دعا کننده متوجه دعا و اثرات آن نباشد.
وی افزود: تفاوت نظام تربیتی اسلام با دیگر نظام‌های تربیتی در این روشهای تربیتی است؛ هر چند ممکن است شخص دعاکننده توجه به آن نداشته باشد. بنابراین از آیات و دلالت روشن روایات، استحباب مؤکد این اقدام تربیتی استفاده می‌شود.
انتهای پیام/
