وحدت منطقه‌ای و همگرایی دیپلماتیک مهمترین مؤلفه حاکم بر روابط تهران-آنکارا است

«مصطفی انتظاری» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا، در خصوص نتیجه احتمالی انتخابات ترکیه و مولفه‌های تاثیرگذار بر آن، گفت: این انتخابات برخلاف ادوار قبلی که «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور فعلی و نامزد حزب حاکم «عدالت و توسعه» در آن شرکت داشت، یک مقدار رقابتی‌تری شده است.

وی افزود: بر اساس نظرسنجی هایی که تا الان منتشر شده به نظر می‌رسد که اردوغان از رقیب خود، «کمال قلیچدار اوغلو» رهبر حزب «جمهوریخواه خلق» و نامزد ائتلاف «ملت» عقب است و به همین خاطر فضای تنش‌آلودی بر انتخابات ترکیه حاکم شده است.

کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: به نظر می‌رسد مواضع اخیری که «اردوغان» در فضای بین‌المللی اخذ و نگاه به شرق را جایگزین وابستگی به غرب کرد، باعث شد که ایالات متحده و اروپا هم تلاش کنند تا اردوغان در این انتخابات شکست بخورَد و همین موضوع وضعیت او را کمی سخت‌تر کرده است.

انتظاری با بیان اینکه حضور طولانی مدت اردوغان در قدرت، طبیعتاً بر حجم مخالفان وی افزوده است، تاکید کرد: اردوغان سالها است که در عرصه‌های مختلف قدرت ترکیه حضور دارد و همین امر باعث شده که بخشی از افکار عمومی احساس کنند که وقت آن است که یک تغییری ایجاد شود.

وی با یادآوری کودتای چند سال قبل ارتش ترکیه در تقابل با اردوغان گفت: این امر (کودتا) نافرجام ماند اما نشان داد که چه در عرصه‌های قدرت و چه در حوزه افکار عمومی، اردوغان مخالفان جدی دارد که برای شکست او تلاش می‌کنند.

کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: با این همه نباید از یاد ببریم  که اردوغان دستاورد‌هایی هم در طول دوره زمامداریش داشته است. از جمله کنترل وضعیت اقتصادی و توسعه ترکیه که البته به دلیل حجم بالای فشار‌های اخیری که از سوی آمریکا و تحریم‌ها به دولت آنکارا وارد شده، این سیاست در این دوره از انتخابات کارایی ندارد.

انتظاری اضافه کرد: جمع بندی تحلیلگران تا این لحظه حکایت از آن دارد که احتمالاً هیچ‌کدام از دو نامزد اصلی در انتخابات، امکان اینکه بالای ۵۰ درصد رای بیاورند را ندارند و انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد. حال باید دید که در دور دوم اردوغان چگونه با رقیب اصلی خود مواجه می‌شود.

وی درباره تاثیر به قدرت رسیدن قلیچدار اوغلو یا تدوام قدرت اردوغان، بر روند ارتباطات تهران-آنکارا، اظهار کرد: ایران همیشه تلاش کرده است که رابطه خود را با ترکیه، دوستانه‌ نگه دارد. حتی در اوج تنش‌هایی که در رابطه با سوریه اتفاق افتاد و مواضع تهران و آنکارا اختلاف جدی با یکدیگر داشت، باز هم تمام تلاش این بود که رابطه با آنکارا از کنترل خارج نشود و تا حد قابل قبولی گرم و صمیمانه باقی بماند.

با این حال،‌ انتظاری با بیان اینکه متاسفانه اردوغان در بعضی زمینه‌ها همراهی کافی را با تهران نداشته است، افزود: ما در ماجرای بحران با جمهوری آذربایجان یا در ادامه بحث‌های مرتبط با سوریه، شاهد این عدم همراهی بودیم حال آنکه این قبیل موضع گیری ها، تهران را نسبت به اینکه اردوغان چه بازی منطقه‌ای را دنبال می‌کند، حساس کرد.

انتظاری گفت: از طرف دیگر، قلیچدار اوغلو وعده داده است که روابط خود را با سوریه و تهران بهبود ببخشد و از شرق به غرب کوریدوری باز کند که در کنترل جمهوری آذربایجان نباشد. این وعده‌ها، وعده‌هایی است که طبیعتاً توجه تهران را به خود جلب می‌کند.

وی با بیان اینکه ایران با هر کدام از طرفین این انتخابات که پیروز شوند، همکاری خواهد کرد، افزود: طبیعتاً برای تهران آنچه که اولویت دارد، ثبات ترکیه و حفظ امنیت این کشور مهم همسایه است که در چارچوب سیاست همسایگی برای ما اهمیت جدی دارد.

کارشناس مسائل بین الملل بیان کرد: با این حال، انتظار تهران این است که هر کدام از این نامزد‌ها که بتوانند به پیروزی برسند، حتماً رابطه با تهران را در اولویت قرار دهند، از حضور بیگانگان در منطقه استقبال نکنند، سیاست مستقلی را در پیش بگیرند تا طبیعتا این روند بتواند به افزایش امنیت منطقه کمک کند.

انتظاری در مورد پارامتر‌های ثابت و متغیر رابطه ایران و ترکیه نیز، اظهار کرد: مهمترین عاملی که باعث می‌شود ایران و ترکیه به یکدیگر نزدیک شوند، بحث وحدت منطقه‌ای و همگرایی دیپلماتیک است. ایران و ترکیه هردو همسایگانی هستند که می‌دانند فقط با کنار یکدیگر قرار گرفتن، می‌توانند امنیت منطقه را حفظ کنند. بنابراین این پارامتر، بسیار مهم تلقی می‌شود.

وی با بیان اینکه نکته دوم هم مواضع اقتصادی است، افزود: بخش عمده‌ای از واردات کالا‌ها از طریق ترکیه به ایران صورت می‌گیرد. ترکیه بازیگر مهمی در دور زدن تحریم‌ها است و من فکر می‌کنم این دو مسئله یعنی مسائل امنیتی و مسائل اقتصادی پارامتر‌های اساسی هستند که ایران و ترکیه را به یکدیگر نزدیک می‌کنند.

کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه پارامتر‌های متغیری هم وجود دارد، اظهار کرد: مانند تحولات مربوط به جمهوری آذربایجان، تحولات سوریه، نسبت و رابطه ترکیه با غرب، حضور پایگاه‌های آمریکایی در منطقه، نوع روابط ترکیه با سایر کشور‌های منطقه از جمله قطر و عربستان، نوع رابطه ترکیه با اسرائیل که همه آن‌ها تعیین کننده مناسباتی است که ممکن است یک تغییراتی را در مواضع تهران-آنکارا موجب شود.

انتظاری در پایان تاکید کرد: با این حال من فکر می‌کنم که بحث همگرایی دیپلماتیک در سطح منطقه برای تامین امنیت خاورمیانه از یک طرف و روابط اقتصادی و بازار جذاب ایران برای ترکیه و بالعکس، از طرف دیگر، آنقدر قدرتمند است که پارامتر‌های متغیر نتواند تغییر محتوای جدی در ارتباطات دو کشور به وجود آورد.