چرا آمریکا ناگزیر از همکاری با چین در عرصه هوش مصنوعی است

گروه جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا، «آمریکا در حال ارزیابی قوانینی با هدف ایمن نگه داشتن هوش مصنوعی در برابر تهدید چین است»؛ این عنوان خبری است که سه روز پیش روزنامه «نیکی» ژاپن منتشر کرد حال آنکه یک روز قبل هم «فایننشال تایمز» با عنوانی که دیگر حالت خبری نداشت و رنگ و بوی مطالبه به خود گرفته بود، مدعی شد که «رشد سریع فناوری هوش مصنوعی به افزایش درخواست‌ها از آمریکا برای وضع قوانین گسترده‌تر منجر شده است». 

هوش مصنوعی در ارتباط مستقیم با توسعه فناوری نظامی است و از اصلی‌ترین میادین رقابت آمریکا-چین تلقی می‌شود

آنگونه که از خبر‌ها برمی آید، وزارت تجارت ایالات متحده ظرف روز‌های چهارشنبه و پنجشنبه گذشته، در گفتگو با دست اندرکاران این حوزه به موضوعاتی نظیر اعمال محدودیت بر صادرات فناوری اطلاعات و همچنین سخت افزار قابل استفاده در مصارف نظامی چین پرداخته است.

پیش از برگزاری چنین جلسه ای، «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا، در نشستی که در ماه میلادی آوریل با مشاوران و دانشمندان عرصه علم و فناوری داشت، از مخاطراتی سخن گفته بود که پیشتازی رقبا در حیطه هوش مصنوعی می‌تواند برای جامعه، اقتصاد و امنیت ملی ایالات متحده در پی داشته باشد.

توجیه کاخ سفید این است که مانند نیمه هادی‌ها (نیمه رساناها)، هوش مصنوعی نیز در ارتباط مستقیم با توسعه فناوری نظامی است و از اصلی‌ترین میادین رقابت آمریکا-چین تلقی می‌شود.

با تکیه بر چنین استدلالی است که دولت دموکرات واشنگتن در آستانه کلید زدن پروژه‌ای است که در آن فناوری هوش مصنوعی چین ازجمله حوزه‌های ممنوعه‌ای خواهد بود که سرمایه گذاران آمریکایی باید از ورود به آن بپرهیزند. انتظار می‌رود که ممنوعیت سرمایه گذاری در بیوتکنولوژی، هوش مصنوعی، محاسبه کوانتومی و ریزتراشه چین، پیش از برگزاری نشست سران جی ۷ اعلام شود که در بازه زمانی ۱۹ تا ۲۱ ماه میلادی جاری (۲۹ تا ۳۱ اردیبهشت) برگزار می‌شود. 

از بیم واگذاری سکان هوش مصنوعی به رقیب است که سیاستگذاران آمریکایی رویه‌ای ثابت را برای جداسازی «گزینشی» اکوسیستم‌های هوش مصنوعی ایالات متحده و چین انتخاب کرده اند

کارایی خط کشی‌های جدید برای بخش خصوصی آمریکا، وقتی تردید برانگیز می‌شود که بدانیم دولت واشنگتن به اندازه بخش خصوصی ایالات متحده در زمینه سرمایه گذاری در عرصه هوش مصنوعی حرفه‌ای نیست. اگرچه قرار است در یک بازه زمانی ۵ ساله، وزارت دفاع آمریکا ۱.۵ میلیارد دلار در این حوزه هزینه کند (کنگره سال میلادی گذشته ۲۰۰ میلیون دلار به این مبلغ افزود) و آژانس پروژه‌های تحقیقاتی این وزارتخانه به طور جداگانه میلیارد‌ها دلار صرف نوآوری در این حوزه می‌کند، اما شرکت‌های سرشناسی چون مایکروسافت، گوگل و Open AI در این عرصه سابقه طولانی تری دارند.

با اتکا به همین شرکت‌های بخش خصوصی است که در حال حاضر آمریکا در زمینه هوش مصنوعی از چین جلوتر است حال آنکه دولت پکن در هدف گذاری کوتاه مدت خود وعده داده که تا سال ۲۰۳۰ سکان رهبری جهان را در این عرصه به دست گیرد.

از بیم وقوع این چشم انداز است که سیاستگذاران آمریکایی رویه‌ای ثابت را برای جداسازی «گزینشی» اکوسیستم‌های هوش مصنوعی ایالات متحده و چین انتخاب کرده اند.

سال گذشته بود که واشنگتن محدودیت‌هایی را علیه صادرات نیمه هادی‌ها و ریزتراشه‌های هوش مصنوعی به چین اعمال کرد و تحریم‌هایی هم علیه شرکت‌های فناوری چین اعمال شده که ادعا می‌شود در جرایم حقوق بشری نسبت داده شده به دولت پکن سهیم هستند.

این محدودیت ها، بی آنکه برچسب «تحریم اقتصادی» را با خود داشته باشند، تا حد زیادی همان کار را انجام می‌دهند.

شیوه کار به این ترتیب است که شرکت‌های تایوانی و کره جنوبی هم که در ساخت ریزتراشه هایشان از فناوری آمریکایی استفاده می‌کنند، برای ارائه آن به چین مشمول محدودیت و مستلزم اخذ مجوز ویژه می‌شوند. این کاربری‌ای شبیه اعمال «تحریم‌های ثانویه» دارد و کشور‌ها را در دوراهی ادامه همکاری با آمریکا و چین گرفتار می‌کند.

البته با استناد به گزارش روز گذشته «رویترز»، اعمال این قبیل محدودیت ها تاکنون تاثیر چندانی در ممانعت از پیشرفت چین در عرصه فناوری نداشته است.

**همکاری؛ نیاز متقابل دو رقیب

اما چرا آمریکا هرگز جرات تحریم کامل مبادلات فناوری با چین را ندارد و روندی گزینشی را برای مستقل شدن از این کشور آغاز کرده است؟ پاسخ این است که اکوسیستم‌های فناوری و هوش مصنوعی این دو کشور عمیقا در هم تنیده اند.

چین برجسته‌ترین دانشمندان هوش مصنوعی جهان را تربیت می‌کند و بیشترین تحقیقاتی که در این زمینه چاپ می‌شود از آنِ پژوهشگران چینی است. اما این پژوهشگران علاقه زیادی به ادامه تحصیل در ایالات متحده دارند و وقتی پایشان به آنجا برسد، بازگشت شان به وطن امر بعیدی است. طبق برخی آمار، بیش از نیمی از بهترین فارغ التحصیلان رشته هوش مصنوعی چین برای ادامه تحصیل به آمریکا می‌روند و ۹۰ درصد از این تعداد همان جا می‌مانند. 

آمریکا باید مراقب باشد که با سختگیری بسیار، مانع از تزریق استعداد‌های چینی به بدنه جامعه علمی خود نشود و به همین دلیل است که واشنگتن اصطلاحاً دست به عصا راه می‌رود

اما دولت پکن برای این چالش چاره‌ای اندیشیده است: به ازای حدود ۴۰۰ هزار دانشمند چینی ساکن کشور‌های بیگانه، دولت پکن بیش از ۲۰۰ برنامه جذب استعداد دارد تا آن‌ها را برای بازگشت یا دستکم به اشتراک گذاشتن دانش شان با هموطنان شان ترغیب کند. 

تنها در یک مورد که به سال ۲۰۲۱ بازمی گردد، دادگاهی در آمریکا یکی از اساتید چینی دانشگاه هاروارد را به این دلیل که در فرم مالیات خود به حقوق ۵۰ هزار دلار در ماه- که به دلیل مشارکت در یکی از برنامه‌های جذب استعداد چین دریافت می‌کرد- اشاره نکرده بود، مجرم شناخت.

بنابراین، آمریکا باید مراقب باشد که با سختگیری بسیار، مانع از تزریق استعداد‌های چینی به بدنه جامعه علمی خود نشود و به همین دلیل است که واشنگتن اصطلاحاً دست به عصا راه می‌رود.

حفظ جریان جذب استعداد‌های چینی و وابسته نگه داشتن پکن به قدرت سخت افزاری آمریکا، جز در سایه تداوم همکاری با رقیب حاصل نمی‌شود

برای حفظ برتری فناوری، آمریکا علاوه بر جذب استعداد‌های چینی به وابسته نگه داشتن پکن به قدرت سخت افزاری خود هم نیاز دارد. کنترل بازار ریزتراشه یکی از راه‌های حفظ این وابستگی است. اگرچه صنعت ریزتراشه در انحصار ایالات متحده نیست، اما فناوری تولید آن تا حد زیادی آمریکایی است. فراموش نکنیم که چین سالانه ۴۰۰ میلیارد دلار تراشه وارد می‌کند.

با این حساب، در آستانه رونمایی از طرح کاخ سفید برای ممانعت از سرمایه گذاری در صنعت هوش مصنوعی، ریزتراشه و سایر فناوری های پیشرفته چین، احتمالا بایدن گوشه چشمی هم به توصیه اخیر مجله «تایم» خواهد داشت مبنی بر اینکه «آمریکا برای پیشتازی در عرصه هوش مصنوعی، ناگزیر از همکاری با چین است».

فارغ از اعمال محدودیت‌های گزینشی، حفظ جریان جذب استعداد‌های چینی و وابسته نگه داشتن پکن به قدرت سخت افزاری آمریکا، جز در سایه تداوم همکاری با رقیب حاصل نمی‌شود.